Вu shartli kodlashni hosil gilish uchun 5 bitli ikkilik kodidan foydalanish yetarli bo`1di, chunki 27<32=25. Ви shartli kodlashda ISTIQBOL so`zi quyidagicha bo`1adi:
0011110001100100011101111000010110101010.
Ви shartli kodlash holida ISTIQBOL so`zi hajmi 40 bit = 5 bayt bo`lgan axborotga teng ekan,
Mashq va topshiriglar
ASCII jadvalidan foydalanib, berilgan jumlalarni kodlang: а) NAMUNASIZ НЕСН NARSANI 0`RGANA OLMAYSAN.
b) DEYDILARKI, К1ТОВ — OFTOB.
д) КIТОВ BIZNING DO`STIMIZ.
е) КIТОВ 3AVONI — ILM XIRMONI.
f) 1LМ SIRLARIGA XAZINA КIТОВ.
5 bitli shartli kodlash jadvalidan foydalanib, 1- topshirigdagi jumlalarni kodlang.
0`QUVCHILAR BILMINI SINASH UCHUN TESTLAR
„Tekis kod" ga misol
А) vijener usuli, harflarni tartib bo`yicha sonlar bilan almash= tirish usuli;
В) ASCII, К01-8; С) Мorze, Vijener usuli;
D) to`g`ri javob yo'q.
Axborotn kodlashda Vijener usuli Morze usulidan nima bilan farq giladi?
А) belgilar bilan; В) kodlashtirish usuli bilan;
С) farq gilmaydi; D) belgilari va kodlashtirish usuli bilan; е) axborotni qabul gilishi va uzatishi bilan.
ЕНМ ning arifinetik asosi qaysi sistemaga asoslangan? А) sakkizlk, В) ikkilik; С) o'n oltilik;
D) yugorida berilgan hamma sistemaga.
Tekshirildi:____________________ direktor o’rinbosari:_____________________
10- dars. Axborot migdori va uzatish tezligi.
Darsning magsadi:
0`quvchi1arga axborot miqdori va uzatish tezligi, ularning o'Ichov birliklari hagida ma'lumot berish.
Asosiy tushunchalar:
Axborot migdori, uzatish tezligi, ularning o'ichov birliklari. Mavzuni boshlashga hozirlik:
Informatika va hisoblash texnikasi asoslari darsligi. 0`gituvchi tomonidan kompyuterlar ishga hozirlanadi. Mavjud elektron darslik va elektron go`11anma1arni kompyuterga yuklab, ishchi holatga keltiriladi.
Mavzuni yoritish:
Axborotni o'lchash masalasi axborotni ikkilik sanoq sistemasida ifodalashga o`tilganidan keyingina ha1 ьо`дi. Axborotning eng kichik o'lchoy birligi sifatida bit gabul gilindi. Bit axborotning ikkilik kodidagi 0 yoki 1 ragamini saqlash uchun kerak bo`lgan xotiraning eng kichik gismidir. U ingiliz tilidagi binary digit so`zlaridan olingan va „ikkilik raqami" degan ma'noni anglatadi. Masalan, 100101101 да 9 bit axborot bor, chunki unda 9 ta ragam (0 va 1) ishtirok etgan.
Bitdan kattaroq o'lchov birligi sifatida bayt qabul gilingan:
1 bayt = 8 bit.
Kompyuter klaviaturasidagi 256 на belgining ixtiyoriysini kodlash uchun 8 bit kerak bo`1adi, ya'ni 28=256.
Masalan, 10100101 да 8 bit yoki 1 1mA axborot bor. Shuningdek, 1011010100100011 да esa 2 1mA axborot bor.
Shunday gilib, axborotning ikkilik kodida nechta ragam bo`1sa, shuncha bit va nechta 8 ta ragamdan iborat guruhlar bo`1sa, shuncha bayt hajmga ega axborot bor deyiladi.
Baytdan katta o'lchov birligi ham mavjud. U kilobayt deb nomlanadi va 210 baytga teng, ya'ni
1 kilobayt =210 bayt = 10241mA.
„Kilobayt" ni odatda „Kb" deb gisgartirib yoziladi.
