• N E M IS TEATRI
  • S tursunboyev jahon teatri




    Download 9,43 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet61/134
    Sana27.09.2024
    Hajmi9,43 Mb.
    #272697
    1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   134
    Bog'liq
    Jahon tetri tarixi

    NAZORAT SAVOLLARI
    1. Nega Bayronni poetik drama san’atining ulkan namoyandasi 
    deymiz? «Qobil» tragediyasiga «Bibliya»dan olingan rivoyatni asos 
    qilib olinishining boisi nimada?
    2. Ingliz sahna san’atining «Druri — Leyn» teatri misolida 
    dramaturgiyadan ustun darajada taraqqiy topganligi; Edm und Kin 
    buyuk rom antik aktyor sifatida. E. Kin tom onidan Shekspir qah- 
    ram onlarining yangicha talqin etilishi. Kin Otello rolida.
    N E M IS TEATRI
    N em is teatrida rom antizm oqimi o ‘z falsafiy qamrovdorligi bi­
    lan ko'zga tashlandi. N em is rom antizm ining estetik tamoyillari 
    Veymarga qo‘sni lyen shahrida XVIII asrning oxirlarida tarkib top- 
    gan «Iyen to ‘garagi» doirasida shakllangan. 0 ‘z asarlarida rom an­
    tizm nazariyasini ishlab chiqqan aka-uka Avgust Vilgelm Shlegel 
    (1767—1845) va Fridrix Shlegel (1772—1829) iyenlik rom antiklar- 
    ning asosiy nazariyachilari sifatida maydonga chiqadilar.
    N em is rom antiklari, klassitsizm va m a’rifatparvarlik realizmiga 
    xos aql-idrok ustuvorligi uzluksiz o'zgaruvchan voqelik tasviriga 
    xalaqit beradi, deb bu badiiy uslublarni qabul qilmadilar. U lar 
    F. Shellingning inson ruhining erkinligi haqidagi falsafiy qoidasiga 
    suyanib, san’atning har qanday chekinishdan xoli, m utlaqo erkin 
    bo'lishi qoidasini olg‘a surdilar.
    N em is romantiklarini insoniyatning badiiy takomili jabhasiga 
    alohida qiziqib qaragan birinchi adabiyot tarixchilari deb hisoblash 
    m um kin. U lar moziyga nazar tashlab, o 'z ildizlari, aw alo, xalq 
    ijodi — ertak, xalq qo'shiqlari, o 'rta asr rivoyatlariga borib taqali- 
    shini angladilar.
    R om antiklar Shekspirni o'zlarining bevosita o'tm ishdoshlari 
    deb qabul qildilar. Shekspir asarlariga xos badiiy tasaw u r erkinligi, 
    beandoza m uloqot va to'qnashuvlar, o'zaro uyg'unlik va m a’no 
    ko'lam dorligi rom antik san’atga yaqin edi. XIX asrning boshlarida 
    G erm aniyada Shekspirga nisbatan o'ziga xos sig'inish pallasi ro'y 
    beradi. N em is romantiklari Shekspirni o 'z «zamini»dan ajratgan 
    holda bo'lsa-da, Shekspir asarlarini qayta taijim a qilib, Ovro'po 
    sahnasiga buyuk dramaturg asarlarini o 'z holida qaytardilar.
    N em is romantiklari muayyan adabiy davralar xalq ijodi 
    a n ’analari, tarixiy va afsonaviy sujetlarga alohida qiziqish bilan
    139


    qaradilar. M a’rifatparvarlik asri insoniyat idrokiga singdirib kelgan 
    ezgulik ideallari bilan Germ aniyadagi real borliq orasida m udom
    keskin, ko ‘ngilsiz ayirma paydo bo'lgan edi. Shu hoi zamonaviy 
    voqelikdan qochish, taxayyul (fantaziya) va xayol olam iga ro‘ju 
    q o ‘yishni taqozo etdi. Lekin bu nem is romantiklari asarlarida hayot 
    voqeligi aks ettirilm adi, degan m a’noni anglatmaydi. U larning asar­
    larida zamonaviy borliq rom antizm ga xos tarzda kinoyaviy usullar 
    orqali ifodalandi.
    Kinoya nem is rom antizm ining m uhim badiiy ifoda om ili 
    hisoblanadi. Kinoya borliq olam ning pinhoniy, ichki m ohiyatini 
    ochishni taqozo etadi. Bu esa voqelikka nisbatan yangicha qarash 
    va uning nisbiyligini, dem akki, o ‘zgarishga yuz tutish im konini 
    anglashga olib keladi.
    R om antizm uslubi dramaturgiya va teatr sohasida klassitsizm 
    aqidalariga zarba berish va yangicha sahna haqiqati tam oyillarini 
    qaror toptirishni talab etdi. Lyudvig T IK birinchi rom antik dram a­
    turg sifatida maydonga chiqadi. G enrix fon Kleyst esa nemis ro­
    m antik dramaturgiyasining eng porloq bosqichini belgilab berdi. 
    R om antik yo‘nalishning atoqli aktyorlari — Iogann Fridrix Flyok 
    va nem is sahnasining «Edm und Kini» — Lyudvig Devriyent nem is 
    sahnasiga jo 'sh q in his-ehtiroslar to iq in in i olib kirdilar.

    Download 9,43 Mb.
    1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   134




    Download 9,43 Mb.
    Pdf ko'rish