205
qurilmasiga beriladi, binobarin,
u
AD2
(t)
signal negativ qutbda beriladi. Ayirish
qurilmasida chiqish signalini shakllantirish (13.25,e- rasm) bo‘lib o‘tadi:
U
chiq
(t) = u
1-AD
(t) — u
2-AD
(t)
13.25- rasm. Chastotaviy-manipulyatsiyalangan signallarni detektorlash jarayoni
Fazaviy-manipulyatsiyalangan signallarni detektorlash
.
Bu signallarni detektorlash kogerent qabul qilishda amalga oshiriladi. FM
signallar qabul qilgichining tuzilish sxemasi 13.26- rasmda keltirilgan.
Polosali filtrning kirishiga Z(t) kirish tebranishi beriladi.
PF signalga
detektorgacha ishlov berishni amalga oshiradi, ya’ni qabul qilgich kirishida
halaqitlar sathini cheklaydi. PF chiqishidan FMn signal FD fazaviy detektorga
beriladi, uning ikkinchi kirishiga generatordan tayanch kuchlanishi beriladi.
Tayanch tebranishlarining chastotasi va fazasini
sozlash ChFACHS chastotani
206
fazaviy avtomatik qayta sozlash tizim orqali amalga oshiriladi. Tayanch
tebranishlarining chastotasi va fazasi
S
1
(t)
yoki
S
2
(t)
signallardan birining
chastotasi va fazasi bilan mos tushishi kerak.
13.26- rasm. FM signallar qabul qilgichining tuzilish sxemasi
FD
chiqishidan olingan signal
u
1
yoki
u
2
signallardan qaysini birini qabul
qilishni aniqlaydigan hal qiluvchi qurilmaga beriladi. Signalni aniqlash FDdan
beriladigan diskret elementning amplitudasini korpusdan olinadigan nolinchi sath
bilan taqqoslash yo‘li bilan aniqlanadi. Agar
FDdan beriladigan diskret
elementning amplitudasi kichik bo‘lsa, u holda
u
2
(«1») musbat qutbli element
qabul qilinadi, agar FDdan beriladigan diskret elementning
amplitudasi katta
bo‘lsa, u holda
u
1
(«0») manfiy qutbli element qabul qilinadi
Bunday sxemaning va mos ravishda FMnli tizimning kamchiligi axborot
signali bilan birga fazaviy sinxronlashtirish signalini uzatilishi zarurati
hisoblanadi, bu quvvatni qo‘shimcha harakatlariga va mos ravishda FMn ning
samaradorligini kamayishiga olib keladi. Sinxronlashtirish
signallarini uzatilishi
zarurati tayanch generatori tebranishlarining fazasi
S
1
yoki
S
2
signallardan birining
fazasi bilan yuqori aniqlikda mos tushishi kerakligiga bog‘liq.
Fazaviy sinxronlashtirish maqsadlari uchun
Z(t)
kirish signalidan foydalanish
teskari ishlash samarasiga olib keladi. Teskari ishlash detektorlashda
u
1
signalni
u
2
signal bilan yoki aksincha almashtirilishidan iborat. Teskari ishlash generator
tayanch tebranilarinig fazasi qarama-qarshisiga o‘zgarganida vuudga keladi. Bu
207
bir-birlaridan faza bo‘yicha 180°ga
farq qiladigan S
1
va S
2
teng ehtimollikli
signallarda qabul qilishda qaysi signalning fazasi tayanch signali fazasi sifatida
qabul qilinganligini aniqlash mumkin bo‘ladigan hech qanday belgilar
bo‘lmganida vujudga keladi.
ChFAKCh tizimi orqali sozlanadigan generator fazalar ikkita 0 yoki 180°
barqaror holatlarili tebranishlarni generatsiyalashi mumkin.
Aloqa kanalida
sinxronlashtirish uchun ishlatiladigan signalning fazasi halaqitlar ta’sirida
o‘zgaradi. Agar u 0 yoki 180°ga mos kelmasa, u holda generator yaqindagi fazaga
sozlanadi, ya’ni, agar faza 90°dan kichikka o‘zgarsa, u holda generator signalning
to‘g‘ri fazasiga sozlanadi (teskari ishlash bo‘lmaydi), agar faza 90°dan kattaga
o‘zgarsa, u holda generator qarama-qarshi fazaga sozlanadi va teskari ishlash ro‘y
beradi. Yuqorida aytilganlardan xulosa qilish mumkinki, qabul qilgichda teskari
ishlash manbai ChFAQSli generator hisoblanadi.
