•
sportchi;
• sportchi-snaryad tizimi;
• sportchi-sportchi tizimi.
Jismoniy tarbiya va sport tizimidagi ta’limda texnik vositalar
(TTV) deganda didaktikaning asosiy masalalarini hal etadigan va
quyidagi pedagogik tamoyillar bo ‘yicha foydalaniladigan qurilma,
moslama, trenajyor, trenirovka va uskunalari tushuniladi:
• boshqaruv masalalarida ustunlik tamoyili. Ushbu tamoyil
texnik vositalar har doim ham yetarlicha ishonchli boimaganligi,
shuningdek, sport-pedagogik amaliyotda ko‘p uchraydigan kutil-
magan vaziyatlarda va zarur m a’lumotlar yetarlicha bo‘lmagan
hollarda inson ko‘pincha murakkab masalalami hal etishga qodir
ekanligi sababli murabbiy boshqaruv jarayonida vaziyatdan kelib
chiqqan holda eng muhim va ustivor masalalami tanlab olishi va
hal etishi kerakligi bilan bog‘liq;
• ma’lumotlar muhitini tartiblash tamoyili -
sport trenirovkasi
qatnashchilaridan keltiriladigan va boshqaruv ma’lumotlarining
tezligi va hajmiga, murabbiy va ta’lim olayotgan sportchining
o‘zaro munosabatlariga hamda ta ’limda texnik vositalarga mos
keladigan ma’lumotlar almashinishi talab etadigan tartibdir;
• individuallashtirish tamoyili - texnik vositalarni boshqarish
malaka va ko‘nikmalarini o ‘zlashtirishda
har bir murabbiy va
sportchining imkoniyatlarini hisobga olish zarurligini ifodalaydi;
• anglash faolligi tamoyili. TTV bilan ishlashda murabbiy
va sportchilaming yangi bilimlami egallash, yangi qurilmalami
o‘rganishga, o‘z
ishiga ijodiy yondashish, ixtirochilik va
loyihachilikka intiluvchanlik qobiliyatlari va imkoniyatlari bilan
bogiiq;
• funksiyalar o‘mini qoplash tamoyili - TTVdan foydalanish
murabbiy imkoniyatlarini m a’ lum tartibda to‘ ldirish yoki zaxirada
saqlash zarurati bilan bog‘liq;
• tizimli funksiyalash tamoyili - murabbiy ishining sifati
va TTV differensiallashganlik
darajasi ixtiyoriy holda emas,
balki tizimli, yagona butunligicha umumlashgan ko‘rsatkichlar
bo‘yicha baholanishi;
180
•
nazorat qilinuvchi parametrlami minimumlashtirish tamoyili.
Asosiy parametrlaming minimal sonli bo‘lishiga erishish zarurligi,
chunki bu boshqarishning aniqligi va ishonchliligini oshiradi.
Yuqorida zikr etilgan tamoyillar hozirgi zamon pedagogi-
kasining umumiy didaktik tamoyillarining ajralmas bir qismi
hisoblanadi.
Trenirovka qurilmalari - bu, trenirovka jarayonidagi aniq lokal
masalalami yechishga xizmat qiladigan texnik vositalardir.
Sport anjomlari - bu, musobaqa qoidalari bilan belgilanadigan
vositalar.
Trenirovka jarayonida bajaradigan
funksiyasiga qarab texnik
vositalar sifatida trenajyorlar yoki avtomatlashgan boshqaruv
tizimlari tanlanishi mumkin.
Trenajyor-bu, atrof-muhit va shart-sharoitlamingtabiiy holida
trenirovka va musobaqa faoliyatini imitatsiya qilish imkonini
beradigan texnik vositalardir, ya’ni, ta’lim olayotganlaming
kelajakdagi real faoliyatining u yoki bu
sharoitlarini modellash-
tirishga yordam beradigan qurilma va moslamalardir.