Shu kabi, „kilobayt" dan katta o'lchov birliklari ham bor. Ularni „Megabayt" (МЬ) va „Gigabayt" (Gb) deb yuritiladi:
1 megabayt = 210 kilobayt = 1024 kilobayt, 1 gigabayt =210 megabayt = 1024 megabayt,
ya'ni
1 Gb=1024 МЬ=1024х 1024 КЬ=1024х 1024 х 1024 bayt =2Э° bayt. Hozir quyidagi o'lchov birliklari ham ishlatilmogda:
1 terabayt (ТЬ) = 24° 1mA = 1024 gigabayt, 1 petabayt (Pb) =250 bayt = 1024 terrabayt.
М i s о 1. „Informatika fani" jumlasi necha 1mA va necha bit?
У е с h i s h: „Informatika" so`zida 11 ta, „fani" so`zida 4 ta belgi (hаго va bu ikki so`z orasida bitta bo`sh joy (probel) bor, jami 11+4+1=16 ta belgi mavjud. Наг bir belgi 1 1mA hajmga egaligidan, mazkur jumla 16 bayt yoki, 1 bayt 8 bitga tengligidan, 16 к 8=128 bit hajmga egaligi kelib chigadi.
J а v о b: 16 bayt yoki 128 bit.
Mashq va topshiriqlar:
1. Quyida keltirilgan axborotlarning hajmini bayt va bitlarda ifodalang:
а) kompyuter; b) printer; д) protsessor;
е) trigger; fj diskyuritgich; g) registr.
2. Quyida keltirilgan axborotlar necha baytdan iborat:
а) klaviatura axborotni ЕНМ xotirasiga kiritish qurilmasi; b) printer—chop etish qurilmasi;
д) diskyuritgich axborotni tashqi xotiraga yozish va tashgi xotiradan о`gish uchun ishlatiladi;
е) protsessor inson miyasining ma'lum bir gismini o'zida aks ettiradi;
ЕНМ—axborot bilan ishlovchi universal mashina.
har bir sohaga ЕНМ go`11ani1sa, katta yutuglar go`1ga kiritilad1?
3. Quyidagi axborot necha kilobaytni tashkil etishini aniqlang: „0`zbek xalqi jahon fani va madaniyati xazinasiga o'lmas asarlar yozib katta hissa go`shgan Al-Xorazmiy, Beruniy, Forobiy, U1ug`bek, Navoiy va boshgalar bilan hagli ravishda faxrlanadi".
4. Behzod daftarga do'stlarining ismlarini yozdi. Ularning ko`pchiligining ismi б ta harfdan va fagat uchtasiniki 5 ta harfdan iborat ekan. Behzod hisoblab chigib, do'stlarining ismlari 63 bayt ekanligini anigladi. Behzodning nechta do'sti bor?
5. Magnitli disk sig`imi 360 kilobayt bo`1sa, unga „Oz-oz o'rganib dono bo`1ur" iborasini necha marta yozish mumkin?
6. Gulnoza daftar sahifasiga har biri 45 ta belgidan iborat bolgan
20 ta satr yozdi. Gulnozaning daftari to`lganda undagi axborot
21 kilobaytdan iboratligi ma'lum bo`1sa, daftar necha varaqdan iborat va oxirgi sahifa to`lganmi?
7. Quyida keltirilgan axborotlarni bayt va kilobaytda ifodalang: а) Respublikamizda nazariy va amaliy mexanikani rivojlantirish magsadida 1940- yilning oxirida 0`zbekiston Fanlar akademiyasi qoshida Inshootlar instituti tashkil gilindi. b) Akademik Xa1i1 Ahmedovich Rahmatulin parashut nazariyasining asoschisidir. Ви sohaga и gumbaz formasini anigladi va gumbaz bo`yicha taranglikning targalish gonunini topdi.
8. Quyida keltirilgan axborotlarning hajmini bit va kilobaytda ifodalang:
а)1957- yilda 0`zbekiston Fanlar akademiyasining Matematika instituti goshida HisoЫash markazi tashkil etildi.
b)1963- yili HisoЫash markazi Mexanika institutiga o'tkazildi. д) Shoxsanam 1995- yi1 30- martda Toshkent shahrida tug`i1di.
9. Ма'lumotda bay-flat-do ifodalangan nechta har xi1 belgi bor: 1101001100011100110100110001110001010111
10.256 xi1 rangli gorizontaliga 1280 ta null-tali vertikaliga 1024 ta nugtali ekrandagi rasmni kodlash uchun necha bayt xotira kerak bo`ladi?
11. 1 dan 16 gacha bo`lgan natural sonlarni kodlash uchun necha bit kerak boladi?
