15
saqlash vazirligi standartlashtirish bo‘yicha
tarmoqlararo
ishlarni tashkil qilish va muvofiqlashtirish uchun o‘z huquqlari
doirasida yo‘riqnomalar, qoidalar, nizomlar, uslubiy ko‘rsatmalar,
rahbariy hujjatlarni (RH) va tavsiyalarni (T) ishlab chiqadilar va
manfaatdor tomonlar bilan kelishilgan holda tasdiqlaydilar.
O‘zbekiston Respublikasining standartlarini ishlab chiqish,
kelishish, tasdiqlash va ro‘yxatga olish tartibi O‘z RST 1.1-92
standarti bilan belgilanadi.
Standartlashtirish obyektining o‘ziga xos xususiyatlariga
va unga belgilanadigan talablar mazmuniga bog‘liq ravishda
O‘zbekiston Respublikasi standartlashtirish
tizimi asosiy turdagi
standartlarni nazarda tutadi:
– asos bo‘luvchi standartlar;
– umumtexnikaviy standartlar;
– texnikaviy shartlar (mahsulot, jarayon, xizmatlar uchun)
standartlari;
– texnikaviy talablar standartlari;
– nazorat usullari (sinovlar, tahlillar, o‘lchashlar, ta’riflar)
standartlari.
Lozim bo‘lgan taqdirda mahsulotning asosiy texnikaviy-
iqtisodiy ko‘rsatkichlarini, uning nomlarini (turlarini), oqilona
tarkibi va boshqa talablarni aniq
belgilaydigan bir turdagi
mahsulot guruhiga standart ishlab chiqilishi mumkin.
Asos bo‘luvchi standartlar tashkiliy-texnikaviy jarayonlarning
bajarilishi, ishlab chiqish, ishlab chiqarish va mahsulotni qo‘llash
jarayonlari tartibini (qoidalarini), shuningdek, faoliyatning
muayyan sohasida ishlarni tashkil etishning asosiy (umumiy)
qoidalarini belgilaydi.
Umumtexnikaviy standartlar mahsulotning texnikaviy jihatdan
bir-biriga mos bo‘lishini va o‘zaro almashuvini ta’minlash uchun
zarur bo‘lgan ishlab chiqish, ishlab
chiqarish va mahsulotni
qo‘llashning umumtexnikaviy talablarini, shuningdek, mehnat
16
xavfsizligi, atrof-muhitni (ekologiya) zararli ta’sirlardan (shovqin,
tebranish va boshqalardan) himoya qilish, namunaviy texnologik
jarayonlar, mahsulot sifatini nazorat qilish (sinash)
usullari,
hujjatlarni birxillashtirish talablarini belgilaydi.
O‘zbekiston Respublikasi standartlari va texnikaviy
shartlarini ishlab chiqish, odatda, har bir manfaatdor korxona
va tashkilotning muxtor vakili bo‘lgan
mutaxassislardan tashkil
topgan texnikaviy qo‘mitalar (TQ) kuchi bilan yoki standartlash-
tirish bo‘yicha tayanch tashkilotlari tomonidan amalga oshiriladi.
