|
Alangali-ionizatsion detektorBog'liq ber burger formulasiAlangali-ionizatsion detektor 1958 yilda ixtiro qilingan va eng keng
tarqalgan detektorlardan bo’lib, organik birikmalarni ajratishda ishlatiladi.
Detektorning ishlash printsipi shundaki, oddiy sharoitlarda gazlar elektr tokini
o'tkazmaydi, ammo agar gazda biron bir ta'sir natijasida ionlar, radikallar yoki
erkin elektronlar paydo bo'lsa, unda bu zarrachalarning juda kichik
kontsentratsiyasi bilan gazlar elektr tokining o'tkazgichlariga aylanadi. Potensial
elektrodga ionlarni yig'ish uchun kuchlanish qo'shiladi va kollektor elektrod
detektori yordamida signalni kuchini yozib olinadi. Yuqori haroratli (≥500
o
C)
alanga (H
2
+ O
2
+ N
2
) elyuatdagi tadqiq etilayotgan namuna komponentlarini
ionlashtiradi. Alangada hosil bo’lgan ionlar elektrodga tushib, elektr tokini
kuchaytiradi. Kuchaygan elektr toki yozuvchi yoki kompyuterda ro’yxatga olinadi
(4.19 rasm).
Elektron-tutuvchi detektor galogenlar, oltingugurt, fosfor va azotni o’z
ichiga olgan birikmalarni tahlil qilish uchun ishlatiladi. Masalan, havodagi zaharli
birikmalarni, pestitsidlarning qoldiqlarini, qon, oziq-ovqat, gormonlar, spirtli
ichimliklar, va hokazo.
Elektron tutish detektorining ishlashi ko'plab moddalarning molekulalari
erkin elektronlar bilan ta’sirlashib barqaror salbiy molekulyar ionlarni hosil qilishi
mumkinligi hodisasiga asoslangan. Detektordagi radioaktiv manbaa tomonidan
chiqariladigan
β
−
-zarrachalar (ya’ni elektronlar) tashuvchi gazni ionlashtirib, uni
elektr o’tkazuvchan muhitga aylantiradi. Detektorga kiritilgan namunaning
tarkibiy qismlari (ya’ni tahlil etilayotgan modda molekulalari) elektronlar bilan
ta’sirlashib har biri turli darajada manfiy zaryadlanadi. Buning oqibatida elektr
o’tkazuvchanlikning
kamayishi
aralashmadagi
tahlil
qilinayotgan
komponentining konsentratsiyasiga bog’liq. Bu aniqlash usuli juda yuqori
sezuvchanlikka ega. Turli oziq-ovqat va boshqa analitlarda galogenlarni o’z ichiga
olgan insektitsidlarni aniqlash uchun ishlatiladi.
4.18 rasm. Katarometr detektori. 1 – Xromatografik ustundan o’tgan
elyuent gazning katarometrga kirishi; 2 – chiqindi gazlarning chiqib ketish joyi; 3
– qarshilik ipchasi; 4 - izolyator; 5 – katarometr metall bloki.
|
| |
