|
yil: Bizni nimalar kutmoqda?
|
| bet | 5/18 | | Sana | 24.01.2024 | | Hajmi | 1,83 Mb. | | #144414 |
Bog'liq Kurs ishi Sardor Muzaffarov2023 yil: Bizni nimalar kutmoqda?
WEF tadqiqoti natijalariga ko‘ra, 2023 yilda global miqyosda og‘ir oqibatlar yaratishi mumkin, deb topilgan risklar yetakchi beshtaligidan “Energiya ta’minoti inqirozi”, “Yashash xarajatlari inqirozi”, “O‘sib borayotgan inflyatsiya”, “Oziq-ovqat ta’minoti inqirozi” hamda “Muhim infratuzilmaga qaratilgan kiberhujumlar” o‘rin olgan. Mazkur risklarning aksariyati Ukrainadagi urush natijasida kuchaygan. Bundan tashqari, ekspertlar orasida net-zero (atmosferaga issiqxona gazlari ajralishi ko‘rsatkichini imkon qadar nolga yaqinlashtirish) maqsadlariga erisha olmaslik, iqtisodiy siyosatning qurollashuvi, inson huquqlarining zaiflashuvi, qarz inqirozi, nooziq-ovqat ta’minot zanjirlarining ishdan chiqishi hamda, nisbatan kam sonli respondentlar tomonidan e’tirof etilgan bo‘lsa-da, yadroviy, kimyoviy va biologik qurollarning shay holga keltirilishi bilan bog‘liq xavotirlar mavjud.
WEF’ning qayd etishicha, dunyo hamjamiyati “yangi normallik”, ya’ni birlamchi ehtiyojlar — oziq-ovqat, energiya, xavfsizlik — bilan bog‘liq muammolarni hal etish kun tartibiga qaytishi zarur. Biroq, yuqorida keltirilgan risklar global pandemiya keltirib chiqargan sog‘liqni saqlash va iqtisodiyotdagi turg‘unlik, Ukrainadagi urush va sanksiyalar ta’siri, sanoatdagi raqobat va hukumatlar aralashuvi ortidan texnologik qurollanish poygasining kuchayishi natijasida yanada chuqurlashib bormoqda.
РЕКЛАМА
"Gazeta.uz"da reklama
Yashash xarajatlari inqirozi respondentlar tomonidan kelgusi ikki yilda eng og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkin bo‘lgan risk sifatida baholangan bo‘lib, u boshqa eng kuchli ta’sirga ega bo‘lgan risklar bilan sabab-oqibat zanjiri orqali bevosita bog‘liqligi nuqtai nazaridan ham alohida e’tiborga molik. Eng birlamchi va doimiy ehtiyojlarni qondirishga mo‘ljallangan tovarlar — oziq-ovqat va uy-joy narxlari pandemiyadan oldingi davrdayoq ko‘tarila boshlagan edi. Ukrainadagi urush oqibatida energiya va oziq-ovqat ta’minotida uzilishlarning vujudga kelishi mavjud inflyatsiyani yanada tezlashtirdi. WEF’ga ko‘ra, oziq-ovqat ishlab chiqarishdagi tayanch mintaqalar, xususan, Ukrainadagi urush va Pokistondagi keng ko‘lamli toshqinlarning salbiy oqibatlari o‘laroq 2023 yilda oziq-ovqat ta’minotida moddiy yetishmovchilik kuzatilishi ham ehtimoldan xoli emas. Jahon banki mutaxassislarining ma’lum qilishicha, 2023 yilda energiya narxlari o‘rtachadan 46 foiz yuqori darajada saqlanib qolishi kutilmoqda.
Yashash xarajatlari inqirozi qisqa muddatli risk deb baholanganiga qaramay, uning oqibatida aholining eng zaif qatlamlari birlamchi ehtiyojlarini qondirish imkoniyatidan mahrum bo‘lishlari mumkin. Xususan, inflyatsiyaning yuqori sur’atlarda o‘sishi pensiya yoshidagi aholi qatlamiga ham ta’sir o‘tkazmay qolmaydi. Qolaversa, oziq-ovqat, energiya va uy-joy narxlarining o‘sishi aholining real daromadlarini pasaytirib, eng birlamchi ehtiyojlar uchun sarf-xarajatlar o‘rtasida tanlov qilish zarurati oldida tang qoldirishi, natijada jamiyatda salomatlik va farovonlik darajasi pasayib ketishi mumkin. Bu, o‘z navbatida, jiddiy ijtimoiy norozilik va siyosiy beqarorlikni keltirib chiqaradi. Masalan, birgina yoqilg‘i narxlarining ortishi 2022 yilda taxminan 92 ta davlatda ijtimoiy noroziliklarni keltirib chiqardi. Mazkur noroziliklar to‘lqinining aksariyati siyosiy beqarorlik va insoniy yo‘qotishlar bilan yakun topdi.
|
| |
