Yevrosiyoning tektonikasi va Relyefi




Download 326,56 Kb.
bet5/75
Sana22.12.2023
Hajmi326,56 Kb.
#126532
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   75
Bog'liq
O\'zbekiston respublikasi oliy va o\'rta maxsus ta\'lim vazirligi t-fayllar.org
2-topshiriq, Yo\'dosheva Sevinchoy, Motiv va motivatsiya tushunchasining mazmuni, Laboratoriya ishi 1
Yevrosiyoning tektonikasi va Relyefi. 
Yevrosiyo materigi tarkib topishning murakkab tarixi tabiatning barcha
komponentlarida aks etgan lekin u yer yuzasining tuzilishi hususiyatlarida ayniqsa
yaqqol namayon bo'lgan. Yevrosiyoning yer yuzasi murakkabligi hilma-hilligi va yer
sharida takrorlanmasligi bilan ajralib turadi. Yevrosiyo uchun yer sharida ma'lum
bo'lgan tektonik strukturalarning barcha tipi va barcha hil Relyef tipining
tarqalganligi harakterlidir. Materik tarkibiga kiruvchi platforma oblastlari
materikning vujudga kelishi va rivojlanishda turlicha rol o'ynagan yer sharidagi eng
katta quruqlik bo'lishi Yevrosiyoning asosan Yevropa va Sibir platformalari tashkil
etadi. Yevrosiyo quruqligi mana shu platformalar atrofidan kengaya borgan va bu
platformalarning yaxlitligi va platforma tipida rivojlanish hozirga vaqtda saqlanib
qolgan.
Yevrosiyo materigining katta-katta maydonlari paleozoy erasida hosil bo'lgan
burmali tog'lardan iborat bo'lib, ular strukturalarining nihoyatda hilma-hil hamda
mezo-kaynazoydagi rivojlanish tafovutlari bilan ajralib turadi. Xorijiy Yevropa ilk
(kaledon) va so'ngi palezoy burmalanishida hosil bo'lgan tog'lar Yevropaning
shimoli va o'rta qismida shuningdek markaziy hamda harqiy Osiyoda tarqalgan
Osiyoning sharqi uchun palezoy zaminiga ega bo'lgan va hatto past burmali
palaxsali tog'lar harakterlidir. Bular katta Xingan va kichik Xingan hamda janubiy
Xitoy tog'lardir. Sharqiy Osiyo Sinlin tizmasi eng balandir u Kunlining orografik va
tektonik davomidan iborat bo'lib balandligi 4000 m dan ortadi. Gersen burmali
strukturalardagi past tekisliklarda akkumliyativ tekislik Relyefiga ega bo'lgan
botiqlar joylashgan. Gobi Xitoy va Mangoliya doirasida bo'r va kaynazay
cho'kindilari bilan qoplangan past tog'lar hamda qatlamli baland tekisliklardan
iboratdir. Poleazoy burmali strukturalari tarqalgan oblastlari ayniqsa xorijiy
yevropa teritoriyasida rangdor va metal (rux qo'rg'oshin kamob, simom uran)
rudalariga boydir Gersin bosqichida paydo bo'lgan tog' oldi bukilmalarida juda katta
to ko'mir konlari bor.
Osiyoning orollaridan iborat janubiy sharqiy va chekka qismlari Tinch
okeani tektonik mintaqasi tarkibiga kiradi. Xindixitoyning birma daryosidagi
g'arbiy qismi kaynazoy erasining oxirida paydo bo'lgan o'rtacha balandlikdagi
burmali palasxali tog'lardan iborat. Bu tog'lar Sumatra kalimantan Tayvan
Xokkaydo saxalin orollari va Kamchatkada ham davom etgan. Tinch okean
tomonidan ularga xozirgi giasinklinal mintaqa kelib tutashgan bu mintaqa Osiyoning
Tinch okeanning markaziy qismidan ajratib turadi. So'ngan va ko'pdan-ko'p
xarakatdagi vulkanlar Yapon orollari Filipin Yava va boshqa materik orollaridagi
tog' tizmalarining eng baland tog' tepalarini hosil qilgan. Vulkanik yo'l bilan paydo
bo'lgan rangdor metal rudalarning tarqalganligi harakterlidir. Bular Karpat
tog'laridagi va Bolqon yarim orolidagi mis qo'rg'oshin rux zapaslari janubiy



8
Xitoydan Xindixitoy yarim oroli orqali malaka hamda indoneziyagacha cho'zilib


ketgan mashhur qalay-va qalay valfram mintaqasi Yaponiya orollaridagi rangli
metal konlari va boshqalardir. Karpatoldi va Mesopotamiya chekka bukilmalari
hamda o'rta Dunay botig'i bu jixatdan alohida ajralib turadi. Ko'p botiqlarda
shuningdek qo'g'ir ko'mir va tuz konlari tarqalgan.
Savol:
1.
Materik rivojlanishi bosqichlarini ajratib bering?
2.
Asosiy orografik hususiyatlarni ko'rsating?



Download 326,56 Kb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   75




Download 326,56 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Yevrosiyoning tektonikasi va Relyefi

Download 326,56 Kb.