289
Multimediali aloqa tarmoqlarining quyi sath protokollari. Quyi
sath protokollari (1-4). OTO‗B modelidagi to‗rtinchi
transport sathi,
quyida joylashgan sathlarni qo‗llash bilan ikkita o‗zaro ta‘sirlashuvchi
tizimlar orasida axborotlarni uzatishni ta‘minlash uchun xizmat qiladi. Bu
sath yuqori turuvchi sathdan qandaydir ma‘lumotlar blokini qabul qiladi va
ularni uzoqdagi tizimlarga aloqa tarmog‗i orqali transportlashni
ta‘minlaydi. Transport sathidan yuqorida joylashgan sathlar, ma‘lumotlar
uzatiladigan tarmoqning o‗ziga xos xususiyatlarini hisobga olmaydi, ular
faqat o‗zaro ta‘sirlashuvchi uzoqdagi tizimlarni biladi.
Transport sath,
tarmoq qanday ishlashini, qaysi o‗lchamdagi ma‘lumotlar blokini qabul
qilishini bilishi kerak.
Keyingi uchta quyi sath tarmoq uzellarining ishlashini aniqlaydi. Bu
sathning protokollari transport tarmoqga xizmat ko‗rsatadi. Barcha
transport tizimlar singari, bu tarmoq axborotlarni transportlaydi, ya‘ni uni
tashkil etuvchilariga qaramaydi. Bu tarmoqning asosiy vazifasi –
axborotni
tez va ishonchli eltishdir. Uchinchi sathning asosiy vazifasi – axborotni
marshrutlash, bundan tashqari u axborotli oqimlarni boshqarishni, tashkil
qilishni va transport kanallarni qo‗llab quvvatlashni ta‘minlaydi,
shuningdek xizmatlarni taqdim etishni hisobga oladi.
4.2-jadval
Tizim sathlari bajaradigan vazifalar
Sath
Sath nomi
Sath amalga oshiradigan vazifalar
7
Amaliy
Axborot resurslardan foydalanish yoki taqdim
etish. Amaliy dasturlarni boshqarish
6
Taqdim etish Amaliy jarayonlardagi
axborotlar tarkibidagi
ma‘noni (qiymat) taqdim etish
5
Seans
Amaliy jarayonlar orasida o‗zaro ta‘sirlashish
seanslarini o‗tkazish va tashkil etish
4
Transport
Turli usullarda kodlangan axborotlar massivini
uzatish
3
Tarmoq
Axborotlarni
kommutatsiyalash
va
marshrutlash,
ma‘lumotlar
oqimlarini
boshqarish
2
Kanal
Ulanishni o‗rnatish, ushlab turish va uzish
1
Fizik
Kanallarning fizik, mexanik va funksional
xarakteristikalari
290
Kanalni boshqarish sathi (ikkinchi sath) yoki kanal – jarayonlar
kompleksini va fizik ulanish asosida tashkil qilingan ma‘lumotlar uzatish
kanalini boshqarish usullarini (ulanishni o‗rnatish, uni qo‗llab
quvvatlash
va uzish) ifodalaydi. U xatoliklarni topish va to‗g‗rilashni ta‘minlaydi.
Fizik (birinchi) sath – uzatish muhiti bilan o‗zaro aloqani
ta‘minlaydi. U ulanish, ulanishni qo‗llab quvvatlashni va fizik zanjirni
(kanalni) o‗chirish uchun talab etiladigan
elektrik va mexanik
xarakteristikalarni aniqlaydi. Bu yyerda fizik kanal orqali har bir bitni
uzatish qoidasi aniqlanadi. Kanal bir nechta bitni bir vaqtda (parallel
holda)
yoki
ketma-ket
uzatishi
mumkin.
Sathlarning
qisqacha
xarakteristikasi 4.2-jadvalda keltirilgan.
Internet ikkita asosiy protokollarga asoslangan – IP protokoli va TCP
protokoli. TCP va IP, shuningdek bir qator kuzatuvchi protokollarning
yig‗indisi TCP/IP Internet protokollar steki sifatida aniqlanadi.
TCP/IP
bazasidagi turli tarmoqlar, Internet muhitini shakllantirib IP
marshrutizatorlari yordamida bir-biri bilan ulanadi.
IP protokoli IETF modelini uchinchi sathida joylashgan va bu
protokolning vazifasi OSI modelining tarmoq sathi vazifalariga o‗xshash.
