|
Veb-standart va texnologiyalar
|
| bet | 5/21 | | Sana | 30.11.2022 | | Hajmi | 0.72 Mb. | | #32609 |
Bog'liq интернет-маъруза 7-Б, Qidiruv tizimi, File, Практические задачи 1Veb-standart va texnologiyalar
CSS2 4
|
Freymы
|
Java
|
Javascript
|
XHTML 5
|
RSS
|
Atom
|
Camino
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Dillo
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Da
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Epiphany
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Qisman
|
Qisman
|
Internet Explorer
|
Qisman 6
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Ha
|
Ha
|
Links (tekstovыy)
|
Yo’q
|
Ha
|
Yo’q
|
Qisman
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Lynx (tekstovыy)
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Maxthon 3
|
Qisman 6
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Ha
|
Ha
|
Mosaic
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Mozilla
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Mozilla Firefox
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Netscape
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Yo’q
|
OmniWeb
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Ha
|
Ha
|
Opera
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Safari
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
WorldWideWeb
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
|
CSS2 4
|
Freymы
|
Java
|
Javascript
|
XHTML 5
|
RSS
|
Atom
|
4 — CSS2 - CSS ning keng qo’llaniladigan laxjasidir.
5 — XHTML HTML ga asoslangandir, lekin XML bilan qo’shiladigan til bo’lgani uchun HTML kodining qoidalarini mukammallashtiradi.
6 — Internet Explorer 6 da CSS2 ning ko’pgina xususiyatlari mujassamlashgan bo’lishiga qaramasdan, uni boshqa brauzerlardan ko’p miqdordagi xatolari ajratib turadi. Bu xatolardan eng kattasi boks modeldaga xatolikdir. Bu xatolik Windows ning 6-laxjasigacha biriktirilgan Internet Explorer ning barcha laxjalari uchun xosdir.
7 — Konqueror veb-sahifa kodida RSS-lentalariga murojaatni topadi va ularni Akregator-standart RSS( KDE mijozi) ga qo’shishni taklif qiladi.
Tasvir formatlarining yordami.
Quyida biron-bir brauzerni qo’llovchi tasvirlarning barcha formatlari haqidagi ma’lumotlar keltirilgan.
|
JPEG
|
GIF
|
PNG
|
MNG
|
SVG
|
Camino
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Dillo
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Epiphany
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Galeon
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Internet Explorer
|
Ha
|
Ha
|
Qisman 7
|
Yo’q
|
Yo’q
|
K-Meleon
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Konqueror
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Plagin [2]
|
Links (tekstovыy)
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Lynx (tekstovыy)
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Mosaic
|
Ha
|
Ha
|
?
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Mozilla
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q [3]
|
Yo’q
|
Mozilla Firefox
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Ha [4]
|
Netscape
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
OmniWeb
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Yo’q
|
Opera
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Ha
|
Safari
|
Ha
|
Ha
|
Ha
|
Yo’q
|
Yo’q
|
WorldWideWeb
|
Ha
|
Ha
|
?
|
Yo’q
|
Yo’q
|
|
JPEG
|
GIF
|
PNG
|
MNG
|
SVG
|
Windows uchun 7 Internet Explorer PNG da ishlaydi, faqat alьfa-tiniqlikdagi tasvirlarni yaxshi aks ettirmaydi — qisman tiniq soxalar butunlay tiniqligini yo’qotadi. Bu muammo DirectX-drayverlar to’plamidagi alьfa-tiniqlikdagi filьtrning ulanishi orqali hal qilinishi mumkin(masalan, skripta pngfix.js). PNG ning to’liq yordami 7.0 laxjada va’da qilingan. Macintosh uchun Internet Explorer alьfa-tiniqlikdagi PNG da to’liq ishlaydi.
