«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati




Download 434.34 Kb.
bet42/73
Sana18.06.2021
Hajmi434.34 Kb.
#15104
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   73
«ALPOMISH» DOSTONI

≪Alpomish≫ xalqimiz og‘zaki ijodidagi eng qadimiy,

badiiy jihatdan mukammal, olimlar tomonidan ko‘p

o‘rganilgan dostondir. Unda o‘zbekning uzoq o‘tmishi,

rasm-rusumlari, hayot tajribasidan o‘tgan an’analari,

kurashlari, tashvishlari, quvonchlari o‘zining badiiy ifodasini

topgan. Baxshilar mahorati bu dostonni ijro etish darajasi

bilan o‘lchangan. Ustoz dostonchilar o‘z san’atlarini

ko‘pincha ≪Alpomish≫ni kuylash bilan ko‘rsatganlar, hurmat

topganlar. Muhimi shundaki, o‘zbek millatining hayoti

bir tekis ravnaq topgan paytda ≪Alpomish≫ dostonini kuylashga

e’tibor katta bo‘lgan. Xalqimiz hayotidagi og‘ir

zamonlar hukm surgan paytda bu dostonning ham boshida

qora bulutlar quyuqlashgan. Hatto mustabid sovet tuzumidagi

qatag‘on yillarida ≪Alpomish≫ni kuylash ham

taqiqlangan, ≪xalqqa zarar keltiruvchi asar≫ — deb qoralangan

(1952). Ma’lum bo‘ladiki, ≪Alpomish≫ taqdiri asrlar

davomida o‘zbek xalqi tarixi bilan chambarchas bog‘liq.

Shuning uchun ham dostonning ming yillik to‘yida Prezi -

dentimiz I. A. Karimov: ≪Alpomish≫ dostoni bizga inson-

118

parvarlik fazilatlaridan saboq beradi. Odil va haqgo‘y



bo‘lishga, o‘z yurtimizni, oilamiz qo‘rg‘onini qo‘riqlashga,

do‘stu yorimizni, or-nomusimizni, ota-bobolarimizning

muqaddas mozorlarini har qanday tajovuzdan himoya qi -

lishga o‘rgatadi≫1, — degan edi. Bu fikrda dostonning

mohiyati, g‘oyasi, badiiyati, millatimiz tarixida tutgan o‘rni

mujassam etilgan. XX asrning 70-yillarigacha ≪Alpomish≫

dostoni haqida bildirilgan mulohazalarning ko‘pchiligi

Mahmud Zarifov buyuk san’atkor Fozil Yo‘ldosh o‘g‘lidan

1928-yilda yozib olgan nusxa asosida Hamid Olimjon

qisqartirib nashrga tayyorlagan kitobga tegishli edi. Faqat

1969-yilda Berdi baxshidan Abdulla Alaviy va 1972-yilda

Saidmurod Panoh o‘g‘lidan Shamsi Murodov yozib olgan

nusxalar nashr etilgandi. O‘zbekiston mustaqil bo‘lganidan

so‘ng ≪Alpomish≫ga bo‘lgan munosabat ham o‘zgardi.

Avvalo, Berdi baxshi aytgan doston qayta nashr etildi.

1998 yilda Xushboq Mardonaqul o‘g‘li (yozib oluv -

chi Toshtemir Turdiyev), 1999-yilda Bekmurod Jo‘raboy

o‘g‘li (yozib oluvchi Mansur Afzalov) nusxalari alohida

nashr etildi. 1998-yilda esa Fozil Yo‘ldosh varianti 70

yildan keyin to‘liq holda bosmadan chiqdi. 1999-yilda

esa dostonning ming yillik to‘yi katta tantanalar bilan

nishonlandiki, bu tadbir o‘zbek xalqining ajdodlar yodini

ham asta-sekin o‘rniga qo‘yib esga ola boshlaganidan

nishona bo‘ldi.

Tantanalar arafasida ≪Alpomish≫ — o‘zbek xalq eposi≫

nomli maqolalar to‘plami va boshqa ilmiy kitoblar, o‘nlab

gazeta, jurnal maqolalari e’lon qilindi, ko‘rsatuvlar tayyorlandi.

Dunyodagi qabila, urug‘, elat tarixda alohida xalq sifatida

shakllanar ekan, bu jarayon, avvalo, qahramonlik eposi

hisoblangan maxsus yirik, epik asarda badiiy ifodasini topadi.

