3
“... Табиат билан инсон ўзаро муайян
қонуниятлар
асосида
муносабатда
бўлади.
Бу
қонуниятларни бузиш
ўнглаб бўлмас экологик фалокатларга
олиб келади...”
Ўзбекистон Президенти Ислом
Каримов
K I R I SH
―O‗zbekistonning ekologik xavfsizligi nuqtai nazaridan qaraganda, suv zaxiralarining, shu
jumladan er usti va er osti suvlarining keskin taqchilligi xamda ifloslanganligi katta tashvish
tug‗dirmoqda. Respublikaning daryolari, kanallari, suv omborlari va xatto er osti suvlari ham
xar taraflama inson faoliyati ta‘siriga uchramoqda.
Sug‗oriladigan hududlarda suv tabiatning bebaho in‘omidir. Butun xayot suv bilan borlik.
Zotan, suv tamom bo‗lgan joyda xayot ham tugaydi. SHunday bo‗lsada, Markaziy Osiyoda suv
zaxiralari juda cheklangan. Yiliga 78 kub kilometr suv keltiradigan Amudaryo va 36 kub
kilometr suv keltiradigan Sirdaryo asosiy suv manbalaridir.
Suv zaxiralarining sifati eng mudim muammolardan biridir. 60-yillardan boshlab Markaziy
Osiyoda yangi erlar keng ko‗lamda o‗zlashtirildi. Sanoat, chorvachilik komplekslari ekstensiv
rivojlantirildi. Urbanizatsiya kuchaydi. Kollektor-zovur tizimlari qurildi hamda daryo suvlari
sug‗orish uchun muttasil yuqori hajmlarda olindi. SHu bois havza- lardagi suvning sifati tobora
yomonlasha bordi.
Daryo suvlarining ifloslanishi ekologiya-gigiena va sanitariya-epidemiologiya vaziyatini,
ayniqsa, daryolarning quyi oqimlarida yomonlashtirmoqda. Ikkinchi tomondan, daryo suvlari
tarkibida tuzlarning mavjudligi Amudaryo, Sirdaryo, Zarafshon va boshqa daryolarning
deltalarida tuproqning sho‗rlanishini kuchaytirmokda. Bu esa qo‗shimcha melioratsiya ishlarini
amalga oshirishda, zovur tizimlarini barpo etish va tuproq sho‗rini yuvishda yaqqol sezilmoqda.
O‗zbekiston va qo‗shni mintaqalar sharoitida aholini sifatli ichimlik suvi bilan ta‘minlash
alohida adamiyat kasb etmoqda. Aholi punktlarini odatdagi vodoprovod suvi bilan ta‘minlash
ko‗rsatkichi respublikada fakat keyingi besh yillikning o‗zida taxminan 1,5 baravar ortdi.
SHunga
qaramay,
ushbu
muammo
dolzarbligicha
qolmoqda.
Ichimlik
suv
ta‘minoti
manbalarining ifloslanishi respublikada, ayniqsa, Orol bo‗yida kasallikka chalinishning yuqori
darajasiga sabab bo‗lmoqda.» [1]