Brauzerni qanday tanlash kerak? Bunda asosiy kriteriya bo’lib ishlatish qulayligi va funktsionalligi xizmat qiladi. Narxidan muammo kelib chiqmayda, sababi ularning aksariyati tekindir. O’zbekistonda brauzerlarning qay darajada tarqalganliklarini quyidagi jadval orqali ko’rish mumkin:
Brauzer
|
Ommabopligi
|
Explorer 6
|
71.7%
|
Explorer 5
|
16.0%
|
Opera 7
|
5.1%
|
Firefox 1
|
3.4%
|
Mozilla 1
|
1.2%
|
O’zbekistonda ayniqsa Microsoft tashkilotining Internet Explorer bruzeri mashxurdir, sababi bizda Windows amaliyot tizimi ommabop hisoblanadi(Internet Explorer brauzeri Windows asosiga kiritilgan). Qolgan brauzerlarni yomon deb bo’lmaydi, shunchaki foydalanuvchilar boshqa ishlab chiqaruvchilarning brauzerlari bilan yaxshi tanish emaslar .
Brauzerlarning har xil turlarini ishlatish veb ustalari uchun muhim hisoblanadi. Agar faqat bitta brauzer ishlatilganda, boshqa dastur-sharxlovchilarida sahifaning o’ylangan ko’rinishda aks etishiga kafolat bo’lmas edi. Sahifani aks ettirishdagi tafovutlar shunchalik yaqqol bo’ladiki(jadvallar surilishi, noto’g’ri tekislanish, sahifa yuklanmasligi), bu tashrif qiluvchining sahifadan tezda chiqib ketishiga olib keladi.
Takrorlash savollari:
Brauzer nima?
Qanday brauzerlarni bilasiz?
Brazerlarning xarakteristikalari
Boauzerlarda ishlatiladigan veb-standartlar, qaydnomalar, texnologiyalar.
Brauzerni qanday tanlash kerak?
3-Ma’ruza.
Web saytlar.Ularning qo’llanilishi,tuzilishi,parametrlari. Portallarning saytlardan farqi.
Reja:
Web saytlarlar hakida umumiy tushunchalar.
Web saytlarning qo’llanilishi,tuzilishi,parametrlari.
Portal tushunchasi.
Portallarning saytlardan farqi.
1992-93 – yillarda axborot texnologiyalarining rivojlanishi sababli tasviriy va tovushli axborotlarni olis masofalardan qisqa vaqtda uzatishning shunday imkoniyatlari yaratilganki, u World Wide Web deb nom olgan.
Internet deganda ko’pchilik World Wide Web (qisqach, Web yoki WWW)ni tushunishadi. Aslida World Wide Web Internetning bir qismi bo’lib, xalqaro o’rgimchak to’ri ma’nosini anglatadi. World Wide Web mulьtimedia (rasm va matnli axborotlarni tovushli va xarakatdagi shakllardan iborat axborot ,ilan birlashtirish texnologiyasi) imkoniyatlariga ega bo’lgani uchun foydalanuvchilar e’tiborini juda tez qozondi.
World Wide Web ning yaratilishiga 1989-yil SHvetsariyadagi Yevropa Yadroviy Tadqiqotlar Kengashining loyixasi asos bo’ldi. Bu loyixaning maqsadi Internet va axborot tarqatishning samarali usullarini izlash va uning oqibatlarini kuzatishdan iborat edi. Hozirgi kunda World Wide Web Internetning eng tez rivojlanayotgan sohalaridan biri bo’lib qoldi.
WWW da axborot maxsus fayllarda, ya’ni Web-sahifalarda joylashadi. Web-sahifaga matn, rasm, tovush, videotasvir va hokazo ko’rinishdagi axborotlarni joylashtirish mumkin. Bu esa o’z navbatida reklama, tijorat, ta’lim va boshqa ko’pgina soha vakillariga beqiyos imkoniyatlar ochib beradi. Masalan, juda ko’p kinostudiyalar o’z mahsulotini reklama qilish uchun Web-sahifalar yaratishadi. Mazkur Web-sahifalarda asosan yangi filьmlar haqidagi ma’lumotlar bilan birga, shu filьmlardan 1-2 daqiqali parchalar aks ettiriladi. WWW yaratilganga qadar bunday imkoniyatlar faqat kinoteatrlar yoki televideniya orqaligina mumkin edi.
