116
O‘rash jarayonining mohiyati esa – chiqaruvchi organdan
kelayotgan mahsulotni ma’lum qonuniyatlar asosida g‘altakga
joylashtirib, belgilangan pakovkani shakllantirishdan iborat.
Pilik ishlab chiqarishda asosan
silindrik tuzilishdagi, chetlari
konussimon o‘rash turi qo‘llaniladi.
1. PILIKNI O‘RASHDA QO‘YILADIGAN TALABLAR
Shakllangan pilik o‘z vaqtida maxsus pakovka shaklida o‘ralishi
shart. Pilikni o‘rash g‘altak tezligining oshib yoki kamayib borishi
hisobiga amalga oshiriladi. Paxta tolasi
ishlatilganda piliklash
mashinalarida g‘altakning tezligi urchuq tezligidan katta, zig‘ir
va jun tolalari ishlatilganda esa urchuqning tezligi rogulkadan
katta bo‘ladi.
Pilikni o‘rashda quyidagi talablarga amal qilinadi:
1. O‘rash shakli – «pakovka» keyingi mashinani ta’minlash
uchun qulay bo‘lishi kerak;
2. Pakovka o‘ramlari keyingi bosqichda ishlatilganda titilib
ketmasligi kerak;
3. Pakovka transportirovka uchun qulay bo‘lishi kerak;
4. G‘altakka o‘ralgan pilikning uzunligi
yoki massasi mumkin
qadar maksimal bo‘lmog‘i shart.
5. Pilikni o‘rash kompyuter dasturlari yordamida boshqariladi,
ya’ni:
– g‘altakning tezligi har bir qatlamda kamaytiriladi;
– g‘altakli karetkaning tezligi har bir qatlam oxirida
kamaytiriladi;
– g‘altakli karetkaning harakat qulochi
har bir qatlamda
kamaytiriladi;
– g‘altakli karetkaning harakat yo‘nalishi har bir qatlam
so‘ngida o‘zgartiriladi.
O‘rashning birinchi sharti:
n
e
d
o rash
o rash
=
⋅
ϑ
π
1
0
‘
‘
117
tenglamasidan kelib chiqadi, ya’ni oldingi silindrdan qancha
mahsulot chiqarilsa, shuncha pilik g‘altakka o‘ralishi kerak,
demak:
n
n
e
d
g ltak
uchuq
o rash
=
±
⋅
ϑ
π
1
0
.
Bu yerda:
n
g‘altak
– g‘altakning
aylanishlar soni, min
-1
;
1
– oldingi silindrning chiziqli tezligi, m/min;
d
o‘rash
– o‘ralayotgan pakovka diametri, mm.
e
0
– g‘altak bilan oldingi silindr oralig‘idagi cho‘zilish
(
e
0
=1,01÷1,03).
Pakovkaning diametri ortib borgan sari g‘altakning aylanishlar
soni kamayib borishi
o‘rashning birinchi shartini belgilaydi.
O‘rashning ikkinchi sharti
1
karetka
=
n
o‘rash
·h tenglamasidan
kelib chiqadi, bu yerda:
1
karetka
– karetkaning chiziqli tezligi, m/min.
n
o‘rash
– o‘ralayotgan pakovkaning aylanishlar soni, min
-1
.
h – bitta o‘ramning balandligi.
ϑ
ϑ
π
karetka
o rash
=
⋅
1
0
e
d
.
Demak, o‘rash diametri ortgan sari g‘altakli karetkaning
chiziqli
tezligi kamayib borishi
o‘rashning ikkinchi shartini belgilaydi.
Pakovkaning konussimon qismi hosil bo‘lishi uchun karetka va
u bilan birga g‘altak o‘zgaruvchan quloch bilan harakatlanishi
o‘rashning uchinchi shartini belgilaydi.
Pakovkaning qatlamlari hosil bo‘lishi uchun karetka yuqoriga
va pastga ilgarilanma-qaytma harakatlanishi
o‘rashning to‘rtinchi
shartini belgilaydi.
‘
‘
