|
Tabiiy geografiyadan mashg`ulotlarni innovatsion ta`lim texnologiyasida loyihlash kirish
|
| bet | 12/15 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 275,29 Kb. | | #228789 |
Bog'liq GEODEZIYA VA KARTOGRAFIYA kurs ishi (1)Ma`ruza tayyorlash- mustaqil ishning bir turi bo`lib, talabalarni bir qator materiallarga e`tiborini jalb qiladi va izlanishga, o`z ustida ishlashga, mustaqil fikr yuritishga o`rgatadi.
Referat tayyorlash- mustaqil ishning bir turi bo`lib, talabalarni ilmiy izlanish yo`li bilan kutubxonada ishlashga jalb qiladi. Referat mavzusi o`qituvchi tomonidan taklif qilinadi va nazorat qilinadi. Masalan, o`quvchilar o`zi qiziqqan fanga doir juda ko`plab referatlar yozish mumkin. Masalan, qiziqqan faniga doir kitoblardan, gazeta va jurnal va internet sahifalaridan izlanib juda chiroyli referatlar tayyorlash mumkin. Bunda o`quvchi ham o`qiydi, ham ko`radi, ham yozadi. O`quvchilarning fikrlashga o`rgatadi va dunyoqarashi o`zgaradi.
Buklet va albomlar tayyorlash- ushbu ishga moyilligi bor talabalarga beriladi va did bilan bajariladi. Buklet va albomlar tayyorlashda ham o`quvchilar kitob, gazeta, jurnal va internet sahifalaridan foydalaniladi, Kerakli rasm va materiallarni olib joylashtiriladi. Bu o`quvchilarning estatik didini o`stiradi, o`quvchi o`z ishini sidqidildan bajarib, undan zavqlana oladi. Bunda ham o`quvchilar juda ko`p narsalarni bilib oladi, o`z ustida mustaqil ishlab, mustaqil fikrlashga o`rganadi.
Testlar to`plamini tayyorlash- mavzular o`tilgandan keyin talabalarga ushbu ish turi taklif qilinadi va mavzuga oid savollar kiritilishi tavsiya etiladi. Test tayyorlashda o`quvchi juda ko`p izlanadi, o`ylashga, fikrlashga majbur bo`ladi. Yana test tuzgan o`quvchi test javoblarini to`g`ri tanlay oladi, mantiqan fikrlaydi. Bunda ham o`quvchining fikrlash doirasi kengayib, dunyoqarashi ortadi.
Tarqatma materiallar yaratish - mustaqil ishning bir turi bo`lib, o`quvchilarni bir qator materiallarga e`tiborini jalb qiladi va izlanishga, mustaqil fikr yuritishga o`rgatadi.
Devoriy gazetalar yaratish- ushbu ishga moyilligi bor talabalarga beriladi va did bilan bajariladi.
Tayanch so`zlar tayyorlash- yangi mavzular o`tilgandan keyin talabalarga ushbu ish turi taklif qilinadi va mavzuga oid yangi tayanch soz`lar va iboralar kiritishi tavsiya etiladi. O`quvchi mustaqil ishni tazorati tuzilgan bo`lib, qo`shimcha konsultatsiyalar va mashg`ulotlar jadvali asosida amalga oshiriladi. O`quvchi mustaqil ishini nazorat qilish oquv mashg`ulotlarini bevosita olib boruvchi o`qituvchi tomonidan amalga oshiriladi. Mustaqil ishlari quyidagicha baholanadi: 5- har bir topshiriq xatosiz, mantiqiy to`liq ifodalangan holda bajarilgan bo`lsa, mustaqil ijodiy fikrlash, yondashish bo`lsa, did bilan bajarilgan bo`lsa, so`z boyligi mazmun va savodxonligi yuqori bo`lsa. 4- topshiriqlarni bajarishda ilmiy xatoliklarga yo`l qo`yilmagan, lekin topshiriqlar taxlil qilinmagan va mantiiqiy fikrlar to`la bayon etilmagan bo`lsa, fikrlar bog`ligi biroz buzilgan bo`lsa. 3- mantiqiy xatolikka yo`l qo`yilgan, topshiriqlar to`la bajarilgan bo`lsa.
Mustaqil ish o`quvchilarni o`zaro fikr olishuvida bog`lanishli nutqda, tanqidiy fikrlashda asosiy omil bo`lib xizmat qiladi.
