Щзбекистон республикаси

Download 5,25 Mb. Pdf ko'rish
bet	51/72
Sana	14.05.2024
Hajmi	5,25 Mb.
	#231473

1 ... 47 48 49 50 51 52 53 54 ... 72

Bog'liq
Алоқа йўллари (1)

11-Bob. Avtomobil yo„llarida harakat xavfsizligini ta‟minlash 11.1. Yo„lda harakatni tashkil qilish va xavfsizlikni ta‟minlash

Nazorat savollari:

1.
Yo„llardagi harakat vositalari va yo„lovchilarga xizmat ko„rsatish nimadan
iborat?
2.
Yuk tashish va yo„lovchi tashishga xizmat ko„rsatish inshootlari haqida
nima bilasiz?
3.
Avtostantsiya, avtovokzal va avtobus to„xtash joylari haqida tushuncha
bering?
4.
Harakat ishtirokchilariga va texnik vositalarga xizmat ko„rsatish haqida
ma‟lumot bering?
5.
YHX hizmati haqida nima bilasiz?
11-Bob. Avtomobil yo„llarida harakat xavfsizligini ta‟minlash
11.1. Yo„lda harakatni tashkil qilish va xavfsizlikni ta‟minlash

Tayanch so„zlari:
yo‘lda harakat, tashkil qilish, xavfsizlik, texnik vositalar,
yo‘l belgilari, yo‘l belgi chiziqlari, yo‘naltiruvchi qurilmalar, yo‘l to‘siqlari,
yo‘llarni yoritish, svetoforlar.
Avtomobil yo„llarida harakat tartibsiz ravishda vujudga keladi. Har bir
haydovchi o„ziga qulay harakat rejimini tanlaydi hamda o„zi tanlagan harakat
rejimini boshqa harakat qatnashchilariga ta‟siri bilan hisoblashmaydi. Shuningdek,
turli rusumli avtomobillarning har xil dinamik sifati harakat rejimiga ta‟sir qilishi
muqarrar. Yo„l harakatida avtomobillarning o„zaro ta‟siri harakat miqdori qancha
ko„p bo„lsa, shuncha orta boradi.
Yo„l harakatini tashkil etish – transport vositalari oqimini maksimal darajada
yo„lning geometrik o„lcham imkoniyatlaridan foydalanib, uning har xil
bo„laklarida xavfsiz harakat rejimini va yuqori o„tkazish qobiliyatini ta‟minlashga

125
qaratilgan tadbirlar tizimidan iborat. Yo„l harakatini tashkil etish tamoyillari
transport oqimini to„g‟ri yo„naltirishga, kerak hollarda ularni tezliklar bo„yicha
guruhlarga ajratishga, har bir yo„l bo„lagi uchun ratsional tezliklarni belgilashga,
haydovchilarga o„z vaqtida harakat marshruti va yo„l sharoiti to„g‟risida axborot
berishga qaratilgan.
Harakatni tashkil etishni takomillashtirish progressiv boshqarish (harakatni
boshqarishning avtomatik tizimi; svetofor ob‟ektlarini “yashil to„lqin”, “yashil
ko„cha” tizimi usulida ishlashi; tezlashuvchi – sekinlashuvchi, revirsiv, rezerv
polosalardan foydalanish, ba‟zi bir ko„chalarni bir tomonlama harakatga o„tkazish
va h.k.) chorrahalarni har xil sathda o„tkazish, shuningdek transport vositalarining
harakat marshrutini ratsional ravishda tanlash yordamida erishiladi. Yo„l harakatini
tashkil etishda EHM yordamida avtobus va trolleybus, shuningdek, yalpi yuk
tashuvchi avtomobillarning optimal harakatlanish grafigini to„g‟ri tuzish katta
ahamiyatga ega. Tig‟iz soatlarda harakatni tashkil etish maqsadida asosiy
magistralning tirband yo„l bo„laklaridagi transport oqimining harakatini aylanma
yo„llar orqali o„tkazishga intiniladi. Harakatlanish tartibini oshirish uchun
avtomobil va avtobuslarga ikki tomonlama radio aloqa o„rnatiladi. Bu esa harakat
gradientini yo„lda nazarot qilish imkonini beradi. Yo„l harakatini tashkil etishda
quyidagi hujjatlarning ahamiyati kattadir: “Yo„l harakati xavfsizligi to„g‟risida”gi
O„zbekiston Respublikasining qonuni; yo„l harakati qoidasi; transport
vositalarining konstruktiv xavfsizlik me‟yorlari; yo„l va ko„chalar uchun qurilish
me‟yorlari va qoidalari. Shuningdek, harakat xavfsizligi bo„yicha soha me‟yoriy
hujjatlari.
Yuqoridagilardan kelib chiqib, yo„l harakatini tashkil qilishning asosiy
maqsadi deb har xil transport vositalarini yuqori tezlik bilan yo„lning turli
bo„lagidan yilning har qanday ob-havo sharoitlarida xavfsiz o„tkazish tushuniladi.
Harakatni tashkil etishning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
-
transport vositalarining harakat tartibini belgilash va ta‟minlash;

126
-
avtomobillarning yuqori samaradorlik bilan ishlashini har qanday ob-havo
sharoitida ta‟minlash va eng yaxshi yo„l sharoitlarini vujudga keltirish;
-
harakat xavfsizligini yo„lning har qanday bo„lagida va turli ob-havo
sharoitlarida ta‟minlash;
-
atrof - muhitni bulg‟atmaslik;
-
transport vositalarining va yo„l inshootlarining tez ishdan chiqmasligini
ta‟minlash.
Harakatni tashkil qilish bo„yicha qo„yilgan vazifalarni muvaffaqiyatli
bajarish uchun turli vazirliklar, korporatsiyalar, kontsernlar, uyushmalar va
hokimiyatlar darajasida keng ko„lamli faol ishlar olib borilishi zarur. Harakatni
tashkil qilishdagi echiladigan masalalar ko„lamiga qarab, ularni uch darajaga
bo„lish mumkin:
1.
Davlat ahamiyatidagi daraja.
2.
Vazirliklar darajisi.
3.

Muhandis xizmati darajasi.

Download 5,25 Mb.

1 ... 47 48 49 50 51 52 53 54 ... 72

Download 5,25 Mb.

Pdf ko'rish