issiqlikdan foydalanishni yaxshilash m um kin.
Dvigatelning
issiqlik balansi uni stendda bar xil sharoitlarda sinash natijasida
olinadi.
Buning uchun dvigatelning effektiv q u w a ti, yonilg‘i va
suvning soatli sarfi, dvigatelga kirayotgan va undan chiqayotgan
su v n in g te m p e r a t u r a s i , is h la tilg a n g a z la r n in g va yang i
zaryadning temperaturasi oMchanishi shart.
Bu holda issiqlik
balansi formulasi quyidagi ko‘rinishda b o ‘ladi:
Q„ = Qe + Qsov + Q , +
bu yerda
Qu — dvigatelga berilgan issiqlikning um u m iy miqdori;
Qc — dvigatelning effektiv ishiga sarflangan issiqlik;
Qsov — sovituvchi muhitga berilgan issiqlik;
Q r — ishlatilgan gazlar bilan chiqib ketgan issiqlik;
Q ch.yo
- chala yonish natijasida ajralib chiqmagan issiqlik;
Q q o i
- issiqlik b a la n s in in g q o ld iq q is m i, u h iso b g a
olinmagan issiqlik sarfini (moyga beriladigan issiqlik va h. k.
ni) bildiradi.
Issiqlik balansining har bir tashkil etuvchisini dvigatelga
kiritilgan umumiy issiqlik miqdori Q u ga b o ‘lsak, issiqlik balan
sining tashkil etuvchilari foiz hisobida ifodalanadi:
Qc = ^ -
1 0 0
%, Qsov = ~
2
L
1 0 0
% va hokazo.
Bu holda:
q = q + q
+ q + q .
+ q
=
1 0 0
%
^sov
” ch.yo
~qol
Bir soat davomida dvigatelga berilgan issiqlikning um um iy
miqdori quyidagicha aniqlanadi:
Qu = HuGyo, kJ/soat;
bu yerda G yo — yonilg‘ining soatli sarfi.
Effektiv ishga sarflangan issiqlik miqdori:
Qc = 3600 Ne,. kJ/soat;
bu yerda M — effektiv q u w a t, kVt.
Sikl davom ida sovituvchi m uhitga berilayotgan issiqlik
miqdorini aniqlash uchun bir soat davomida dvigatel orqali
84
o ‘tgan suvning miqdori
GSUv, dvigatelga kirayotgan va chiqayot
gan suvning temperaturalari
Uhiq va
tidr m a ’lum b o ‘lishi kerak.
Bu holda:
Qsuv = 4,186 G suv (tchiq + tkir), kJsoat;
bu yerda 4,186 — suvning issiqlik sig‘imi, kJ/kg.grad. Ishlatilgan
gazlar bilan chiqib ketgan issiqlik miqdori Qr ni aniqlash uchun
quyidagilar topiladi:
a) Gyo • М
2
• pCp'tr —
1
soat davomida silindrdan
ishlatilgan
gazlar bilan chiqib ketgan issiqlik miqdori, kJ/soat;
b) Gyo • Mi • pCpto — 1 soat davomida silindrga yangi
zaryad bilan kiritilgan issiqlik miqdori, kJ/soat;
v) tr — ishlatilgan gazlarning chiqarish trubasidan keyin
o ‘lchangan
temperaturasi, °C;
g) to — dvigatel silindriga kirgan yangi zaryadining tem pe
raturasi, °C.
Yonilg‘ining chala yonishi natijasida ajralib chiqmagan
issiqlik miqdori Qchyo odatda,
a < 1 boMsa, alohida
hisob-
lanmaydi va Qqoi ga q o ‘shiladi, ya’ni:
Q , = Q - ( Q + Q
+ Q ).
^-qol
^ u
x
^so v
^ r7
Dvigatelni sinashda
a < 1 b o ‘lsa, yonilg‘ining chala yonishi
natijasida ajralib ch iq m a g an issiqlik
miqdori quyidagicha
aniqlanadi:
Q c h y o = A H u • C y o
Bu holda:
Q q o l = Q u ~ ( Q c + Q .O V + Q
, + Q c h y o ) -
Karburatorli dvigatelning drossel-qopqog‘i t o ‘liq ochib
ishlatilganda issiqlik
balansining aylanishlar chastotasiga
qarab o ‘zgarish xarakteri 6.10-rasm,
a da ko‘rsatilgan. Ayla
nishlar chastotasi 1000 m in
"1
dan 4200 m in
"1
gacha oshganda
foydalaniladigan
effektiv issiqlik qe 24% dan 27,5% gacha
ortadi; sovituvchi suvga beriladigan issiqlik miqdori esa 36%
dan 27% gacha kamayadi; ishlatilgan gazlar olib ketgan issiqlik
miqdori sezilarli darajada ortadi.
Aralashma tarkibi
a ning issiqlik balansiga ta ’siri
6
.
6
-rasm,