Professor Bahodir Sarimsoqov dostonimiz o‘zbekning

birlashuvi, mustaqil xalq sifatida paydo bo‘lishida qanday

o‘ringa ega ekanini ta’riflab, shunday deydi: ≪Dastlab qabila,

so‘ngra elat eposi sifatida vujudga kelgan ≪Alpomish≫

dostoni keyinchalik o‘zbek xalqining qahramonlik eposi

sifatida tan olindi≫.2 Haqiqatan ham, doston matnidan juda

119

1 Prezident Islom Karimovning ≪Alpomish≫ dostonining 1000 yilligiga



bag‘ishlangan tantanali marosimda so‘zlagan nutqi. ≪Xalq so‘zi≫ gazetasi,

1999-yil, 9-noyabr.

2 Sarimsoqov B., ≪Alpomish≫ eposi haqida uch etyud. ≪Alpomish≫ —

o‘zbek xalq qahramonlik eposi≫ maqolalar to‘plamida. T., ≪Fan≫. 1999.

115-bet.

ko‘p o‘tmish hayot belgilari o‘rin olgan bo‘lib, ularni

izohlash natijasida asarning xalq qahramonlik eposi ekaniga

to‘la ishonch hosil qilamiz.

Dostonda qadimgi dunyoqarash belgilaridan bir qator

namunalar bor. Yoy, o‘q, tush, qo‘riq kabilar fetish (mif

haqidagi mavzuni eslang), ot, tuya, g‘oz kabi hayvon va

qushlar totem tushunchalar ifodasi sifatida aks ettirilgan.

Hakimbek bobosi Alpinbiydan qolgan yoy yordamida

Alpomish nomini oldi. Qadim zamonlarda bolalarga ism

qo‘yish odati bo‘lmagan. Farzand voyaga yetib, bironta

mardlik ko‘rsatganidan keyin ism olgan.

Dostonda Hakimbek qahramonimizning katta mardlik

ko‘rsatguniga qadar bo‘lgan muddatdagi ismi bo‘lib qolgan.

Shuningdek, Qorajon tushida musulmonlikni qabul qiladi.

Agar dostonni e’tibor bilan o‘qisak, bunga o‘xshash juda

ko‘p lavhalarga duch kelamiz. Jumladan, Alpomishga

qo‘riqqa tushgan ot ma’qul bo‘lmaydi. Qayta-qayta qo‘riq

tashlaydi. Har safar bitta ot ilinadi. Alpomish taqdirga tan

beradi. Keyinchalik bu ot (Boychibor) uni ko‘p kulfatlardan

asraydi. Alpomish Murod tepaning poyiga yetganida,

shu tepaga otda to‘xtamay chiqishni niyat qiladi. Tepaga

chiqadi, niyati ham amalga oshadi. Ko‘kaman Barchindan

qimiz so‘raydi. Agar Barchin qimiz bersa, unga uylanish

niyati amalga oshishini o‘ylaydi. Barchin qimiz bermaydi.

Ko‘kaman ham niyatiga yetmaydi. Dostonda bunday

qadimiy tushunchalar ko‘p uchraydi. Ular dostonning

boshidan oxirigacha o‘ziga xos fayz bag‘ishlab turadi.

Ammo dostonning bosh g‘oyasi, yaratilishidan nazarda

tutilgan maqsad ancha yirik mezon bilan o‘lchanadi.

Xususan, dostonda yosh avlod vakili Alpomish

tomonidan qilingan taklif — zakot to‘lash Qo‘ng‘irot —

Boysun elini bir-biridan ajralishga olib keladi.

Xalq ijtimoiy hayotdagi o‘zgarishlarni chuqur ilmiy

tahlil asosida atroflicha izohlab o‘tirmaydi. Shuning uchun

uzoq kutilgan farzand — Alpomishning mulla bo‘lishidagi

bir belgi ≪zakot≫ tushunchasi bilan bog‘lanadi. ≪Zakot≫ni

esa islom dinidagi tushuncha deb qabul qilish to‘g‘ri emas.

Uzoq o‘tmishda umuman soliq yig‘uvchilarni zakotchi deb

atash odati bo‘lganligini hisobga olsak, Alpomish taklif qilgan

zakotning ma’nosi soliqqa yaqin ekani ravshanlashadi.

Boysarining nutqida ham bu mulohaza takrorlanadi. U

akasining o‘g‘li borligini yuziga solganini, akasiga zakot

berguncha o‘zga yurtda yashagani ma’qulligini aytadi.

