Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent davlat texnika universiteti huzuridagi




Download 1,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/50
Sana07.09.2024
Hajmi1,73 Mb.
#270563
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   50
Bog'liq
majmua 2

2.3.
 
Tigelsiz o‘stirish usullari.
Tiglga yaroqli materiallarning cheklanganligi tufayli bu usullar qo‘llanilishi 
ham nisbatan cheklangan. Tiglga yaroqli asosiy materiallardan biri kvarsdir. 
Kremniy va arsenid galliy kristallarini o‘stirishda ishlatiladigan kvars tigellarda 
eritma odatda kislorod bilan ifloslanadi. Misol, kremniy monokristallini o‘stirish 
jarayonida kremniyda 10
17 
sm
-3
ga qadar kislorod kirishmalari kirishi mumkin. 
Arsenid galliy monokristallini o‘stirish jarayonida esa kvarsdan kisloroddan 
tashqari unga kremniy ham kirishi mumkin. Tiglsiz usullarni Varneyl usuli va 
tiglsiz zonali o‘stirish misolida ko‘rishimiz mumkin (13-rasm). Polikristalli yaxlit 
silindr shaklidagi kremniy namunasi vertikal holatda mushtarak o‘=li sovutiladigan 
shtokka mahkamlanadi. YUqoridagi shtokka mahkamlangan kichkina tir=ishli 
idishda maydalangan holdagi o‘stirilayotgan material kukuni solinadi. SHtoklarni 
o‘zgarmas tezlikda aylantirish yoki bir biriga nisbatan yaqin masofaga ko‘chirish 
mumkin. Kremniyning tor (chegaralangan) qismida issiqlik manbai yordamida 
erigan zona hosil qilinadi. Erigan zona sirt taranglik kuchlari ta’sirida ushlab 
turiladi. Ya’ni erigan zona og‘irligi sirt taranglik kuchlari ta’siridan kam bo‘lgan 
holda ushlab turiladi. O‘stirilayotgan kristall diametri zonaning kritik uzunligi va 
material xossalariga bog‘lik bo‘ladi, ya’ni (G/d)
1/2
ga, G – suyuqlik-qattiq jism 
orasidagi sirt tarangligi, d – erigan moddaning solishtirma og‘irligi. Issiqlik manbai 
sifatida yuqori chastotali induktiv =izitish, elektron-nurli yoki radiatsion usullar 
qo‘llanilishi mumkin. 


Nostexiometrik eritmalardan kristall o‘stirish. Bu usul nisbatan universal usul 
bo‘lib, uning yordamida har qanday erish haroratiga ega bo‘lgan, hamda bug‘lar 
bosimi katta bo‘lgan yarim o‘tkazgich birikmalarini ham o‘stirishda qo‘llash 
mumkin. Bu usulda o‘stirish jarayonida qo‘llaniladigan eritmalar tayorlashda 
erituvchi neytral moddadan (o‘stirilayotgan material tarkibiga kirmagan 
moddadan) yoki birikma tarkibiga kiruvchi moddadan ham bo‘lishi mumkin. Rasm 
3 ga qarang. 
Rasm 3
AV birikma asosidagi kristallni eritmadan yo‘naltirilgan kristallanish 
usuli bilan o‘stirish. 
Usulning asosiy afzalliklari. 1. Bu usul bilan o‘stirish nisbatan past haroratlarda 
olib boriladi. 2. Bug‘ bosimi katta bo‘lgan birikmalarni
1.punktni hisobga olgan holda o‘stirish mumkinligi. 3. YUqoridagi usullarga 
nisbatan o‘stirish qurilmalarining konstruksiyasi nisbatan soddalashadi. 
Suyuq fazali epitaksiya usuli. Bu usul yuqoridagi usuldan prinsipial farq qilmaydi. 
Bu usul bilan asosan ko‘p qatlamli tuzilmalar olinadi. Bu usulni qo‘llashning 
dastlabki qurilmalaridan biri 15-rasmda ko‘rsatilgan. 


Rasm 4
. Eritmalardan epitaksial qatlamlar o‘stirish qurilmasi. 
Bu usul bilan arsenid galliy, fosfid galliy, fosfid indiy va boshqa A
3
V
5
birikmalar 
va ularning qattiq eritmalari asosidagi nurlanuvchi diod, tranzistor, lazer 
strukturalar olingan. 

Download 1,73 Mb.
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   50




Download 1,73 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy metodik markazi toshkent davlat texnika universiteti huzuridagi

Download 1,73 Mb.
Pdf ko'rish