Bu üç əsas kəmiyyətdən - nəqliyyat kütləsi, nəqliyyat yolu və nəqliyyat vaxtı - yeni törəmə
kəmiyyətlər
z
y
x
T
L
Q
ifadəsinin köməyi ilə yaranır,
burada Q - nəqliyyat kütləsi (daşıma həcmi), t: L - nəqliyyat yolu (daşıma məsafəsi), km; T -
nəqliyyat vaxtı, saat: x, y, z - qüvvət göstəriciləridir. Daşıma prosesinin ən mühüm natural
göstəricilərinə daşıma
həcmi
Q (x=l. y=0. z=0) və yük və ya sərnişin dövriyyəsi
P (x=l. y=l, z=0) aiddir.
Nəqliyyat məhsulunu ölçmək üçün «tran» adlanan göstərici P-v
2
təklif olunmuşdur.
Törəmə kəmiyyət kimi tranın alınması yuxarıdakı ifadədə x=l, y=3, z= - 2 yazmaqla alınır. Bu
göstəricinin təklif olunmasında məntiqi mühakimə ondan ibarətdir ki, daşımaların hansı vaxt
ərzində yerinə yetirildiyini nəzərə almağa imkan verən çatdırma siiıətlərində olan müxtəlillik
görünsün. Lakin bu göstəricinin tətbiqi halında nəqliyyat məhsulunun həcminin təyini və
nəqletmə prosesinin keyfiyyət və səmərəsinin qiymətləndirilməsi məsələləri çətinləşir. «Tran» -
a keçid çatdırma sürətinin süni surətdə artınlmasına gətirib çıxara bilər.
ƏHALİNİN NƏQLİYYAT HƏRƏKƏTLİLİYİ
Əhalinin istehsal və mədəni - məişət ehtiyacları ilə əlaqədar yerdəyişmələri yaşayış
evlərinin mənzillərində, zavod və fabriklərdə işçi yerində, mağaza və univermaqlarda, teatr və
kinoteatrların tamaşaçı zallarında, kütləvi istirahət yerlərində və s. başlayır və qurtarır. Bütün bu
obyektlər sadəcə olaraq
cazibə mərkəzləri və ya
nəqiiyyat cəzibə mərkəziəri adlanırlar.
Sərnişin daşımalarında, adətən adamların YDM - nin qapısından TM - nin qapısına qədər
olan yerdəyişmələrinə baxılır.
Sərnişin daşımalarında əhalinin yerdəyişməsini xarakterizə edən əsas anlayışlar
