Zamonaviy spektrofotometrlarda nur manba’lari

Monoxromatorlarning vazifasi to’lqin uzunliklarining monoxromatik 
yoki tor diapozonning o’ziga xos to’lqin uzunligini ajratib probaga yuborishdir.
Ham ko’zga ko’rinadigan va ham ultrabinafsha nurlanishining spektral 
parchalanishi chiziqli zamonaviy diffraktsion panjarali apparatlar yordamida 
amalga oshiriladi. 
Ular ilgari ishlatilgan prizmalarga qaraganda yuqori piksellar soniga ega, 
shuningdek, past narx bilan ajralib turadi. Ko’zga ko’rinadigan va ultrabinafsha 
rangli distribyutor panjaralari 1200-1500 chiziq / mm ni tashkil qiladi.
Ular ko’chma bazaga o’rnatilgan, bu esa ulardagi yorug’lik chiroqqa 
nisbatan qafasni harakatga keltiradigan dvigatel bilan jihozlangan. Bunday usul 
qafasning joylashgan joyiga qarab, ishni faqat ma’lum bir to’lqin bo’yi λ bilan 
ajratish imkonini beradi, bu to’lqinli nur esa chiqib ketish chizig’idan namuna 
qo’yilgan qafasga boradi. 
Kyuvetkalar. Ko’rinadigan va ultrabinafsha rangli spektrlarning 
spektroskopiyasida faqat suyuqlik namunalari tahlil qilinadi, ikkinchisi maxsus 
idishlar - kyuvetkalar talab qiladi (3.16 rasm). Ular tadqiq qilingan to’lqin bo’yi 
diapazonida radiatsiyaviy ta’sirlamaydigan materiallardan tayyorlangan. 
Polimer materiallardan va shishalardan tayyorlangan kyuvetkalar to’lqin 
uzunligi diapazoni λ > 350 nm (ko’rinadigan diapazoni) da ishlatilishi mumkin.
Kvarts kyuvetkalari UB diapazonida (λ = 200-400 nm) qo’llanilishi kerak, 
chunki an’anaviy oyna yoki organik polimerlarda o’z ichki assimilyatsiya qilish 
darajasi juda yuqori.
Maxsus polimer kyuvetalarni λ = 220 nm dan oshiq to’lqin uzunligi 
oralig’idagi foydalanish mumkin 
3.16 Rasm. Kyuvetkalar, nur detektorlari: fotoelementlar va fotodiodlar. 

Kyuvetkalar optik instrument tizimining ajralmas qismidir va juda 
ehtiyotkorlik bilan ishlashni talab qiladi (instrument tizimining boshqa elementlari 
kabi). 
Odatda tahlil etilayotgan moddaga o’ziga mos keladigan erituvchida 
eritiladi. Ko’zda tutilgan va intervallarni spektroskopiyasida ishlatiladigan 
erituvchilar quyidagi talablarga javob berishi kerak. 
- Zarrachalar tomonidan nur tarqalishining xalaqit beradigan moddalar yo’q;
- O’lchash diapazonida juda ko’p nur yutmasligi.
Afsuski, ko’pchilik erituvchilar qisqa to’lqinli UB-nurlanishda radiatsiyani 
kuchli yutadi.
Jadvalda sanab o’tilgan erituvchilardan radiatsiya to’lqinlari uchun 
muayyan chegara qiymatidan pastda foydalanib bo’lmaydi, chunki chegaralardan 
tashqarida ular juda kuchli o’ziga assimilyatsiya qilish xossasiga ega. 

Download 4,55 Mb.