96
suv o„tkazuvchi quvurlar va kichik ko„priklar eng ko„p tarqalgan. Yo„l poyi orqali
toshadigan suvlarni o„tkazish uchun inshoot – lotoklar kam tarqalgan 9.1-rasm.
9.1-rasm. Avtomobil yo„llaridagi sun‟iy inshootlar:
a - harakat ustidan bo„lgan to„sinli ko„prik; b - ochiq fermali ko„prik (harakat
pastdan); v - arkali ko„prik; g - arka - konsolli ko„prik; d - ramali ko„prik; e - osma
ko„prik; j - aralash tizimli ko„prik; z - suvo„tkazuvchi quvurlar; i - ko„prikli o„tish
sxemasi; 1 - ko„prikka
tutashma; 2 - oraliq qurilma; 3 - tirgak; 4
- tayanch;
5 - ko„prik; 6 - oqimni yo„naltiruvchi damba; 7 - izga soluvchi inshoot.
9.2. Suv o„tkazuvchi quvurlar va ularning elementlari
Suv o„tkazuvchi quvurlar oddiy suv o„tkazuvchi inshootlar bo„lib, kam
hajmdagi suvlarni o„tkazishga mo„ljallangan. Suv o„tkazuvchi quvurlar doiraviy va
to„g‟ri to„rtburchakli kesimlarda 0,75 m dan kam bo„lmagan o„lchamdagi
tuynukda, bir qancha quvurlardan iborat ko„p tuynukli bo„lishi mumkin. Doiraviy
97
suvo„tkazuvchi quvur quyidagi elementlardan tashkil topadi: poydevor, quvurga
suvni bir ravonda kirishini va undan chiqishini ta‟minlovchi va ko„tarma yon
bag‟rini qo„llovchi asosiy zvenolar va tuynuklar 9.2,9.3-rasmlarda keltirilgan.
9.2-rasm. Avtomobil yo„lidagi suv o„tkazuvchi quvur
9.3-rasm. Quvur sxemasi:
1 - kallak, 2 – quvur zvenosi, 3 - qum-shag‟alli yostiqcha, 4 – tuproq bilan
to„ldirilgan
Uncha katta bo„lmagan doimiy va asosan davriy ochiq suv oqimlarini kesib
o„tishda temir yo„l va avtomobil yo„llari tarmog‟ida quriladigan quvurlar soni juda
ko„p, biroq ulardan har birining qiymati nisbatan
kam va shuning uchun ularni
qurish uchun ketadigan jami harajatlar uncha ko„p emas. Sun‟iy inshootlar
toifasiga kiradigan bunday inshootlarni joylashtirish hamma vaqt yo„lning o„q
chizig‟ini belgilashga bo„ysindiriladi, bunga sabab shuki,
har qaysi quvur uchun
98
joyda eng yaxshi o„rnini tanlash yo„lning ancha uzayishiga, uning qurilishining
umumiy qimmatlashuviga va yuk tashish harajatlarining
ortishiga olib kelishi
mumkin. Quvurning joylashuvini yo„lning umumiy belgilanishiga bo„ysindirgan
holda, shuningdek, suvni o„tkazish sharoiti bo„yicha etarlicha qulay bo„lmagan
joylarda hamma vaqt oqimni ancha va nisbatan arzon boshqarish,
hatto zarur
yo„nalishda yaxlit sun‟iy o„zan qurish imkoniyati borligi hisobga olinadi.