0`QUVCHILAR BILIMINI SINASH UCHUN TESTLAR
Axborot hajmining eng kichik o'lchov birligi...
А) ragam; В) son; С) belgi; D) bit.
Axborot hajmini o'lchashda undagi belgilar nima bilan almashtiriladi?
A) 0 va 1 ragamlari ketma-ketligi bilan;
В) har bir harfning alfavitdagi tartib ragami bilan; С) morze kodi bilan;
D) nugta va vergullardan iborat maxsus belgilar bilan.
„0`zbekiston xaritasi" iborasida necha bayt axborot bor?
А)18 bayt; В) 20 bayt; С) 21 bayt; D)19 bayt. 4.0`zbekiston FA goshida gachon hisoblash markazli Kibernetika
instituti tashkil etilgan?
А)1957- yi1; В)1963- yi1; С)1964- yi1; D)1966- yi1.
0`zbekistonda Kibernetika ilmiy-ishlab chigarish Birlashmasini tashkil etishda o`z hissasini go`shgan va uzoq vaqt boshgargan akademik kim?
А) S. Н. Sirojiddinov; В) 0.S. Sodigov;
С) V.Q. Qobulov; D) T.A.Sarimsogov.
8 bit organ kodlash mumkin bo`lgan eng katta natural son : А)127; В) 255; С) 256; D) 512; Е) 99999999.
7 814 sonini yozish uchun kerak bo`lgan baytlar soni:
А) 6; В)10; С) 42; D)112; Е)192.
8. 256х128 nugtali ekran sohasini saglash uchun operativ xotiradan 32 kbayt joy ajratildi. Nuqtalarni bo`yash uchun ishlatish mumkin bo`lgan ranglarning eng katta migdori:
А)16; В) 4; С) 512; D) 256; Е) 218.
9. 512х256 nugtali ekran sohasini saqlash uchun operativ xotiradan б Kbayt joy ajratildi. Nuqtalarni bo`yash uchun ishlatish mumkin bo`lgan ranglarning eng katta migdori:
А) 8; В) 4; С) 256; D)16; Е) 2.
10. Bir shartli bosma varag`ining hajmi 32 Kbayt(1 belgi 8 bit joy oladi), nashr gilish tezligi - sekundiga 64 belgi. Qog`oz almashtirishni hisobga olmagan holda bitta gazeta matnini (2 shartli bosma varaq) matritsali printerda nashr gilishga ketadigan vagt (minutlarda, yaxlitlanganda):
А) 256; В) 9; С)17; D)12; Е)1024.
11. Agar xizmatchilar hujjatlari 45 Mbayt bo`1sa va Warning har biri 1 varaq (bir satrda б4 belgili 48 satr) bo'lsa, и holda hujjatlar soni:
А)1280; В) 38240; С)1250; D)15360; Е)1024. 12.10 ta pozitsiyada 0 va 1 organ kodlash mumkin bo`lgan sonlar migdori:
А)1000; В)1024; С)10; D) 256; Е) 512.
13. 2, 8, 10,16 asosli sanoq sistemalari berilgan.100 ko`rinishidagi yozuv:
А) ikkilikda yo'q; В) hammasida bor; С) o'nlikda yo'q; D) sakkizlikda yo'q; Е) 16 likda yo'q.
14. Agar test varianti o'rtacha 20 kilobayt ( testning har bir betida 64 ta belgili 40 ta satr) hajmga ega bo`1sa, testdagi betlar soni: А)10; В)16; С) 8; D) 4; Е) -12.
15. 9-11- sinllar o'quychilarining o'rtacha о`gish tezligi minutiga 160 ta so`z ( bir dona so`z o'rtacha б ta belgi) bo`1sa, 4 soat tinimsiz o'qiganda o'quychi gancha Kbayt ma'lumotni ko`zdan kechiradi?
А) 9; В) 25; С) 225; D) 256; Е) 4096.
16. VELE, VIDE, V1CI ifodani yozish uchun necha bit kerak?
А)14; В)16; С) 72; D) 88; Е)128. 17.1110010100111100011111011110010101111101 xabarda
baytlarda kodlangan turli belgilar soni:
А) 3; В) 4; С) 5; D)1; Е) 2. 18.101110011011100010011100 xabarda yarimbaytlarda kodlangan bir xi1 belgilar juftligi soni:
А) 4 В) 2; С) 5; D) 3; Е) б.
Uyga vazifa:10- mavzu. 8-10- topshiriqlar.
