192
AM-signal detektorining asosiy texnik xarakteristikalari quyidagilarni o‘z
ichiga oladi:
- garmonikalar koeffitsienti orqali baholanadigan modulyatsiyalash qonunini
qayta tiklash aniqligi:
𝐾
𝐺
=
√𝑈
2𝛺𝑡
2
+ 𝑈
3𝛺𝑡
2
+ ⋯
𝑈
𝛺𝑚
- detektorlash samaradorligi (uzatish koeffitsienti):
K
D
=S
dx
=dU
chiq
/dU
kirm
=ΔU
chiq
/ΔU
kirm
modulyatsiyalanmagan
signal uchun
K
D
=ΔU/ΔU
m0
, AM-signal uchun
K
D
=U
Ωm
/ωU
m0
.
- AChXning notekisligi;
- detektor qarshiligini oxirgi OChK kaskadining texnik xarakteristikalariga
ta’siri.
Nokogerent amplitudaviy detektorning sxemasi 13.8- rasmda keltirilgan.
13.8- rasm. Nokogerent amplitudaviy detektorning sxemasi
193
Detektorning tarkibiga nochiziqli element – VD1 diod kiritilgan.
Nochiziqli
elementning zarurati detektorlash jarayoni signal spektrini o‘zgartirishga
bog‘liqligi bilan kelib chiqadi.
Diodga
S
AM
(t)
AM signal beriladi, uning spektrida tashuvchi signalning
tashkil etuvchilari va yon tashkil etuvchilar mavjud bo‘ladi (13.9a- rasm).
13.9- rasm. AM signallarni detektorlash jarayoni
Diodning
u
d
(t)
ta’sir reaksiyasi spektrida yangi o‘zgarmas
tashkil etuvchi,
modulyatsiyalovchi signal tashkil etuvchisi va modulyatsiyalangan signalning
yuqori garmonikalari paydo bo‘ladi (13.9b- rasm). R1C1 elementlar past
chastotalar
filtrini tashkil etadi, u ta’sir reaksiyasi spektrining yuqori chastotali
tashkil etuvchilarini shuntlaydi va bu bilan modulyatsiyalovchi signal tashkil
etuvchisini va
u
PCHF
(t)
o‘zgarmas tashkil etuvchini ajratadi (13.9v- rasm). C2
kondensator spektrning o‘zgarmas tashkil etuvchisini
kechiktiradi va chiqish
194
signali spektrida faqat
u(t)
modulyatsiyalovchi signal tashkil etuvchisi qoladi
(13.9g- rasm).
Detektorlashda ikkita kvadratik va chiziqli rejimlarga ajratiladi.
Kvadratik rejimda signallarni detektorlash uchun
diod VAXining nochiziqli
oralig‘i ishlatiladi (13.10- rasm). Bu rejimda kichik amplitudali kirish signallari
ishlatilishi mumkin, lekin bunda signalning nochiziqli buzilishlari vujudga keladi.
Chiziqli rejimda diod VAXining chiziqli oralig‘i ishlatiladi. Bu rejimda
kirish signallari etarlicha katta amplitudaga ega bo‘lishi kerak va bunda signalning
nochiziqli buzilishlari bo‘lmaydi.
13.10- rasm. Amplitudaviy detektorning ish rejimlari
Operatsion kuchaytirgichdagi (OK) yuqori
aniqlikdagi amplitudaviy
detektorning sxemasi 13.11- rasmda keltirilgan.
13.11- rasm. OKdagi amplitudaviy detektor
195
Agar kirishdagi kuchlanish noldan katta bo‘lsa, u holda OK chiqishidan
manfiy kuchlanish bo‘ladi. U holda
V1
diod ochiq,
V2
diod esa yopiq bo‘ladi,
shuning uchun chiqishga kuchlanish berilmaydi.
Agar kirishdagi kuchlanish
manfiy bo‘lsa, u holda OK chiqishida musbat potensial bo‘ladi, shuning uchun
V1
diod yopiq,
V2
diod esa ochiq bo‘ladi.
Natijada kuchlanish chiqish kondensatoriga beriladi va u zaryadlanadi.
Bunda
V2
diod operatsion kuchaytirgich hisobiga juda katta kuchaytirish
koeffitsientili manfiy teskari aloqa bilan qamrab olingan bo‘lib qoladi. Manfiy
teskari aloqa diodning ishchi nuqtasining o‘zgarishini kompensatsiyalaydi,
shuning uchun barcha kuchlanishlarda detektorning statik xarakteristikasi chiziqli
bo‘lib qoladi.
Detektorlash aniqligini oshirish uchun ko‘pincha ikkita yarim davrli detektor
ishlatiladi. U 13.11- rasmdagi ikkita o‘xshash qismlardan tashkil topadi. Lekin
ikkinchi OKga kirish kuchlanishi inverslamaydigan kirishga beriladi,
shuning
uchun detektor ham musbat, ham manfiy yarim to‘lqinda ishlaydi. Bu qurilmaning
aniqligini oshiradi.