Vaholanki, islom dinida zakotdan hech kim voz kechgan

120


emas. Aksincha, Allohning zakot berishga yetkazgani uchun

shukr qilingan. Shunday qilib, Alpomish paydo bo‘lguniga

qadar totuv yashayotgan el endilikda bo‘lindi.

Alpomish esa Barchin xati vositasida Qalmoq eliga borib,

o‘zi unashtirilgan qizni olib keldi. Shu bahonada yurtidan

judo bo‘lgan el ona yurtiga qaytarildi. Natijada, Qo‘ng‘i -

rot — Boysin yurti bitta yurtboshi rahbarligida birlashdi va

hayot kechira boshladi. Shu o‘rinda qadim-qadim zamonlarda

oddiy haqiqat bo‘lgan ikkinchi bir masalani ham

aytish lozim. Gap shundaki, uzoq o‘tmish zamonlarda

biron yurtning mustaqilligi va dahlsizligi u yurtga qaram

bo‘lgan qaysidir mamlakatning boyligi bilan ham o‘lchanardi.

Xalq ertaklari va dostonlarida asar qahramonining

biron yurtga qilgan safari o‘sha yurtni o‘ziga qarashli

bo‘lishini xohlashi bilan bog‘liq ekan, bu masalaga alohida

bosqinchilik siyosatini aralashtirish to‘g‘ri emas. Bu o‘rinda

ko‘proq o‘z yurtining mustaqilligini ta’minlash istagi kuchli

ekanini ta’kidlash ma’qulroq bo‘ladi. Shuning uchun

≪Alpomish≫ ijodkorlari atayin Boysaridagi o‘jarlik xususiyatini

bo‘rttirib ko‘rsatadilar va shu bilan uning Qalmoq yurtida

qolishini asoslaydilar. Aslida esa Boysarining o‘zga elda

qolishi Alpomishning ikkinchi safarini asoslaydi. Qizig‘i

shundaki, Alpomish qalmoq eli podshosi Toychixonning

mamlakatini to‘g‘ridan-to‘g‘ri bosib olmaydi. U Boysariga

o‘tkazilgan zulm, o‘ziga nisbatan amalga oshirilgan xiyonat

uchun Toychixonni jazolaydi. Bu yo‘nalish hayotiy mantiq

asosida o‘z yechimini topadi. Jumladan, Tavka oyim ishqida

Qo‘ng‘irotdan qalmoq yurtiga borib qolgan Kayqubod

o‘z niyatiga yetib (Tavka roziligi bilan), sevgan qiziga

uylanadi va taxtning qonuniy vorisiga aylanadi. Ayni paytda,

Alpomish qalmoqlar (Kashal) yurtiga o‘zining odamini

podshoh qiladi. Shu asnoda u go‘yo o‘z yurtining mustaqilligi

uchun kurashgan bo‘lib chiqadi. Dono xalqimiz -

ning har bir tadbiriga ana shunday, bir qarashda ko‘zga

ko‘rinmaydigan yechimlar vositasini topish mahoratiga ham

qoyil qolsa bo‘ladi. Alpomishning o‘z yurtiga qaytishi va

Qo‘ng‘irot — Boysundagi adolatsizlikka chek qo‘yishi tabiiy

bir xulosa sifatida baholanishi mumkin.

≪Alpomish≫ dostonida juda ko‘p lavhalar bir qarashda

ahamiyatsizdek bo‘lib ko‘rinsa-da, aslida xalq ular vositasida

o‘zining turmush tajribalarini ifodalagan bo‘lib chiqadi.

Masalan, Barchinoydan Alpomishga kelgan xatni Boybo‘ri

berkitib qo‘yadi. Bu bilan Boybo‘rining o‘zi boshlagan

yo‘ldan, ya’ni Barchinga o‘g‘lining uylanishi va Boysunning

121


o‘z vataniga qaytishidan voz kechgani ko‘rsatiladi. Voqea

rivojida Qaldirg‘och hal qiluvchi vazifani bajara boshlaydi.