Mustaqil ishlar o`quvchilar amaliy faolligini oshirishda yagona yo`ldir. Mustaqil ishlarni bajarish jarayonida o`quvchilar izlanadi, hukm, xulosa va umumlashmalar chiqaradi; yangi bilimlar egallashga ehtiyoj tug`iladi. Mustaqil ishlar hajmi va murakkabligiga qarab uch guruhga bo`linadi:
- Tayyorgarlik mustaqil ishlar.
- Oraliq mustaqil ishlar.
- Ijodiy mustaqil ishlar.
Tayyorgarlik mustaqil ishlarida asosan o`qituvchi dars jarayonini qanday tashkil qilishi va unda mustaqil ishlardan qanday foydalanishni oldidan rejalashtirib oladi. Oraliq mustaqil ishlarda savollar, darslik va ko`rgazmali qurollardan foydalanish asosida bajariladi.2 O`quvchilarda mustaqil fikrlash malakalarini, mustaqil ravishda hal qila bilish ko`nikmasini shakllantirish ta’lim samaradorligini oshirishning muhim omilidir. Mustaqil fikrlash faoliyatiga aniq fikr beradigan bo`lsak, mustaqil fikrlash- bu sezgi organlari va aqliy faoliyatining birligi natijasi o`laroq, mustaqil ravishda tahlil qilish, umumlashtirish, induktiv va deduktiv xulosalar chiqarish, taqqoslash, aniqlashtirish, mavhumlashtirish kabi fikriy operatsiyalardan foydalangan holda amalga oshiriladigan aqliy faoliyatidir. Hozirgi kunda mustaqil ishlarning quyidagi turlaridan foydalaniladi:
1. Darslikdagi qoidalar va ta’riflar ustida mustaqil ishlash
2. Darslikdagi amaliy materiallar ustida mustaqil ishlash
Mustaqil ishlar quyidagilarga ko`ra o`zaro farq qilinadi:
- Didaktik maqsadlar bo`yicha ;
- O`quvchilar mustaql ishlayotgan materiall bo`yicha;
- O`qituvchilardan talab qilinadigan faoliyat xaraakter bo`yicha;
- Tashkil qilinish usuliga ko`ra.
Ilg`or o`qituvchilar darslarni ijodiy uyushtirishda o`quvchining mustaqil ishlariga tayanadilar. Kuzatuvlar shuni tasdiqlaydiki, aksariyat o`quvchilar mustaqil ishlarining o`ziga xos xususiyatlariga ahamiyat bermay, uni nafasini rostlab olish uchungina o`tkazadilar. Xulosa qilib shuni ta’kidlash mumkinki, o`quvchilarning mustaqil ishlarini tashkil etishning aniq usullari va shakllari, o`qish jarayoni, o`quvchilarning tayyorgarlik darajasi va boshqa omillarni hisobga olgan holda, o`qituvchining ijodiy faoliyati jarayonida belgilanadi, ta’lim sifatini oshirishda , o`quvchilarning mustaqil ishlashlari , ularning izlanishlari ham yordam beradi deb o`ylayman.
Oliy ta'limning asosiy vazifasi o'z-o'zini rivojlantirish, o'z-o'zini tarbiyalash va innovatsiyalarga qodir bo'lgan mutaxassisning ijodiy shaxsini shakllantirishdir. Bu muammoni faqat o'qituvchidan talabaga tayyor shaklda o'tkazish orqali hal qilish qiyin. O‘quvchini passiv bilim iste’molchisidan muammoni shakllantirish, uni yechish yo‘llarini tahlil qilish, optimal natijani topish va uning to‘g‘riligini isbotlay oladigan faol bilim yaratuvchiga o‘tkazish zarur. Hozirgi oliy ta’lim islohoti o‘qitish paradigmasidan ta’lim paradigmasiga o‘tish bilan uzviy bog‘liqdir. Shu munosabat bilan shuni e'tirof etish kerakki, talaba mustaqil ishi (SIW) nafaqat o'quv jarayonining muhim shakli, balki uning asosiga aylanishi kerak. Bu bilimlarni o'zlashtirishning faol usullariga yo'naltirishni, o'quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishni, shaxsning ehtiyojlari va imkoniyatlarini inobatga olgan holda innovatsion ta'limdan individuallashtirilgan ta'limga o'tishni nazarda tutadi. Bu faqat mustaqil ish uchun soatlar sonini oshirish haqida emas. Talabalarning mustaqil ishi rolini kuchaytirish universitetdagi o'quv jarayonini tashkil etishni tubdan qayta ko'rib chiqishni anglatadi, u bilim olish qobiliyatini rivojlantiradigan, talabaning o'zini o'zi rivojlantirish, ijodiy qo'llash qobiliyatini shakllantiradigan tarzda qurilishi kerak. olingan bilimlar, zamonaviy dunyoda kasbiy faoliyatga moslashish usullari.