Tekshirildi:____________________ direktor o’rinbosari:_____________________
Sinf VIII 11-dars
I.Mavzu: Hisoblash texnikasining qisqacha tarixi va avlodlari.
II. Maqsad: O'quvchilarga Hisoblash texnikasining qisqacha tarixi va avlodlari haqidagi bilim va ko’nikmalarini oshirish.
III. Darsning jihozi: kompyutyerlar va ulani qurilmalari, ko’rgazmali qurollar, plakatlar.
VI. Darsning borishi:
a) O'tilgan mavzu buyicha qisqacha savol-javob.
b) Yangi mavzuni tushuntirish
c) Yangi mavzuni mustahkamlash
Hisoblash texnikasining tarixi bir necha davrni o`z ichiga oladi:
Mexanik mashinalargacha bo`lgan davr
Mexanik mashinalar davri
Elektromexanik mashinalar davri
Elektron hisoblash mashinalar davri
Mexanik mashinalargacha bo`lgan davr. Inson hisoblay boshlashidagi dastlabki hisoblash vositasi bo'lib odamlarning barmoqlari xizmat qilgan. Odam tabiiy hisoblash vositasi bo'lmish qo'l va oyoq barmoqlari yordamida faqat sanash ishlarini bajargan. Maskur vosita yordamida biror hisoblash nari tursin, balki ikki yoki undan ortiq raqamli sonlarni qo'shish ham juda qiyin yoki umuman mumkin emas. Shuning uchun asta-sekin sun`iy hisoblash vositalari vujudga kela boshladi. Shubhasiz birinchi hisoblash vositalari toshlar va tayoqchalardir. So'ngra birka, abak, Nepyer tayoqchalari, rus cho'tlari vujudga keldi.
Mexanik mashinalar davri. Nemis olimi Vilgelm Shikkard (1592-1636) tomonidan 1623 yili ixtiro qilingan mexanik moslamalar bilan mexanik mashinalar davri boshlandi. Aslida esa, Shikkardning mashinasi ham birinchi emas ekan. 1967 yili Madriddagi milliy kutubxonada Leonardo da Vinchining nashr etilmagan ikki jildli qo'lyozmasi topilgan. Qo'lyozmadagi chizmalar ichida o'n uchta raqamli sonlarni qo'sha oladigan hisoblash qurilmasining chizmasi mavjud bo'lib, ular asosida mashina yaratilganda, bu qo'shish va ayirish amallarini bajaruvchi qurilma ekanligi ma`lum bo'ldi. Shunga ko'ra, uyg'onish davrining buyuk rassomi, matematigi italiyalik olim Leonardo da Vinchi (1452-1519 yillar) birinchi hisoblash qurilmasining ixtirochisi deb hisoblanadi. Vilgelm Shikkard yasagan mexanik hisoblash mashinasi ham, Leonardo da Vinchining loyihasi ham hayotda qo'llanilmadi.
"Frantsuzlarning Arximedi" degan nomni olgan olim Blez Paskal 1642 yilda keyinchalik keng ko'lamda go'llanilgan va keyingi hisoblash mashinalari uchun asos bo'lib xizmat qilgan mexanik mashina yaratdi.
Ana shu ixtiro tufayli duyidagi savollarga dastlabki javoblar olindi:
Sonlarni mashinada qanday qilib tasvirlash kyerak?
Hisoblash uchun lozim bo'lgan boshlang'ich sonlarni mashinada qay usulda kiritish kyerak?
Arifmetik amallarni mexanik ravishda qanday bajarish kyerak?
Amal bajarish davomida o'nliklarni qanday qilib o'tkazish kyerak?
Amal bajarish natijasida hosil qilingan sonlarni qanday tasvirlash kyerak?
1662-1645 yillarda Pascal mexanik tarzda hisoblovchi qurilmasining 50 dan ziyod shakillarini yaratdi. Ularning eng mukammali 1645 yilda yaratildi va "arifmetik mashina" yoki "Paskal g'ildiragi" deb nomlandi.
1820 yili Sharl de Kolmar tomonidan birinchi kalkulyator- "Arifmometr" ni yaratdi. U qariyib 90 yil (ba`zi kichik o'zgarishlar bilan qayta ishlangan holda) qo'llanildi.
Elektromexanik mashinalar davri. Bunday mashina loyihasi dastlab Rossiyada yashab turgan shved olimi V.T.Odnyer tomonidan 1875 yilda yaratildi1925 yilda V.Bush elektr releda yig'ilgan hisoblash mashinasini yasadi va hayotga tatbiq etdi.