U Barchinning xatini tasodifan sandiqdan topib oladi va

akasini o‘z qaylig‘ini olib kelish safariga otlantiradi. Bunday

safar xalq qahramonlik eposining asosiy xususiyatlaridan

biri sifatida baholanadi. Alpomish qalmoqlar yurtiga borganida,

Barchinning to‘qson alp oldiga qo‘ygan shartini

bajaruvchilardan biriga aylanadi. Masalan, uning Boychibor

oti poygadagi to‘rt yuz to‘qson to‘qqizta otga qo‘shilib,

besh yuzinchi tulpor bo‘lib Barchin uchun boshlangan musobaqada

qatnashadi. Bu bilan xalq Alpomishning hammadan

baquvvat, hammadan mergan, hammadan afzal

ekanligini amalda ko‘rsatadi. Shuning uchun oti poygada

g‘olib kelganidan so‘ng u yoy tortish, tanga pulni ming

qadamdan urish va to‘qson alp bilan kurash tushish

sinovlarida qatnashib o‘zini ko‘rsatadi. Bu sinov ham

qahramonlik eposi xususiyatlariga mos keladi.

Dostondagi Barchinoy bilan bog‘liq voqealar baxshilar

tomonidan alohida mehr bilan tasvirlangan. U zukkoligi,

tadbirkorligi jihatidan Alpomishdan qolishmaydi. Surxayil

kampirning o‘g‘illari Barchinoyni zo‘rlik bilan xotinlikka

olmoqchi bo‘lganlarida, qiz alplardan birini ko‘tarib yerga

shunday uradiki, polvonning og‘zidan ko‘pik sachrab ketadi.

Shundan so‘nggina alplar Barchinoyga Alpomishni

kutish uchun olti oy muhlat berishga majbur bo‘ladilar.

Barchinoy Alpomishni sevadi. Ammo Alpomish qalmoq

yurtiga kelganida, unga turmushga chiqish shartlaridan voz

kechmaydi. Bu lavhada xalq og‘zaki ijodining yana bir

xususiyati namoyon bo‘ladi: Barchin o‘z sevgilisi —

Alpomishning hammadan ustun ekanligiga va raqiblarni

yengishiga ishonar edi. U butun vujudi bilan hamma

musobaqalarda (Alpomish tarafida bo‘lsa ham) shartlarning

haqqoniy bajarilishini kuzatadi. Birinchi shartning bajari -

lishida Alpomishning oti Boychibor tuyog‘iga qalmoqlar

mix qoqadilar. Shuning uchun Boychibor azoblanib, yaxshi

yugurolmaydi. Barchin unga murojaat qilib, poygada uning

yutib chiqishi lozimligini aytib yolvoradi. Alpomish

Ko‘kaldosh bilan bellashayotganida, kuchlar teng kelib

qoladi. Yana Barchinoy Alpomishning nafsoniyatiga tegadigan

gaplarni aytib, uning kuchiga kuch bag‘ishlaydi. Bu

misollar Barchinoyning o‘z sevgisiga sadoqatli, irodali, tadbirkor

qiz ekanini ko‘rsatadi.

Dostonda Barchinoy Boysarining mehribon farzandi,

Alpomishning sadoqatli yori sifatida mahorat bilan talqin

122

qilingan. Barchinoy otasini sog‘inadi va uni olib kelish



uchun Alpomishni qalmoqlar yurtiga jo‘natadi. Ammo u

yerda Alpomish zindonga tushib qoladi.

Barchinoy Alpomishning qaytishini intizorlik bilan

kutadi. Farzandi Yodgorga mehribonlik ko‘rsatadi. Aqlidrok

bilan ish yuritadi. Ultontozning unga uylanish taklifini

rad qiladi. Nihoyat, Alpomish Qo‘ng‘irot eliga qaytadi va

ular murod-maqsadiga yetadilar.

Dostondagi Qorajon obraziga alohida e’tibor qilishimiz

kerak. Chunki Qorajon makkor Surxayil kampirning o‘g‘li

bo‘lishiga qaramay, doston davomida haqiqatni himoya

qiladi. Surxayil kampir Barchinoyga sovchilikka ketayotganida

Qorajon uni yo‘ldan qaytarmoqchi bo‘ladi. U

Qo‘ng‘irot elidan kelganlarning tinchligini buzmaslikka

harakat qiladi. Biroq Surxayil Barchinoyni aynan unga olib

bermoqchi ekanini bilganidan so‘ng qarshilik ko‘rsatmaydi.

Surxayil o‘g‘li Qorajonni aldab,qo‘ng‘irotliklar oldida uni

uyatga qo‘yadi. Dostonda Alpomishning cho‘ponlar uyida

tunagan paytida ko‘rgan tushini Qorajon ham ko‘radi. Shu

tush lavhasi orqali Qorajonning mehr-shafqatli ekanligi

ta’kidlanadi. Haqiqatan ham, asarning keyingi voqealarida

Qorajon butunlay Alpomish tarafida turib harakat qiladi.

