• A bdulla Q od iriy namoyish etildi, ular xalq ommasi orasida eng mash- 140
  • Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov




    Download 6,86 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet133/149
    Sana21.05.2024
    Hajmi6,86 Mb.
    #248235
    1   ...   129   130   131   132   133   134   135   136   ...   149
    Bog'liq
    d9ab3e9e-cd07-426e-baf5-8296230174ae

    0 ‘zingizni sinang!
    I
    A n b a r o tin - . . .
    M u q im iy - . . .
    Z a v q iy - . ..
    Jadid adabiyotida 1910-yilda Abdulla Qodiriy ilk nasriy asarlarini e ’lon 
    qildi. Adib o ‘zining hikoyalari, felyetonlari va pyesalari bilan Turkiston zi- 
    yolilari hamda xalq ommasi orasida keng tanildi. Uning «Juvonboz» hikoya- 
    si, «Baxtsiz kuyov» pyesasi va qator romanlarini xalq sevib o ‘qiy boshladi.
    Nasrda ijod qilish xalq uchun eng ommabop va 
    tushunarli adabiyot shakli edi. Shuning uchun ham 
    jadidlar o ‘z g ‘oyalarini keng xalq ommasiga singdi- 
    rish maqsadida nasr janridan keng foydalanganliklari 
    ham bejiz emas edi. Jadidlar xalqqa yaqinlashishning 
    eng samarali yo‘li sifatida xalq milliy teatrini yara- 
    tishdi. 1911—1913-yillarda Turkistonning turli sha­
    harlarida teatrlar tashkil etildi. Adiblar ular uchun
    pyesalar yozishdi. Sahnada yangragan ona tilidagi 
    nutq va teatr aktyorining harakatlari xalq ommasiga 
    nisbatan qudratli ta’sir vositasiga aylandi.
    Jadid teatrlarida 1911-1917-yillarda 25 ta pyesa 
    A bdulla Q od iriy 
    namoyish etildi, ular xalq ommasi orasida eng mash-
    140


    hur asarlar ga aylandi. Bu paytda spektakllarning aksariyati ochiq sahnalarda 
    qo‘yilib, ularga ko‘plab tomoshabinlar tushgan. Ilk o ‘zbek tomoshabinlari 
    uchun jadidlar qo‘ygan pyesalar axloqiy tarbiya maktablariga aylandi.
    Jadidlar rahnamosi Mahmudxo‘ja Behbudiy tomonidan yozilgan mash­
    hur pyesa - «Padarkush»da otalar va bolalami bir-biriga nisbatan shafqatsiz 
    mavjudotlarga aylantirgan m a’naviy qashshoqlik, mol-mulkka ruju qo‘yish 
    qattiq qoralangan edi. Unda yot odatlaming kirib kelishi jamiyat uchun 
    muqaddas boMgan oilani yemirishi ko‘rsatib berildi. Nusratilla Qudratilla 
    qalamiga mansub «To‘y» asarida oilaviy va shaxsiy fojialar sababchisiga ay- 
    langan serchiqim ba’zi urf-odatlar va an’analar tanqid ostiga olindi. Pyesada 
    oila boshligMning serhasham sunnat to ‘yi uchun puli yetmay qolganida qarz 
    olishga majbur boMganligi va ko‘p oMmay toMovga layoqatsizligi oqibatida 
    qarzdoming qamoqqa olinishi ko‘rsatilgan.
    Shu kabi tarbiyaviy ahamiyatga ega, m a’naviy boy adabiyot xalq ongini 
    uyg‘otuvchi eng muhim vosita boMdi. Uning atoqli namoyandalari esa soha 
    rivojiga ulkan hissa qo‘shdilar.

    Download 6,86 Mb.
    1   ...   129   130   131   132   133   134   135   136   ...   149




    Download 6,86 Mb.
    Pdf ko'rish