Shu bilan birga, mustaqil ish, uni rejalashtirish, tashkiliy shakl va usullari, natijalarni kuzatish tizimi oliy ta’lim amaliyotidagi eng zaif nuqtalardan biri va pedagogik nazariyaning, ayniqsa, zamonaviy o‘quv-uslubiy ta’limga nisbatan kam o‘rganilgan muammolaridan biridir. vaziyat (oliy ta'limni diversifikatsiya qilish, ta'lim standartlarini joriy etish, pedagogik monitoring tizimini joriy etish va boshqalar). Talabalarning mustaqil ishlarini rejalashtirish va tashkil etishga bag‘ishlangan tadqiqotlarda (L.G.Vyatkin, M.G.Garunov, B.P.Esipov, V.A.Kozakov, I.Ya.Lerner, M.I.Maxmutov, N.A.Polovnikova, P.I.Pidkasisty va boshqalar) umumiy didaktik, psixologik, tashkiliy va. faoliyati, bu faoliyatning uslubiy, mantiqiy va boshqa jihatlari ko‘rib chiqiladi, o‘rganilayotgan muammoning ko‘p jihatlari, ayniqsa, an’anaviy didaktik rejada ochib beriladi. Shu bilan birga, o'quvchilarning mustaqil sinf va sinfdan tashqari bilish faoliyatini motivatsion, protsessual, texnologik ta'minlash masalalari alohida e'tiborni talab qiladi - o'quvchilarning individual qiziqishlari, qobiliyatlari va moyilliklarini hisobga oladigan yaxlit pedagogik tizim. Avvalo, talabalarning mustaqil ishi nima ekanligini aniq belgilash kerak. Umuman olganda, bu kelajakdagi mutaxassisning tafakkurini tarbiyalash bilan bog'liq har qanday faoliyat. Talabaning mustaqil fikrlash, kognitiv faolligi yuzaga kelishi uchun sharoit yaratadigan har qanday mashg`ulot turi mustaqil ish bilan bog`liq. Keng ma'noda mustaqil ish talabalarning sinfda ham, undan tashqarida ham, o'qituvchi bilan aloqada bo'lgan va u yo'qligidagi barcha mustaqil faoliyatining yig'indisi sifatida tushunilishi kerak.
Mustaqil ish amalga oshiriladi:
1. To'g'ridan-to'g'ri auditoriya mashg'ulotlari jarayonida - ma'ruza, amaliy va seminar mashg'ulotlarida, laboratoriya ishlarini bajarishda. 2. O'qituvchi bilan jadvaldan tashqari aloqada - ta'lim masalalari bo'yicha maslahatlashuvlarda, ijodiy aloqalar jarayonida, qarzlarni bartaraf etishda, individual topshiriqlarni bajarishda va hokazo.
3. Kutubxonada, uyda, yotoqxonada, kafedrada talaba o'quv va ijodiy vazifalarni bajarayotganda.
Shunday qilib, talabalarning mustaqil ishi sinfda ham, undan tashqarida ham bo'lishi mumkin. Shunga qaramay, talabalarning mustaqil ishi masalalarini ko'rib chiqishda ular asosan sinfdan tashqari ishlarni anglatadi. Shuni ta'kidlash kerakki, sinfda ishlash jarayonida bilimlarni faol egallash uchun, hech bo'lmaganda, o'quv materialini tushunish va eng maqbul tarzda uni ijodiy idrok etish kerak. Haqiqatda, ayniqsa, kichik kurslarda o'rganilayotgan materialni tushunish elementlari bilan yodlash tendentsiyasi kuchli. Kafedralar va o‘qituvchilar ko‘pincha o‘z fanlarini taqdim etishda mantiqiy tamoyilning rolini oshirib yuborishadi va uni talabalar tomonidan idrok etish muammosiga e’tibor bermaydilar. Ichki va fanlararo aloqalar sust yoritilgan, uzluksiz o`quv dasturlari mavjudligiga qaramay fanlar ketma-ketligi juda past. Aloqalar bilan ta'minlanmagan o'quvchilarning bilimlari yomon saqlanmoqda. Bu, ayniqsa, fundamental tayyorgarlikni ta'minlaydigan fanlar uchun xavflidir. Ta’lim standartlari talabaning o‘qish vaqtining yarmini darsdan tashqari ishlarga ajratsa-da, ko‘p hollarda bu me’yor saqlanib qolmaydi. Mustaqil ish uchun topshiriqlar soni va hajmi va fan bo'yicha nazorat tadbirlari ko'p hollarda o'qituvchi yoki kafedra tomonidan "qancha ko'p bo'lsa, shuncha yaxshi" tamoyili asosida belgilanadi. Hatto mutaxassis har doim ham bajarilmaydi, ya'ni. o'qituvchilarning shaxsiy tajribasi, topshiriqning murakkabligi va uni tayyorlash uchun zarur bo'lgan vaqtni baholash bilan oqlanadi.