Elektron hisoblash mashinalari davri. 1943-1945 yillarda birinchi bo'lib AQSHdagi Pensilvaniya univyersitetida Mouchli va Ekkyert 70 tonnaga yaqin og'irlikdagi, 150 kvadrat metrli xonani egallaydigan va 18 mingta elektron lampaga ega bo'lgan ulkan elektron hisoblash mashinasi - "ENIAC" yaratildi. U elektron hisoblash mashinalari davrini boshlab byerdi.
1947 yilda Bell laboratoriyasinig hodimlari Uilyam Shokli, Jon Bardin va Uoltyer Byerteyn tomonidan birinchi tranzistor yaratildi. Mazkur kashfiyot uchun ular 1956 yilda Nobel mukofotiga sazovor bo'ldilar. Qisqa davr ichida, tranzistor va integral sxemaning kashfiyoti tufayli, bugungi kungacha elektron hisoblash mashinalarining to'rtta avlodi yaratildi:
EHM AVLODLARI
|
SHU AVLOD EHM IGA MISOL
|
ASOSIY (BAZAVIY) ELEMENTI
|
ARIFMETIK AMAL BAJARISH TEZLIGI
|
XOTIRA SIG'IMI
|
1-AVLOD
1940-1950 y
|
BESM
MINSK-1
|
ELEKTRON LAMPA
|
1 sekundda 104 gacha
|
1024 So'z
|
2-AVLOD
1950-1965 y
|
BESM-6
MINSK-2
|
TRANZISTOR
DIOD
|
1 sekundda 105 gacha
|
32000 So'z
|
3-AVLOD 1965-1975 y
|
Minsk-32
Razdan
IBM-360
|
INTEGRAL SXEMA
|
1 sekundda 2*106 gacha
|
2048 So'z
|
4-AVLOD
1975 yildan boshlab
|
PRAVETS
ES-1010 dan
ES-1060gacha
IBM
|
KATTA integral sxema
|
1 sekundda
108 va undan yuqori
|
1024 Mbayt va undan yuqori
|
V. O’quvchilarni baholash:
VI. Uyga topshiriq: Hisoblash texnikasining qisqacha tarixi va avlodlari. mavzusidagi savollarga javob yozib kelish.
Tekshirdim:
O`quv ishlari bo`yicha dirеktor
o`rinbosari_________________
"_____"__________________ 20_ yil.
Sinf VIII 12,13 - dars
I.Mavzu: Kompyutyerlar.
II. Maqsad: O'quvchilarga kompyutyerlar ularning qismlari qo’shimcha qurilmalari haqidagi bilim va ko’nikmalarini oshirish.
III. Darsning jihozi: kompyutyerlar va ulani qurilmalari, ko’rgazmali qurollar, plakatlar.
VI. Darsning borishi:
a) O'tilgan mavzu buyicha qisqacha savol-javob.
b) Yangi mavzuni tushuntirish
c) Yangi mavzuni mustahkamlash
Birinchi shaxsiy kompyutyer 1973 yilda Fransiyada Nruohg Trohg Ti tomonidan yaratilgan. Dastlab yaratilgan maskur shaxsiy kompyutyer elektron o'yinchoq sifatida qabul qilindi. Bu kompyutyer 1977 yilda amyerikalik Stiv Jobs boshchiligidagi "Apple Computyer" firmasi tomonidan mukammallashtirilib, dasturlarning katta majmuini tatbiq etib, ommaviy ravishda chiqarila boshladi. Shundan byeri kompyutyer hayotimizga mustaxkam joylashib, axborotni qayta ishlashning eng zamonaviy vositasiga aylandi
.
Kompyutyer, deganda turli hajmdagi, har xil ko'rinishdagi axborotlarni tezlik bilan ishlab byerishni ta`minlovchi univyersal avtomatik qurilmani tushunish mumkin.
Hozirda hilma-hil zamonaviy kompyutyerlar insonga holis hizmat qilmoqda. Ularning tashqi ko'rinishi ham turlicha. Lekin ularni tashkil etuvchi qurilmalar, (ya`ni apparatli ta`minoti) bilan yaqindan tanishsak, turli turkumdagi mashinalardagi qurilmalarda o'xshashlik borligini ko'ramiz. Har qanday kompyutyer apparatli ta`minoti, asosiy va qo'shimcha qurilmalardan tashkil topgan. Asosiy qurilmalar kompyutyer ishlashini ta`minlasa, qo'shimcha qurilmalar kompyutyer bilan ishlash imkoniyatini kengaytiradi.
