Terminologiyasi




Download 3,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet49/70
Sana14.12.2023
Hajmi3,42 Mb.
#118627
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   70
Bog'liq
H. Dadaboyev - O`zbek terminologiyasi

 “olim”, s
atg'uchi-sart
 “savdogar, tojir”, 
elchi-rasul
 “elchi”, 
elchi-ra- 
sul-payg'ambar
“payg‘ambar”, 
qarg'a-quzg'un
“qarg‘a”, 
chayon-aqrab 
“Chayon burji”, 
yidduz ilmi-nujum ilmi-ilmi nujum
 “astronomiya, astrologi-
95


ya”, 
to ‘p-zambarak, to 'pchi-artilleriyachi, attashe-vakil, shinak-tuynuk, 
qo ‘poruvchi-diversiyachi, tilshunoslik-lingvistika, graduonimiya-darajala- 
nish, mablag'-budjet, hisobchi-buxgalter, sotqin-xoin
 va sh.k.
Stilistik termin-sinonimlar mumtoz asarlar, ayniqsa, nazmda bitilgan 
obidalar so‘z boyligida bot-bot ko‘zga tashlanadi: 
Tir-Munshiy
 “Merkuriy”, 
Mirrix-Turki falak
“M ars”, 
aloqachi-chopar, g'o'l-qalb
“qo‘shin marka- 
zi", janggoh-ma ’rakagoh
 “jang maydoni”, 
urush-ma’raka
 “jang”. Hozirgi 
o ‘zbek terminologiyasi ham stilistik sinonimlardan xoli emas: 
gepatit-sa- 
riq, moychechak-romashka, qiynash-azoblash-iskanjaga olish
va sh.k. 
Ilmiy-texnikaviy terminlar tarkibida stilistik terminlar uchramaydi.
Turli terminologik sistemalarda qo‘llanuvchi 
aygoqchi-josus, implan- 
tatsiya-transplantatsiya
“ko‘chirib o ‘tkazish”, 
maosh-nafaqa, miqdoriy 
ustunlik-miqdoriy ortiqlik, narx-baho, xandaq-choh-o'ra, asir-til, hu- 
jum-hamla, karvon-oboz,biyobon-dasht-sahro-cho
 7, 
frazeologiya-idio- 
ma-turg ‘un so ‘z birikmasi-turg ‘un birikma-frazeologik birlik-frazeologik 
birikma-frazeologizm-frazema
singari leksik birliklar semantik termin-si­
nonimlar uyasini yuzaga chiqaradi.
Sir emaski, ikki so‘z yoki termin leksik m a’nosining o‘zaro zid ifoda- 
ga ega b o ‘lishi ekstralingvistik hodisa hisoblanmish antonimiyani yuzaga 
chiqaradi (Mirtojiyev 2010.233).
Bir semantik maydonda mavjud bo‘ladigan antonim juftliklar o ‘zbek 
terminlogiyasi tizimiida azaldan faol qo‘llangan. Qadimgi turkiy til va eski 
turkiy til leksik boyligida 
bay
“boy, badavlat, mulkdor’Vcigay “ y o ‘qsil”; 
qullig

Download 3,42 Mb.
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   70




Download 3,42 Mb.
Pdf ko'rish