f
Yuqori о ‘ zgaruvchanlikka ega b o lg a n
logistika ham qisqa
muddatli, ham uzoq muddatli omil bolgani sababli ular orasidagi
farqni belgilash juda murakkab. Biroq logistikaga qilinadigan
moliyaviy va moddiy xarajatlar miqdori , shuningdek,
logistikaning
korxona raqobatbardoshligiga ta ’sir ko‘rsatish darajasi bunday
farqni aniq belgilashni talab etadi, ayniqsa, umumiy biznes-rejaga
logistika elementlari kiritilishi zarur bolgan hollarda.
5.4. Ishlab chiqarishning moddiy ta’minotini
rejalashtirish
Korxona
ishi amaliyotida, ishlab chiqarish moddiy ta’minotini
rejalashtirishning bir qancha usullari ishlatiladi (5.1-rasm):
—
buyurtmaM; rejadagi vazifalar asosida; amalga oshirilayotgan
ehtiyojlar asosida.
Buyurtmali uslub
talab etilayotgan xomashyoni faqatgina ehtiyoj
tug‘ilganda sotib olishni nazarda tutadi,
shuning uchun ham
ombor zaxiralari hosil qilinadi. Bu uslub donalab va mayda
seriyalab ishlab chiqarishni, omborlashtirilishi qiyin bolgan, yuqori
sifatli materiallarga va ko‘p joy egallaydigan detallarga hamda
sozlash ishlarini olib borish uchun zarur materiallarga bolgan
ehtiyojni qoniqtirish uchun qo‘llaniladi.
5.1-rasm. Ishlab chiqarishning moddiy ta’minotini
rejalashtirish usullari.
79
Buyurtmalar asosida moddiy ta ’minot
alohida va bir qancha
pozitsiyalar bo'yicha amalga oshirilishi mumkin. Bir qancha
pozitsiyalar bo'yicha moddiy ta ’minot bir xil vaqt oraliqlaridan
(masalan haftalardan) keyin amalga oshiriladi,
bunda berilgan
davr bo‘yicha kelib tushgan arizalarni hisobga olgan holda bitta
umumiy buyurtma shakllantiriladi.
Rejadagi vazifalar asosida moddiy ta’minot. Bu uslub material-
larga bo'lgan ehtiyojning determinant hisobiga asoslanadi. Bunda
ma’lum davrda vujudga keladigan birlamchi va ikkilamchi ehtiyoj -
larni aniqlash imkonini beruvchi mahsulot strukturasini hamda
qo‘shimcha ehtiyojlaming ma’lum bo'lishi nazarda tutiladi.
Rejadagi vazifalar asosida xomashyo bilan ta ’m inlashda
buyurtmalar hajmi netto ehtiyojdan kelib chiqqan holda aniqlanadi,
bunda rejalashtirilayotgan kelib tushishlar
va omborda mavjud
m ateriallar miqdori hisobga olinadi. Bu hisob ketma-ketligi
5.1-jadvalda ko‘rsatilgan. Materiallarga buyurtmalar faqatgina
umumiy ehtiyoj mavjud zaxiralardan oshsa beriladi.
Ombor zaxirasi, ko'zlangan zaxira
va sex zaxirasi tushun-
chalariga tasnif beramiz. Ombor zaxirasi — bu ishlab chiqarishga
mo‘ljallagan va buxgalteriya hisobida keltirilgan mavjud materiallar
miqdori. Materiallarga haqiqiy ehtiyojni aniqlash maqsadida ombor
zaxirasi ikki qismga ajratiladi: belgilangan ishlab chiqarish dasturi
ixtiyoriga berilgan, lekin sex tomonidan
ishlatilmagan materiallar
hamda olinishi mumkin bo‘lgan materiallar (mavjud zaxira).
K o‘zlangan zaxiralar — bu realizatsiyaga m o‘ljallangan va
shuning uchun qo‘1 ostida mavjud deb olinmaydigan materiallar
miqdori. Sex zaxirasi - bu ombordan olingan va qayta ishlash
maqsadida sexda joylashgan materiallar.
