|
Kushuk tepe hám Qızıl tepe estelikleri
|
| bet | 70/154 | | Sana | 25.12.2023 | | Hajmi | 111,08 Mb. | | #128134 |
Bog'liq O.A.ARXEOLOGIYASI OMK-20223. Kushuk tepe hám Qızıl tepe estelikleri
Kushuk tepe esteligi biyik platforma ústine qurılǵan qorǵanshadan ibarat bolıp, onıń átirapında kóplegen jaylar salınǵan hám olar qorǵanıs diyўallar menen oralǵan. Bul dáwirde gúlal ıdıslar qoldan sharqta tayarlanıp, qolda islengen gúlal ıdıslar sırtı geometriyalıq naǵıslar menen bezeledi. Keyingi dáwirde, Kushuk tepe mádeniyatı ornında áyyemgi Baktriya mádeniyatınıń rawajlanıwı hám iri qalalardıń payda bolǵanı bayqaladı. Usı dáwirge tiyisli Surxan oazisiniń mádeniyatınıń basqıshları bolǵan Kushuk II (b.e.sh. 750-600-jıllar), Kushuk III (b.e.sh. 600-500-jıllar), Qızıl II (b.e.sh. 750-600-jıllar), Qızıl III (b.e.sh. 600-350-jıllar) dáwirleri anıqlandı.
Oazistegi úlken mádeniy oraylardıń biri Qızıl tepe boladı. Maydanı 22 ga bolǵan qala citadel'ge iye bolıp, ol qala hám qala átirapındaǵı (rabadtan) ibarat bolǵan. Mákan-jaylardıń arqa-batısında ark salınǵan, olardıń dógeregi qorǵanıs diyўallar menen oralǵan. B.e.sh. V-IV ásirlerde qalanıń diyўalları dógeregine jaylar salınadı. Keyin ala qala ishinde jańa imaratlar payda boladı. Sırtqı qorǵanıs diyўalı eki qabat bolıp ortasında koridor boladı. Qalanıń ishki diyўalınıń qalıńlıǵı 2,5 m, sırtqı diyўalınıń qalıńlıǵı 0,7-1,0 m, koridordıń eni 1,5 m bolǵan. Sırtqı diywalları yarım dóńgelek hám tórt múyeshli minaralar menen bekkemlenedi. Diyўallar hám minaralar sırtında sarı jaydan oq atıw ushın gezermen tesikler ushırasadı. Qızıl tepe oazisinde siyasiy- ekonomikalıq hám mádeniy oray bolǵan. Sherabad oazisindegi Talashkan I qorǵan qala bolıp, ol sırtınan diyўallar menen oraladı. Diyўallar minaralar menen bekkemlenip, diyўallarda shaxmat túrinde eki qatar mergen orınlar bolǵan. Qalanıń ishindegi jaylar diyўallarǵa jaqın salınǵan. Turaq jaylar paxsa hám qam gerbishlerden salınǵan, diyўalları sıbalǵan. Tóbesi aǵashlar menen bastırılǵan.
TEMA:8. CHUST, QAYRAQQUM HÁM BURǴULAQ MÁDENIYATLARI
Reje
1. Chust mádeniyatınıń estelikleri tipleri, materiallıq derekleri.
|
| |
