58
Yuklanmagan tarozilarni doimiy bo‘lmagan ko‘rsatkichlarini, yuk qabul
qiluvchi qurilmada yuk xolatlariga bog‘liq bo‘lmagan tarozi ko‘rsatkichlarini,
ortiqcha yuklangan tarozilarning ko‘rsatkichlarini
sezuvchanligi va xatoliklarini,
3.3.1.-3.3.4 bandlarda ko‘rsatilgan usullarda yuklanmagan xolatda ko‘rsatkichlar
qamrovlarini aniqlash olib boriladi. Tarozilarni metrologik parametrlari
namunaviy bo‘lgan III razryadli qadoq toshlari yordamida, bevosita baholash usuli
bilan aniqlanadi.
3.3.1. Yuklanmagan tarozilarni doimiy bo‘lmagan ko‘rsatkichlarini aniqlash,
yuklangan tarozilarini boshqa parametrlarini aniqlashdan avval bajariladi.
Yuklanmagan tarozilarni doimiy bo‘lmagan ko‘rsatkichlarini tarozi toshlari bilan
yuklangan xolatga teng bo‘lgan yukni yuk qabul qiluvchi qurilmaga qo‘yish bilan
aniqlanadi. Yukni olgandan keyin hisoblash qurilmasini nol xolatga qaytishi
kuzatib boriladi. Yuklanmagan tarozilarni doimiy bo‘lmagan ko‘rsatkichlari +1
dan oshmasligi kerak.
3.3.2. Tarozi pallasida yuk xolatlariga bog‘liq bo‘lmagan
tarozi
ko‘rsatkichlarini tekshirish. Bunday tekshirishni tarozini massalari 1/3 TKO
(TKO- tortishni katta oraliqlari) ga mos keluvchi mayda qadoq toshlar bilan
yuklab amalga oshiriladi. Namunaviy qadoq toshlarni tarozi pallasining markaziga
qo‘yiladi, keyin esa navbatma-navbat chizmada ko‘rsatilgandek, yuk qabul
qilgichni ikkinchi yarmiga joylanadi. Toshlar yuk qabul qiluvchi qurilmasi
xududidan chiqib ketmasligi lozim. Yuk qabul qiluvchi qurilmada toshlarni har bir
xolatida tarozini ko‘rsatkichlari olinadi. Operatsiyani ikki marta o‘tkaziladi. Yuk
qabul qiluvchi qurilmada toshlarni istalgan xolatlarida tarozilarini ko‘rsatkichlari
va toshlarni markazga qo‘ygandagi ko‘rsatkichlari orasidagi eng katta bo‘lgan
farqlanishlar, foydalanishga oid xujjatlarda yo‘l qo‘yilgan xatoliklardan oshib
ketmasligi lozim.
3.3.3. Yuklangan tarozilarning hatoliklarini va tortishning
katta oraliqlarida
(TKO) ko‘rsatkichlar qamrovini aniqlash.
Yuklangan tarozilarni xatoliklarini massasini o‘nlab qiymatlariga teng
bo‘lgan, tortishni barcha diapozonlarida bir tekisda tarqalgan, KOT (KOT-
59
tortishning kam oraliqlari), 5000 va TKO o‘z ichiga olgan, yuklangan va
yuklanmagan og‘irliklarda aniqlanadi. Yuklangan tarozilarni
xatoliklariga tarozi
ko‘rsatkichi va yuk qabul qiluvchi qurilmaga joylashtirilgan namunaviy qadoq
toshchalar massasini xaqiqiy qimatlari orasidagi tavofut olinadi.
Tarozilarni xatoliklari, ma’lum turdagi tarozilarga foydalanish xujjatlarida
ko‘rsatilgan yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegarasidan oshmasligi kerak.
TKOda tarozilar ko‘rsatkichlarini qamrovlari TKO tarozilariga teng bo‘lgan
massadagi namunaviy qadoq toshlarni yuk qabul qiluvchi qurilma markaziga
qo‘yish bilan aniqlanadi. Keyin tarozini ko‘rsatkichlari
olinadi va namunaviy
qadoq toshlar yuk qabul qiluvchi qurilmadan olib tashlanadi, so‘ngra yana
namunaviy qadoq toshlarni yuk qabul qiluvchi qurilmaga qo‘yiladi va tarozilar
ko‘rsatkichlari olinadi. Ushbu operatsiyani besh marta qaytarish kerak.
Ko‘rsatkichlarni qamrovi uchun, yuklangan tarozilarni ko‘rsatkichlari orasidagi
farqlar olinadi. Tarozilarni ko‘rsatkichlari
orasidagi qamrov, yuklanmagan
tarozilarni yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegarasidan oshmasligi kerak.
3.3.4.
Tarozilarni
yuklanishlaridagi
xatoliklarga
tara
massasi
kompensatsiyasining ta’sirini aniqlash. Tara massasi kompensatsiyasining
ta’sirini aniqlash tortishni 3 ta dan kam bo‘lmagan nuqta diapozonida o‘tkaziladi.
Buning uchun yuk qabul qiluvchi qurilmaga foydalanish xujjatlarida
ko‘rsatilgandek, tara massasi kompensatsiyasini bo‘lishi mumkin bo‘lgan
qiymatlariga teng bo‘lgan qadoq toshlar joylashtiriladi. SHundan keyin,
massani
kompensatsiyalash bajariladi va, namunaviy qadoq toshlarni yuk qabul qiluvchi
qurilmaga joylashtirgan holda, yuklangan tarozilarni xatoliklari aniqlanadi. Tara
massasi kompensatsiyasidan foydalanilgan yuklangan tarozilarni xatoliklari
foydalanishga oid xujjatlarida o‘rnatilgan yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar
chegarasidan oshmasligi kerak.
1.3.1.
Buyumlar sonini hisoblash xatoliklarini aniqlash (hisoblagichli
tarozilar rejimi uchun). Massani o‘rtacha qiymatlari taroziga kiritilgan
buyumlar
sonini hisoblash xatoliklarini aniqlash, buyumlar soni ko‘rsatkichlarini,
60
tortilayotgan buyumlar massasi qiymatlarini bitta buyumning berilgan qiymatiga
bo‘lishdagi qismlarini solishtirish bilan o‘tkaziladi.