Alpomishning jismoniy jihatdan tengsiz pahlavon ekanini

biladi va u bilan og‘aini tutinib, umr bo‘yi bu ahdga sodiq

qoladi. Hatto akalarini insofga chaqirib, Alpomishga to‘siq

bo‘lmaslikni maslahat beradi. Biroq uning takliflarini alplar

qabul qilmaydilar va kurashda halok bo‘ladilar.

Dostondagi asosiy qahramonlardan biri Qaldirg‘och edi.

Avvalo, uning ismiga diqqat qilish kerak. Qaldirg‘och

o‘zbek xalqida bahorning elchisi, yurtga baxt keltiruvchi

qush sifatida e’zozlanadi. Alpomishning singlisiga ism

qo‘yishda bu tushunchalar hisobga olingan bo‘lsa, ajab

emas. Qaldirg‘och akasining har bir tadbirini qo‘llab-quvvatlaydi,

o‘rni kelganda, akasidan faolroq harakat qiladi.

Asarda shunday bir lavha borki, unda Qaldirg‘ochning bir

so‘zligi oqibatida keyingi voqealar davom etadi. Qal -

dirg‘och sandiqdagi maktubni topib, Alpomishni Barchinni

olib kelishga undaydi. Ammo Alpomish yoshligi tufayli

Qultoydan ot ololmaydi. Chorasiz qolgan Alpomish

Qalmoq yurtiga borishdan voz kechadi. Ana shu paytda

Qaldirg‘och akasining oriyatiga tegadigan gaplar aytadi va

unga dalda beradi. Shundan so‘nggina Alpomish

Boychiborga ega bo‘lib, safarga otlanadi. Ma’lum bo‘ladiki,

dostondagi voqealar rivojining eng nozik nuqtasida

123


Qaldirg‘ochning aralashuvi Alpomishga kuch bag‘ishlaydi.

Dostonni to‘liq o‘qib chiqsangiz, o‘zbek xalqining qadim

zamonlardan buyon o‘ziga xos fazilatlarga ega ekaniga

guvoh bo‘lasiz. Jumladan, dostonda har qanday mushkul

vaziyatda ham inson o‘z aql-idrokini yo‘qotmasligi, biron

qarorga atroflicha mulohaza yuritgan holda kelishi lozimligi

uqtiriladi. Insondagi mardlik va jasorat alohida qadrlanadi,

aytilgan so‘zning qimmati yuqori baholanadi. Zero, o‘z

so‘zining ustidan chiqadigan mard insongina bunday fazilatlarning

qadriga yetishi mumkin.

≪Alpomish≫ dostonining so‘nggi qismlari alohida

diqqatga sazovor. Alpomish o‘z yurtiga qaytgach, darhol

hammaga kelgani haqida jar solmaydi. O‘zini tanitmagan

tarzda butun tanish-bilishlari, qarindosh-urug‘lari bilan

birma-bir uchrashib chiqadi. Shu usul bilan ularning o‘ziga

nisbatan bo‘lgan haqiqiy munosabatlarini bilib oladi.

Alpomish birovlarning yolg‘on-yashiq gaplaridan kelib

chiqib, odamlarga baho berishni istamaydi. Shaxsan o‘zi -

ning kuzatishlariga ishonib ish yuritadi.

Dostonda insonning ma’naviy qiyofasini belgilovchi

ezgulik, haqiqiy odamlarga mehribonlik, diyonat, chidamlilik

kabi oliy fazilatlar haqida xalqning fikrlari ifodalanganini

ham his etamiz.

Dostonda ijobiy qahramonlarning fazilatlari salbiy

qahramonlar bilan munosabatga kirishganlarida, ularga

qarshi kurashganlarida ravshanroq seziladi. Bu o‘rinda

Boybo‘ri, Ko‘kaldosh va Surxayilni alohida qayd etish

lozim. Xalq tasavvurida yomon xususiyatga ega bo‘lish

uchun albatta bironta odamga yomonlik qilish shart emas.

Inson ba’zan o‘zining hadiksirashi, cho‘chishi, qo‘rqoqlik

qilishi, o‘z so‘zida turmasligi bilan ham yomon odamlar

qatoriga qo‘shilib qoladi. Chunonchi, Boybo‘ri ana shunday

odamlardan edi. U hech kimni o‘ldirmaydi, birovning

haqini yemaydi, hech kimga nohaq tuhmat qilmaydi.