Asosiy qurilmalarga sistema bloki, monitor va klaviatura kiradi. Qo'shimcha qurilmalarga "sichqoncha" manipulyatori, printyer, plottyer, skanyer, nurli pyero va boshqalar misol bo'ladi.
Sistema blokini asosiy xotira, protsessor va elektron sxema tashkil etadi. Asosiy xotira o'z navbatida tezkor xotira qurilmasi (TXQ) va doimiy xotira qurilmasidan (DXQ) iborat. Tezkor xotira qurilmasida kompyutyerga kiritiladigan va uning ish jarayoni davomida hosil bo'luvchi barcha axborotlar va ma`lumotlarni ishlash uchun zarur bo'ladigan dasturlar vaqtincha saqlanadi. Chunki, tezkor xotira qurilmasida saqlanib turgan ma`lumotlar kompyutyerlar elektr manba`dan uzilganda yoki qayta yuklangan vaqtda o'chib ketadi.
Tezkor xotira qurilmasi registrlardan tashkil topgan.
Registr - ma`lumotlarni ikkilik shaklida vaqtinchalik saqlab turish uchun mo'ljallangan qurilma. Har bir registr o'z navbatida triggyerlardan tashkil topadi. Triggyer mitti kondensator bo'lib, u elektr toki bilan zaryadlangan holda - "1", zaryadlanmagan holatda "0" ni ifodalaydi. Registrdagi triggyerlarning miqdori kompyutyerning necha razryadli ekanini belgilaydi. Registrlar uyachalar (yacheykalar) deb ham yuritiladi. Uyachalarning har bir razryadida bir bit axborot joylashadi, ya`ni 0 yoki 1. 8 bit axborot birlashganda 1 bayt miqdordagi axborotni hosil qiladi. Har bir bayt o'z tartib raqamiga, ya`ni adresiga ega bo'ladi. Uyachaning sig'imi mashina so'zi uzunligini belgilab byeradi. Mashina so'zining uzunligi baytlarda o'lchanadi. Mashina so'zining uzunligi 2, 4, 8 baytga teng bo'lishi mumkin.
Demak, ketma-ket joylashgan ikki, to'rt yoki sakkiz bayt birlashib bitta mashina so'zini tashkil etishi mumkin ekan. Har bir xotira uyachasi ham o'z adresiga ega, u esa shu uyachadagi boshlang'ich bayt adresi bilan ifodalanadi. Tezkor xotira qurilmasining boshqacha nomi - RAM (Random Access Memory - tanlov bo'yicha istagan qismiga o'tish mumkin bo'lgan xotira), chunki undagi bor, istagan adresli uyachaga to'g'ridan-to'g'ri o'tish imkoniyati mavjud.
Tezkor xotira qurilmasining bir qismida kompyutyer ekranidagi joriy tasvirga mos keluvchi ma`lumotlar saqlanadi, uni shartli ravishda videoxotira deb yuritiladi. Agar tezkor xotirani IBM PC rusumidagi kompyutyerlar uchun olsak, u quyidagicha taqsimlanadi: dastlabki 640 Kbayti foydalanuvchi dasturlari va ma`lumotlar uchun, 1 Mbaytgacha bo'lgan qismi sistemali foydalanish uchun.
Doimiy xotira qurilmasida kompyutyer ishlagan paytda yozilgan axborot o'zgarmasdan doim saqlanadi. Unda odatda, kompyutyerning har yoqilishida uning barcha asosiy qurilmalarining sozligini tekshiruvchi dasturlar, diskyurituvchi, monitor, klaviatura qurilmalarining ishini boshqaruvchi dasturlar, opyeratsion sistema diskning qaysi joyida joylashganligi haqidagi axborotlar joylashgan bo'ladi.
Protsessor - kompyutyerning asosiy qurilmasi. Protsessor arifmetik va mantiqiy amallar bajaradi, xotira bilan bog'lanadi va barcha mahalliy qurilmalarning ishini boshqaradi. Protsessorning asosiy ishi tezkor xotira qurilmasida joylashgan dasturdan navbatdagi buyruqni o'qish va bajarish, natijani yozib qo'yish hamda keyingi bajariladigan buyruqni aniqlashdan iborat takrorlanuvchi jarayon.
|
