• Individual matndan foydalanish texnikasi.
  • Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev




    Download 2,73 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet51/163
    Sana24.11.2023
    Hajmi2,73 Mb.
    #104925
    1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   163
    Bog'liq
    2-y-Eks.-xizmatini-tash.-qilish.-Oquv-qollanma.-R.S.Amriddinova-N.E.Ibadullayev-va-bosh.-S-2015

    Hikoya va individual matn. Hikoyaning muvaffaqiyati individual matnning 
    qay darajadasodda nutq tarkibiga yaqinligiga va gidning nutq qobiliyatlari 
    qanchalik hisobga olinganligi bilan o‘lchanadi. Matnlarning ongimizga ta’siri 
    darajasi ko‘p sabab va shartlarga bog‘liq (mantiq, isbot, mavzu, axborotning 
    yangiligi, notiqning psixologik aloqaga kira olishi qobiliyati va b.). Biroq nutqda 
    uning xususiyatlari, tarkibiy tuzilmasi, o‘ziga xosligi ham muhimdir. 
    Bir xil mavzuga oidgidlarning individual matni mazmunida, ma’lumotni 
    yoritishda, tarixiy hodisalar, faktlarni baholashda o‘xshashlik bo‘ladi. 
    Gidningindividualligi nimada namoyon bo‘ladi? Gidlar bir mavzudagi ekskursiya 
    xizmatini o‘tkazishda bir xil narsani turlicha hikoya qiladilar. Ular hikoyasi 
    mazmunan bir xil bo‘lsada, so‘z boyligidan foydalanish shakli, hissiyotlilik darajasi 
    turlicha bo‘ladi. Ekskursiya metodikasi giddan individual matnni tayyorlashida 
    oddiy ma’ruzachi va gidning nutqi orasidagi farqni anglashni talab etadi. 
    Ekskursiya xizmati davomida ko‘rsatilishi zarur bo‘lgan ob’ektlar gidni 
    «shoshiltiradi»,2-3 soat davomida ekskursantlarning tik oyoqda va ochiq havoda 
    bo‘lishi gidlarni qisqa gapirishga, guruh oldida turgan ob’ektlarni aniq tavsiflashga, 
    hodisalarni lo‘nda hikoya qilishga majbur qiladi.
    Gid hikoyasining davomiyligi ob’ekt o‘ziga jalb qila olishi mumkin bo‘lgan 
    vaqtdan ziyod bo‘lmasligi, ko‘p holda bu jarayon 5-7 daqiqani tashkil etadi. Agar 
    bu vaqtga rioya etilmasa, hikoya qanchalik jonli bo‘lmasin, hech qanday usullar 
    ekskursantlar 
    diqqat-e’tiborini 
    tiklay 
    olmaydi. 
    Shuning 
    uchun, uslubiy 
    adabiyotlarda «ob’ekt tili» degan atama ishlatiladi. Gidning asosiy vazifalaridan 
    biri ham ob’ektni «gapirtira olishi»dir. 


    85 
    Individual matndan foydalanish texnikasi.Gidma’ruzachikabiekskursiya 
    xizmatijarayonida 
    o‘ziningindividualmatnidanfoydalanishimumkin. 
    Undanfoydalanishqulay 
    bo‘lishi 
    uchunhikoyaning 
    «mag‘zi»ni 
    maxsuskartochkalarga 
    yozib 
    qo‘yish 
    tavsiya 
    etiladi(masalan, 
    sitatalar, 
    tarixiysanalar). Har bir mavzuosti bo‘yicha bir nechta kartochkalar to‘ldiradi 
    (asosiy savollar soniga qarab). Ekskursiya xizmati jarayonida gid kartochkalarni 
    to‘liq o‘qimasdan faqatgina ko‘z tashlab, hikoyaning mazmunini eslab olish uchun 
    foydalanadi. Agar ekskursiyajarayonida ob’ektlar orasida tanaffus katta bo‘lsa, gid 
    kartochkaga yana bir marotaba ko‘z tashlab, hikoya ma’lumotlarini eslab olishi 
    mumkin. Sitatalar, badiiy asarlardan parchalar, adabiy montaj usulining asosi 
    hisoblanib, ular kartochkaga qarab to‘liq o‘qilishi mumkin. 
    Kartochkafoydalanishuchunqulaybo‘lishiuchun unchalikkattabo‘lmaganhajm, 
    oddiy oq qog‘ozning 1\4 qismi bo‘lib, ko‘p marotaba ishlatishga qo‘l keladigan 
    qilib tayyorlanadi. Kartochkalar mavzuostilarni yoritilishi ketma- ketligiga qarab 
    raqamlanadi va ekskursiyadan oldin taxlanadi. Kartochkalar gidning qo‘lida turadi, 
    gidning bilimiga bo‘lgan ishonchini orttiradi. Kartochkadan foydalanish har bir 
    gidning o‘z ixtiyori bo‘lib, tajriba oshishi bilan unga bo‘lgan ehtiyoj ham 
    yo‘qoladi.

    Download 2,73 Mb.
    1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   163




    Download 2,73 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova, N. E. Ibadullayev, G. R. Tursunova, O. I. Tuxliyev

    Download 2,73 Mb.
    Pdf ko'rish