41-ish. H and qilingan don va o‘g‘itlar uchun hisoblashish
Darsning maqsadi:
talabalarga xo'jaliklarda
hujjat yuritishni
o'rgatish. Ulami davlat bilan don yetishtiruvchi xo'jaliklar o'rtasida
olib borilMigan hisoblash ishlari bilan tanishtirish.
Ishlash tartibi:
tahlil qilinayotgan donning sifat ko'rsat-
kichlaridan foydalanib, fizik og'irlikdan asl chegirish hajmi va 2,00 t
don to'plamining fizik og'irligiga nisbatan qo'shimchalar qo'shib
aniqlanadi. Don hisoblanadigan miqdor og'irligidagi narxi belgilanadi.
Asosli konditsiyadan sifatini o'zgarishi hamda donni quritish va
tozalash narxi bo'yicha pulli chegirish hamda qo‘shimcha qo‘shish
miqdori hisoblanadi. Jamoa xo'jaligi
tomonidan davlatga sotilgan
donni quritish va tozalashga ketgan xarajatlami hisobga olib, xo'jalikka
to ‘lanadigan umumiy pul miqdori jamlanadi.
Shirkat va dehqon-fermer xo‘jaliklari tomonidan topshirilayotgan
don hamda urug'lar m a’lum talablarga javob berishlari kerak. Buning
uchun tayyorlanish konditsiyalari yoki sifat m e’yorlari belgilangan.
Amaliyotda donning faqat asosiy sifat ko'rsatkiclilari bo'yicha asosli
va chegaralangan konditsiyalar belgilanadi.
Asosii konditsiyalar.
Shirkat va
dehqon-fermer xo jaliklari
tomonidan tayyorlangan don va urug' sifati m e’yorlash bo'yicha
qoniqtirishi asosli konditsiyalar deb aytiladi. Asosli konditsiyalar don
va urug'lam i saqlash davrida uning saqlanuvchanligini va bir joydan
ikkinchi joyga jo'natilishida sifat ko'rsatkichlari
talab qilingan
darajada hamda uni qayta ishlashda yuqori sifatli mahsulot chiqishi
tavsifini ta ’mmlashi kerak. Shuning uchun asosli konditsiyalar don va
urug'ning hisob-kitobi yo'lga qo'yilgan bo'lib,
ular uchun topshirish
hamda sotib olish narxi belgilangan. Don va urug'lar davlat
tomonidan belgilangan narxlar bilan to'lanadi. Agar don sifati
ko'zlangan
konditsiyalardan farq qilsa, u vaqtda qisman chegirish va
qo'shimcha haq qo'shiladi. Don va urug'lar asosli konditsiyalarga asl
og'irlik, namlik, begona o 't va don aralashmalari kabi
eng asosiy sifat
ko'rsatkichlari kiritilgan. Asosli konditsiyalami ifloslik va ombor
zararqunandalari bilan zararlanishi barcha tuproq va iqlim sharoiti
uchun yagona.
