Şəkil 2.8. Dipolun elastiki polyarizasiyasının təsviri Dipolun γ
bucağa elastik dönməsi nəticəsində xarici
elektrik sahənin
E və kristalın daxili sahəsi
E dax arasında
β bucağı yaranır. O zaman ki, dipollar bir-birinə möhkəm
bağlıdır (polar kristallar), xarici elektrik sahənin təsiri zamanı
onların istiqamətində elastik dəyişmələr baş verir (
𝜏 =
10
−12
÷ 10
−14
𝑠𝑎𝑛
).
29
Polyarlaşma hər molekulanın elektrik momentindən,
molekullararası əlaqələrin enerjisindən və elektrik sahənin
istiqamətindən asılıdır. β=90
0
və 270
0
bərabər olanda o
maksimaldır. Daxili və xarıcı sahələr parallel olanda
polyarlaşma 0-a bərabərdir. Elastik dipol polyarlaşmasının
yaranması dielektrik nüfüz etmənin anizotropiyasına (kristalik
quruluşunun defomasiyası) səbəb olur.
Müxtəlif materialların elektrik sahəsində polyarlaşma
qabiliyyətini xarakterizə edən kəmiyyət nisbi dielektrik
nüfuzluğudur (qısaca, dielektrik nufuzluğu).
0
C
C
= ε (2.1)
Burada: C – kondensatorun tutumu (dielektrik materiallar),
C
0
– kondensatorun vakuumda tutumu (dielektrik)
Polyarlaşmanı kəmiyyətcə və istiqamətcə xarakterizə
etmək üçün polyarlaşma vektorundan istifadə olunur.
Polyarlaşma vektoru P dielektrik vahid, həçminin elektrik
momentinə deyilir. Bircinsli elektrik sahəsində (müstəvi
kondensator üçün)
h
S P V P P
(2.2)
Burada:
P
Σ
- dielektrikin V=Sh (S-kondensatorun
elektrodunun sahəsi, r - elektrodlararası məsəfədir) həcmində
elektrik momentlərin həndəsi cəmidir. Zəif elektrik sahəsində
30
əksər dielektriklər üçün polyarlaşma sahə gərginliyinə E -
mütənasibdir.
Е Е P
0
0
1
(2.3)
Burada: x – dielektrik həssaslığıdır.
