Ko’zga ko’rinadigan va ultrabinafsha nurlanish

Download 4,55 Mb. Pdf ko'rish
bet	54/101
Sana	08.01.2024
Hajmi	4,55 Mb.
	#132176

1 ... 50 51 52 53 54 55 56 57 ... 101

Bog'liq
ber burger formulasi

Agar modda butun to’lqin bo’yi diapazonini aks ettirsa λ = 400-800 nm (absorbtsiya 0), kuzatuvchi oq ob’ektni ko’radi. Agar butun to’lqin

3.11 Ko’zga ko’rinadigan va ultrabinafsha nurlanish
spektri oraliqlarda spektroskopiya

Ko’zga ko’rinadigan nurlar (3.1 jadvalga qarang) va UB intervallarni
spektroskopiyasi absorbtsiya printsipiga asoslangan. Elektromagnit nurlanishning
absorbtsiyasi molekulalarning qo’zg’alishi vaqtida sodir bo’ladi, ya’ni
elektronlarni yuqori energiya darajasiga o’tkazilishida. Ko’zga ko’rinadigan va
UB rangli spektroskopiyasida tahlil qilinadigan molekulalar eritmada bo’lishi
kerak.
Aksariyat hollarda nurning qaytarilib chqarilishi nurlanish energiyasini
issiqlik energiyasiga aylantirishi bilan bog’liq, ammo uning miqdori juda kam va
uning mavjudligini miqdorini aniqlash qiyin.
Ko’rinish va UV intervallarida o’lchash λ = 200-800 nm to’lqin
uzunliklarida amalga oshiriladi. Inson ko’zi bu diapazonning faqat bir qismini
farqlay oladi (400-800 nm) bu ko’rinadigan nurlanish deb ataladi.
Agar modda butun to’lqin bo’yi diapazonini aks ettirsa λ = 400-800 nm
(absorbtsiya ~ 0), kuzatuvchi oq ob’ektni ko’radi. Agar butun to’lqin
uzunligi oralig’i yutilsa u holda jismning rangi qoradir.
Agar u rangsiz modda bo’lsa, masalan, metanolda eritilgan atsetilsalitsil
kislotasi, yoki toluol, tashqi molekulyar orbitalarda elektronlarni qo’zgaltirish
qilish uchun yuqori energiyali UB nurlari (λ = 200-400 nm) talab qilinadi.
10 dan 400 nm gacha bo’lgan to’lqin uzunligi oralig’i inson ko’zini idrok
etishga to’sqinlik qiladigan UB radiatsiyasiga to’g’ri keladi. Biroq, UB
spektroskopiyasida 180 dan 400 nm gacha bo’lgan UB diapazonining faqat bir
qismi ishlatiladi (3.14 rasm).

3.14 rasm. Ko’rinadigan va UB spektrlari intervallaridagi
spektrofotometriya to’lqin uzunliklari.
Ko’pgina noorganik murakkab aralashmalar va organik molekulalar
elektromagnit spektrining ko’rinadigan yoki UB sathidan nurlanish yutadi. Bu
ko’rinadigan va UB intervallarni spektroskopiyasidan foydalanib, eritmalardagi
ko’p sonli element va birikmalarni sifatiy va miqdoriy aniqlash imkonini beradi.
400 dan 800 nm gacha to’lqinlar uzunligi bilan to’lqinlanadigan
nurlanishlarni qabul qilish uchun, nurni yutuvchi molekulalari rangli bo’lishi yoki
kimyoviy reagentlar yordamida tahlildan oldin rangga bo’yalgan birikmalarga
aylantirilishi kerak.

Download 4,55 Mb.

1 ... 50 51 52 53 54 55 56 57 ... 101

Download 4,55 Mb.

Pdf ko'rish