Turli fanlar bo'yicha uy vazifalarini topshirish muddatlari har doim ham o'z vaqtida muvofiqlashtirilmaydi, bu esa vaqt bo'yicha mustaqil ishlarning notekis taqsimlanishiga olib keladi. Bu omillarning barchasi talabalarni ishni bajarishga, aldashga va paradoksal ravishda talabaning ushbu ishga sarflaydigan vaqtini qisqartirishga rasmiy munosabatda bo'lishga undaydi. Uy vazifalarini, kurs loyihalarini va ishlarni (ba'zan pullik) o'z-o'zidan bajarmaslik, shuningdek, nazorat tadbirlarida aldash va aldash varaqlari juda keng tarqalgan. Ko'pgina o'quv vazifalari talabalarning faol ishlashi uchun belgilanmagan, ularni amalga oshirish ko'pincha bir qator rasmiy harakatlar darajasida, ijodiy yondashuvsiz va hatto bajarilgan operatsiyalarni tushunmasdan amalga oshirilishi mumkin. Talabalarning faol mustaqil ishi faqat jiddiy va barqaror motivatsiya mavjud bo'lganda mumkin. Eng kuchli rag'batlantiruvchi omil - bu keyingi samarali kasbiy faoliyatga tayyorgarlik. Mustaqil ishlarni faollashtirishga yordam beradigan ichki omillarni ko'rib chiqing. Ular orasida quyidagilar mavjud:
1. Bajarilgan ishning foydaliligi. Agar talaba o'z ishining natijalari ma'ruza kursida, uslubiy qo'llanmada, laboratoriya ustaxonasida, nashrni tayyorlashda yoki boshqa usullarda qo'llanilishini bilsa, u holda topshiriqni bajarishga bo'lgan munosabat yaxshi tomonga sezilarli darajada o'zgaradi. bajarilayotgan ishlarning sifati oshadi. Shu bilan birga, talabani psixologik jihatdan shakllantirish, unga ishning qanchalik zarurligini ko'rsatish muhimdir. Foydali omildan foydalanishning yana bir varianti - kasbiy tayyorgarlikda ish natijalaridan faol foydalanish. Masalan, agar talaba kichik kurslardan birida diplom (malakaviy) ishi uchun topshiriq olgan bo'lsa, u bir qator gumanitar va ijtimoiy-iqtisodiy, tabiiy fanlar va umumiy kasbiy tsikllar bo'yicha mustaqil topshiriqlarni bajarishi mumkin. fanlar bo'lib, ular keyinchalik uning malakaviy ishiga bo'limlar sifatida kiritiladi.
2.Talabalarning ijodiy faoliyatda ishtiroki. Bu ma'lum bir bo'limda olib boriladigan tadqiqot, ishlab chiqish yoki uslubiy ishlarda ishtirok etish bo'lishi mumkin.
3. Muhim motivatsion omil - intensiv pedagogika. U ta'lim jarayoniga faol usullarni, birinchi navbatda, innovatsion va tashkiliy-faol o'yinlarga asoslangan o'yin mashg'ulotlarini joriy qilishni o'z ichiga oladi. Bunday o'yinlarda faqat qaror qabul qilish ko'nikmalarini egallash emas, balki ob'ekt haqida bir tomonlama ma'lum bilimlardan ko'p tomonlama bilimga o'tish, uni etakchi qarama-qarshiliklarni aniqlash bilan modellashtirish mavjud. Ushbu yondashuvdagi birinchi qadam biznes yoki vaziyatli o'rganish shakllari, shu jumladan kompyuterlardan foydalanadiganlardir.
|
| |
