• Q = A . I . R
  • JQ = ia . ii . ip
    		•

    Tadqiqotlarida




    Download 0,51 Mb.
    bet12/12
    Sana20.01.2024
    Hajmi0,51 Mb.
    #142179
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12
    Bog'liq
    12-mavzu MT-1

    M=I.MU
    Nisbiy ko‘rsatkichlardan foydalanish uchun ushbu formuladagi natija va omillarning o‘sish sur’atlari olinadi. Hisob-kitoblarda ana shu nisbiy ko‘rsatkichlar ishtirok etadi.
    Masalan, yalpi mahsulotning ishchilar sonining o‘zgarishi evaziga o‘zgarganligini topish uchun ishchilar sonining o‘sish sur’atini (I) yuzga ko‘paytirib yalpi mahsulotning o‘sish sur’atiga bo‘linadi (M) :
    I . 100
    Mi = ---------------
    M
    Natijaga ikkinchi omilning - mehnat unumdorligining ta’sirini (Mmu) aniqlash uchun yuzdan shu chiqqan natija miqdori, ya’ni birinchi omilning natijaga ta’siri ayriladi :
    I . 100
    Mmu = 100 - -------------------
    M

    Indeks usuli

    Indeks usulidan foydalanganda omillar ta’sirini individual indekslar orqali
    ham hisoblash mumkin.
    Masalan, poyafzal buyumlari bo‘yicha tovar oboroti hajmiga xizmat ko‘rsatilayotgan aholining soni (A), o‘rtacha jon boshiga to‘g‘ri keladigan iste’mol darajasi (I) va o‘rtacha baho (R) ta’sir qiladi. Bu bog‘liqlik quyidagicha ifodalanadi:
    Q = A . I . R
    Bunda Q - poyafzal buyumlari bo‘yicha tovar oborotining umumiy hajmi. Ushbu omillarning tovar oborotiga ta’sirini aniqlash uchun ularning individual indekslari aniqlanadi.
    Poyafzal sotilishining umumiy hajmiga omillar ta’sirini individual indeksini qo‘llab yechadigan bo‘lsak u quyidagi bog‘lanishga ega bo‘ladi :
    JQ = ia . ii . ip
    Natijaga omillar ta’siri quyidagicha aniqlanadi :

    1. Aholi sonining asos yiliga nisbatan 0,5 ming kishiga (10,9 - 10,4) oshishi poyafzal mahsulotlariga bo‘lgan talabni oshirgan va shuning evaziga poyafzal sotilishining umumiy hajmi 47,0 ming so‘mga ko‘paygan :

    (Qa =(Q0 . ia) - Q0 = (978,8 . 1.048) - (978.8) =1025.8 - 978,8= +47.0
    ming so‘m.

    1. Aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan poyafzal buyumlariga bo‘lgan iste’mol darajasining 0,3 juftga (2,9 - 2,6) oshishi poyafzal sotilishi hajmini ko‘paytirishning asosiy omili bo‘lgan. Bu omil ta’sirida o‘rganilayotgan ko‘rsatkich 118,0 ming so‘mga oshgan:

    (Qi =(Q0 . ia . ii) - (Q0 . ia) = (1025,8 . 1,115)-1025,8 = 1148,8 - 1025,8 =


    @TDIU_ARM






    255

    256



    Download 0,51 Mb.
    1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   12




    Download 0,51 Mb.