|
Ta’lim tizimida innovatsiya va ularning amaliy tadbiqlari: muammolar va yechimlar
|
| bet | 45/58 | | Sana | 19.06.2024 | | Hajmi | 12,81 Mb. | | #264316 |
Bog'liq “Ta’lim tizimida innovatsiya va ularning amaliy tadbiqlari muammolar va yechimlar”Foydalanilgan adabiyotlar:
1. G’oziyev E.G’. Intellekt psixologiyasi. T., 1996.
2. G’oziyev E.G’. O’quvchilariing o’quv faoliyatini boshqarish. Toshkent, 2002.
3.Natalya Pravdina “O‘zimga omadni jalb etaman”Tarjimon:Nigara Muhamedova
Toshkent-2016yil.
4. Frenk Bettjer-“Muvaffaqiyat sirlari”- Yangi kitob.Toshkent-2023 yil.
HISSIYOTLAR VA EMOTSIYALARNI BOSHQARISH SIRLARI
Salayeva Elvira Matqurbonova
Xorazm viloyati Yangibozor tumani 19-son umumiy o‘rta ta’lim maktabi
amaliyotchi psixologi
Annotatsiya: Tuyg‘ular dunyosi juda keng va xilma-xildir. Har bir inson ruhiy salomatligini saqlash uchun o‘z his-tuyg‘ularini ko‘rsatishi shart. Ushbu maqolada hissiyotlar va emotsiyalarni boshqarish usullari haqida ma’lumotlar berilgan.
Kalit so‘zlar: Tuyg‘u, pozitsiya, emotsiya, ruhiy salomatlik, kechinma, qayg‘u, umidsizlik, yo‘qotish hissi, idrok.
Hissiot-tuyg‘ularimizni o‘zia xos aks ettirish jarayoni bo‘lib, bunda narsa va hodisalarni aks ettirish jarayonida bizda tug‘iladigan ichki kechinmalar va munosabatlar ifodalanadi.Zamonaviy dunyo barcha odamlarga niqob kiyib, ularni bir-biriga o‘xshatib, turli vaziyatlarga teng munosabatda bo‘lishga majbur qiladi. Tuyg‘ular turlari:Belgiga ko‘ra, hissiyotlar quyidagilarga bo'linadi.
- ijobiy (quvonch, baxt, sevgi);
- salbiy (qayg‘u, umidsizlik, yo‘qotish hissi);
- ikki ma’noli, ya’ni aralash (hasad ham quvonch, ham tajovuzkorlik).
Ijobiy his-tuyg‘ular - bu hayot kulrang va zerikarli bo‘lgan narsadir, Ijobiy his-tuyg‘ularsiz odamlar yillar davomida tushkunlikka tushadilar. Ushbu ijobiy his-tuyg‘ular bilan oldindan aytib bo‘lmaydigan vaziyatlarni boshdan kechirishingiz mumkin, masalan, sizga kutilmagan sovg‘a berilganida yoki siz imtihonda (testda) eng yuqori ball to‘plaganingizni eslang. Qanday bo‘lmasin, bunday tuyg‘u hayotingizda bo‘lishi kerak. Ularning asosiy mezoni shundaki, ijobiy his-tuyg‘ular soni salbiy his-tuyg‘ular sonidan ustun bo‘lishi kerak.
Sifat nuqtai nazaridan, hissiyotlarni bir necha asosiy turlarga bo‘lish mumkin: quvonch, ajablanish, azob, g‘azab, jirkanish, nafrat, qo‘rquv va uyat. Har bir tuyg‘u tashqi dunyoni idrok qilish bilan bevosita bog‘liq, ya’ni atrofimizdagi dunyo bilan ko‘proq aloqa qilsak, ko‘proq hissiyotlarni boshdan kechiramiz.
Inson hayotidagi tuyg‘ular qanday oqibatlarga olib keladi? G‘azab va qo‘rquvning oqibatlari eng zararli hisoblanadi. Bu eng kuchli hissiy portlashlarni keltirib chiqaradigan hissiyotlar, biz ularni yengishimiz oson emas. Jirkanchlik, nafrat va uyat kabi his-tuyg‘ular ham bizga katta quvonch keltirmaydi, ammo ular bizning ruhiyatimiz uchun xavfsizdir.
Alohida nuqtai nazar - azob-uqubatlarni ajratishdir, chunki biz o‘zimiz uchun azobni o‘ylaymiz, bu bizning tasavvurimiz va xayolimiz samarasidir.
Keling, kayfiyatimizni qanday boshqarishni bilib olaylik.
Kayfiyat hissiyotlar bilan bir xil emas. Birinchidan, kayfiyat ko‘pincha hissiyotlarga qaraganda kamroq qizg‘in va uzoq davom etadi. Va aksariyat hissiyotlardan farqli o‘laroq, kayfiyatda aniq sabab yo‘q. Nega biz yaxshi kayfiyatda ekanligimizni yoki nega qalbimiz qiynalayotganini aniq ayta olmaymiz.
Xo‘sh, kayfiyat qayerdan keladi? Ko‘p odamlar bizning kundalik harakatlarimiz, munosabatlarimiz, muvaffaqiyatlarimiz va muvaffaqiyatsizliklarimiz kayfiyatimizga ta’sir qiladi deb o‘ylashadi. Ammo bu haqiqatning faqat bir qismi. Bizning sog‘ligimiz, uxlashimiz, ovqatlanishimiz va hatto kunning vaqti ham kayfiyatimizni aniqlaydi. Ya‘ni kayfiyat har qanday vaqtda bizning fiziologik holatimiz va psixologik tajribamizning ko‘rsatkichidir. Bizning kayfiyatimiz termometrga o‘xshaydi: u biz bilan yuz beradigan barcha ichki va tashqi o‘zgarishlarga reaktsiya beradi.
Ta‘sirlanmagan g‘azab kuchayadi va yomonlashadi. G‘azab o‘z-o‘zidan ketmaydi. Ushbu turdagi har qanday xatti-harakatlar ma'lum darajada sizning kayfiyatingizni nazorat qilishga urinishdir.
Sizning kayfiyatingizni qanday boshqarish kerakligini tekshirish usullari. O‘zingizni xursand qilish uchun ko‘pincha foydalanadigan uchta usulni tanlang:
- musiqa tinglash;
- jismoniy mashqlar (yoki yurish);
- televizor ko‘rish;
- biror narsa yeyish;
- kimgadir qo‘ng'iroq qilish yoki u bilan gaplashish;
- yolg‘iz bo‘lish;
- kayfiyatingizni buzadigan narsadan qochish;
- hazilni ishlatish;
- sevimli ishingizni unutish (sevimli mashg'ulot);
- muammoni turli tomonlardan ko‘rib chiqishga harakat qilish.
Jismoniy mashqlar yomon kayfiyatni yengishning eng sevimli usullaridan biri bo‘lishi mumkin. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, muntazam jismoniy mashqlar eng yaxshi kayfiyatni tartibga soluvchilardan biridir. Hatto 10 daqiqalik piyoda yurish sog‘inchni yengib, faollik darajasini oshirishi mumkin. Yaxshi kayfiyatni boshqaruvchi boshqa omillar bo‘lishi mumkin: musiqa mashqlari, salbiy fikrlardan qochish, hazil qilish va sevimli mashg‘ulotingiz yoki boshqa samarali faoliyat bilan shug‘ullanish.
|
| |