Ammo u Barchindan kelgan xatni Alpomishga bermaydi.

Alpomishning qalmoqlar yurtiga safar qilishini istamaydi.

Hatto Qultoyga Alpomishga ot bermaslik haqida buyruq

beradi. Natijada, Boybo‘ri maslaksiz, qo‘rqoq bo‘lib qoladi.

U qalmoqlar yurtida azob chekayotgan Barchinning, ukasi

Boysarining, butun xalqning taqdiriga befarq qaraydi. Bu

bilan o‘zining yaxshi odam emasligini ko‘rsatadi.

≪Alpomish≫ dostonining salbiy obrazlaridan biri

Ko‘kaldosh edi. U jismoniy jihatdan baquvvat, kamon

otish, ot choptirishga usta bo‘ladi. Biroq jismoniy jihatdan

124

tengsiz bo‘lsa-da, hech kimga yaxshilik qilmaydi. Aksincha,



Barchinni zo‘rlik bilan xotinlikka olmoqchi va Boysari

mol-mulkiga egalik qilmoqchi bo‘ladi. O‘zining bu

maqsadiga erishishda hamisha ham mardlik yo‘lidan bormaydi.

U o‘rni kelganda xiyonat, nomardilk qilishga ham

tayyor edi. Avvalo, u to‘qson alpga zo‘rlik ko‘rsatib, ularni

qo‘rqitmoqchi bo‘ladi. Barchinning birinchi sharti, ya’ni ot

poygasi davom etayotganda esa, Qorajonning oyoq-qo‘lla -

rini bog‘latib tashlaydi. Boychiborni so‘yib yubormoqchi

bo‘ladi. Bu taklifi o‘tmagandan keyin ot bechoraning

oyoqlariga mix qoqtiradi. Ammo Boychibor Alpomishga

sadoqatini ko‘rsatib, ancha ildamlab ketgan Ko‘kaldosh -

ning otiga yetib oladi. Shunda Ko‘kaldosh Qorajonning

yelkasiga musht urib, Boychiborning g‘olib chiqishiga

to‘sqinlik qiladi. Lekin o‘z maqsadiga yeta olmaydi.

Xalq og‘zaki ijodida yovuz kuchlarning ramzi sifatida

ishtirok etuvchi obrazlardan biri yosuman, yalmog‘iz kampirdir.

≪Alpomish≫ dostonida ana shunday qora niyatli

obraz sifatida yetti alpning onasi Surxayil yaratilgan.

Surxayil kampir o‘ta makkor, o‘zining yovuz niyatiga yetish

uchun butun aqlini ustalik bilan ishga soladigan razil shaxs

edi. Aslini olganda, Qo‘ng‘irot yurtidan ko‘chib kelgan

Boysari boshliq qabila bilan Toychixon xonlik qilayotgan

qalmoqlar o‘rtasidagi nizoning birinchi sababchisi Surxayil

edi. U o‘z maqsadini yashirincha amalga oshirishga usta

edi. Barchinni o‘g‘illaridan biriga olib berish bahonasi bilan

Boysarining butun mol-mulkiga egalik qilmoqchi bo‘lib,

Toychixondan sovchilikka borishga ruxsat oladi. U qatnashgan

har bir lavhada ayyorlik, g‘iybat hukm suradi.

Dostonning ikkinchi qismida Alpomishni zindonband qi -

lishda ham u faol qatnashadi. Boysarini qutqarish uchun

kelgan Alpomish bilan qirq yigitni hiyla bilan mast qiladi va

hammasini o‘ldirtiradi. Keyinchalik Tavka oyimning

Alpomish zindonigacha lahm kovlatganini ham Surxayil

fosh etadi. Qalmoqshohning qo‘ng‘irotliklarga qarshi urush

qilishlarida ham Surxayilning ishtiroki bor edi. Xullas, dostondagi

salbiy obrazlarning asosiysi Surxayil kampir edi. U

asarning oxirida Alpomish tomonidan jazolanadi. Xalq doston

vositasida Surxayil, Ko‘kaldosh, Ultontoz kabi munofiq

odamlar albatta o‘z jazolarini olishlari muqarrar ekanini

yana bir bor ko‘rsatib o‘tadi.

125



Download 434.34 Kb.
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   73




Download 434.34 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Download 434.34 Kb.