4.3-rasm. Moddiy oqimlar taqsimotining qulay variantini tanlash shakli. 70
Iste ’m olchilar yetkazib beruvchilardan uzoqda yoki bir
nechta hududlarda joylashgan hollarda tovarlarni omborxona,
yetkazib beruvchi korxonalar markazi orqali yetkazish shakli
qo‘llaniladi. Sotuvchi vakillar m ahsulotni yetkazib berishga
buyurtma qabul qilganda mahsulotni firmaning bironta korxo-
nasiga qayta jo ‘natishga mo'ljallangan markaziy mol o ‘tkazish
idorasiga emas, balki bevosita yaqin joylashgan taqsim lash
markaziga jo'natishadi.
Tovarlarni iste’molchilarga yetkazishning keyingi shakli —
ulguiji vositachilar xizmatidan foydalanish. Yetkazib beruvchilar
ishlab chiqarish va texnik maqsadda foydalaniladigan mahsulotlami
sotishda ulgurji korxonalar xizmatiga murojaat etadilar. Ayniqsa
mahsulot sotiladigan bozorni kengaytirish va xarajatlami kamay
tirish maqsadida bir xil tovarni turli bozorlarda sotish uchun
qo‘shimcha vosita tashkil etishga zarurat paydo boMganda katta
miqdorda bir xil bo‘lgan tovarlar yetkazib berilganda mazkur
shakldan foydalaniladi.
So‘nggi yillarda ulgurji vositachilar va sanoat korxonalari
oYtasidagi munosabatlaming yana bit shakli keng tarqalgan. Bunga
ko'ra iste’molchilarda bo'lgan asbob-uskunalarga texnik xizmat
ko‘rsatish operatsiyalari ulguiji vositachilarga biriktirilgan. Bunday
hollarda ishlab chiqaruvchi korxonalar uchun bunday operatsiya-
lami bajarishga xodimlami ishga olishga zarurat qolmaydi.
Sanoat uskunalari, xomashyo materiallari va yarhnfabrikatlar
brokerlar va vakillar yordamida tovar birjalari orqali sotilishi
mumkin.
Taqsimot markazini joylashtirish.Xizmat ko‘rsatiladigan
hududda material oqimi iste’molchilari bir nechta bo'lgan hollarda
taqsimlash markazini joylashtirishning eng qulay variantini tanlash
kerak bo'ladi. Taqsimot markazini joylashtirish varianti tanlan-
ganda quyidagi tartibdagi ishlar amalga oshiriladi:
1) bozor sharoiti
0
‘rganiladi va logistik tizim orqali o'tadigan
materiallar oqimining taxminiy miqdori ishlab chiqiladi;
2) iste’molchilami tovar bilan ta’minlash tizimi ishlab chiqiladi;
3) logistik tizim ichida materiallar oqimini taqsimlash chizmasi
tuziladi;
4)
qilingan eng kam xarajatlar mezoni asosida taqsimlash
markazini joylashtirish variantini tanlash amalga oshiriladi.
Keltirilgan xarajatlar ko‘rsatkichini quyidagicha aniqlash
mumkin:
з„ = a + с » +
к/т, bu yerda
