1
mumkin bo'lgan ijtimoiy-iqtisodiy
sharoitlar va faktorlarning
(narxlar o ‘zgarishi, aholi sonining o‘sishi, assortimentlar o‘zga-
rishi, bozorga yangi tovarlar chiqishi) o czgarishini hisobga olgan
holda mantiqiy baholash va mulohaza yuritish shaklida tuziladi.
Bashorat qiiish ekspert baholash xususiyatiga ega.
Ekspert baholash
maxsus tartibda amalga oshiriladi,
baholashda hech qachon, tajri-
basi va malakasidan qat’iy nazar, bitta
mutaxassis fikriga ishonish
mumkin emas.
2)
iqtisodiy —
matematik usullar — matematik statistika usulla-
riga asoslangan. Aksariyat hollarda iqtisodiy-matematik modellash
tirish usulidan foydalaniladi. Bunday holda
prognoz bir-biri bilan
bog‘liq ravishda o‘rganilayotgan voqeaning asosiy aloqalarini va
qonuniyligini aks ettiruvchi son bilan hisoblangan ko‘rsatkichlar
tizimini ifodalovchi modelning sotilishi asosida tuziladi.
3)
me ’yoriy usullar
— me’yorlar tizimiga va
oqilona foydalanish
me’yorlariga asoslangan. Bu kabi yondashishda kelajakdagi bir-
muncha vaqtga tovaming aniq turidan oqilona foydalanish me’yori
m o‘ljal qilib olinadi. Erishilgan iste’moi darajasi solishtirilib, m a’qul
darajaga erishishni ta’minlovchi savdo o‘sishi mumkin bo‘lgan
sur’atlari hisoblanadi. Shuni ta’kidlash lozimki, m e’yoriy usul
faqatgina o‘rta muddatga va uzoq
muddatga prognoz qilinganda
qo‘llaniladi (besh yil va undan yuqori). Kelgusi yilga prognoz
qilishda, ayniqsa, yillik buyurtmalami
asoslab berishda mazkur
usuldan foydalanish mumkin emas.
Bashorat qiiish reja ishlab chiqishdan oldingi bosqich hisob
lanadi va moliya-xoejalik faoliyati masalalari bo‘yicha qarorlar
tuzishda qo‘shimcha manba bo‘lib xizmat qiladi.
