36
XIX
asrning oxirlariga kelib Hin-
distonda Buyuk Britaniyaning
mustamlakachilik zulmi yanada kuchaydi.
Mustamlakachilar hind iqtisodiyotini Angli-
yaning industrial jamiyati ehtiyojlari uchun
moslashtirishga harakat qildilar. Inglizlarning
bevosita ishtirokida hind qishloq jamoasi
barham topdi va Hindistonda kapitalistik mu-
nosabatlar yangi asosda rivojlana boshladi.
XIX asrning ikkinchi yarmidan Hindistonga
ingliz kapitali kirib kela boshladi. Birinchi yirik
sarmoya kiritilgan soha temiryoʻl qurilishi boʻl-
di. Temiryoʻl qurilishiga sarmoya sarflagan
kompaniyalar juda katta daromad oldilar.
Kapital kiritishning keyingi sohasi plantat-
siya xoʻjaligi boʻldi. Angliya hukumati Hindis-
tonda choy, qahva, kauchuk plantatsiyalarini
koʻpaytirish va turli imtiyozlar orqali qoʻllab
quvvatlashga katta eʼtibor qaratdi. Ingliz kapi-
talistlari fabrikazavodlar qurilishi va togʻkon
sanoatiga ham yirik sarmoyalar kiritdilar.
Kapitalizm bilan birga Hindistonda milliy
mafkura ham shakllanib bordi. Milliy yangi-
lanish mafkurasining dastlabki vakillari sifatida