WWW ning ommalashuviga yana bir omil gipermatndir. Gipermatn Web-sahifaning biror qismiga yoki boshqa Web-sahifaga bog’liqligini ko’rsatuvchi ilova bo’lib, u so’z yoki rasm bo’lishi mumkin. Gipermatn yordamida Web-sahifaning kerakli qismiga yoki boshqa Web-sahifaga tez va oson o’tish mumkin.
Bitta tashkilot yoki xususiy shaxsga tegishli va mazmuniga ko’ra o’zaro bog’langan bir nechta Web-sahifalar majmuyi Web-sayt deyiladi. Web-saytni kitobga, Web-sahifani esa kitobning sahifasiga o’xshatish mumkin. Web-sahifalar o’zaro gipermatn yordamida bog’lanadi. Web-saytlar ham, Web-sahifalar ham Web-server deb ataluvchi Internetga ulangan maxsus kompyuterlarda saqlanadi va o’z manziliga ega bo’ladi. Bu manzil URL (Universal Resourse Locator – zahiralar universal lokatori) deb ataladi. URL hamisha http:// yozuvdan boshlanadi. So’ngra Web-sahifa joylashgan tarmoq (provayder) manzili (masalan, www.zorro.uz), keyin Web-sahifa nomi (masalan, -rtm) yoziladi. SHunday qilib, misolda keltirilgan Web-sahifaning Internetdagi manzili
http://www.zorro.uz/-rtm
ko’rinishda bo’ladi.
WWW da axborot almashishni amalga oshirish uchun qaydnoma talab qilinib, u bir tomondan mulьtimedia ma’lumotlarini uzatishni ta’minlasa, ikkinchi tomondan har qanday tizimga tushunarlidir(maslan dastur-mijozga). WWW da qo’llaniladigan uzatish qaydnomasi, gipermedia ma’lumotlarini mashinaga bog’liq bo’lmagan holda uzatilish imkoniyatini beradigan, Hyper Text Transfer Protocol (HTTP) - gipermatnni uzatish qaydnomasi deyiladi. Bunda ikkita punkt o’rtasidagi aloqa ishlash vaqtining hammasiga o’rnatilmay, balki mijoz so’roviga serverning har bir javobidan so’ng uzilish qiladi. Qaydnoma mijoz-dastur server bilan qanday muomala qilishni belgilab beradi.
Internet WWW xizmatidan foydalanish uchun maxsus dasturlar yaratilgan bo’lib, ular Web-brauzerlar (Browser) deb ataladi. Browser inglizcha so’z bo’lib, ko’rishni ta’minlash , ko’rsatish ma’nosini anglatadi. Birinchi Web-brauzer 1990- yil CERN (Evropa Yadroviy Tadqiqotlar Kengashi) xodimi Tim Berners-Li tomonidan yaratilgan. Xozirgi kungacha juda ko’p Web-brauzerlar yaratilgan. Mosaic, Opera, AdWiper, Netscape Navigator, Netscape Communication, Microsoft Internet Explorer va Power Browser shular jumlasidandir. Bulardan eng ko’p foydalaniladigani Netscape Communication va Microsoft Internet Explorer dir. Microsoft firmasining Internet Explorer dasturini Windows amaliyot tizimi tarkibiga kiritilganligi bu brauzerning keng tarqalishiga sabab bo’ldi.
Web-brauzerning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
- Web-sahifalarni xotiraga yuklash va ko’rish;
- Web-sahifani diska yozib qo’yish ( saqlash);
- WWW dagi manzil bo’yicha Web-sahifani chiqarish.
|
| |
