Texnik ijodkorlik va konstruksiyalash h. O. Uzoqov, H. O. Jo’rayev, sh. H. Quliyeva, A. R. Jo’rayev, M. N. Karimova, D. P. Nazarova

~ 82 ~ 
AMALIY MASHG’ULOT № 2 
Mavzu: Samolyot modelini yasash va loyihalash 
Ishdan maqsad:
Samolyot maketini yasash va loyihalashni o’rganish. 
Umumiy ma’lumotlar.
Samolyot – ko’tarishni hosil qiluvchi qanot apparatining boshqa 
qismlariga nisbatan turg’unlik va harakatlantiruvchi tizim yordamida atmosferada 
uchish uchun mo’ljallangan qurilma. Qo’zga’mas qanot aerodinamik usul 
yordamida ko’tariluvchi kuchni hosil qiladi. Qanot – kirib kelayotgan havo 
oqimida havo oqimi tufayli samolyotning oldinga siljishi paytida parvoz uchun 
zarur bo’lgan ko’taruvchini yaratadi va qanotning pastki va yuqori yuzalaridagi 
bosim farqi: samolyot qanotining pastki ∆ yuzasidagi bosim uning ustki qismidagi 
bosimdan katta bo’ladi. Qanotda aerodinamik boshqaruv mavjud (aeleronlar, 
elevonlar va boshqalar), va shuningdek, qanotlarni mexanizatsiyalash – ya’ni 
samolyotni ko’tarish va tortishni boshqarishga xizmat qiladigan qurilmalar. 
3-rasm. Samolyot maketi 
Samolyot maketi texnik xarakteristikasi 
Modellarning dizaynini o’rganib chiqib, haqiqiy samolyot shaklini to’liq 
takrorlaydigan modelni yaratish mumkin degan xulosaga kelish mumkin. 
Qanotlarning uzunligi – 1240 mm. 
Qanot maydoni – 31dm ²
Model og’irligi -2510g. 
Yuk -85 g / dm². 
Radioapparatura radiusi – 4000m. 
Tezlik regulyatorining kuchi: 2442 Vt. 
Parvoz tezligi 140 km / s gacha, batareyaning to’liq zaryadi bilan parvoz 
vaqti 7-10 minut. 
Samolyot maketini yashshda kerakli materiallar: 

~ 83 ~ 
Fyuzelyaj– bu butun modelning asosidir.Unga samolyot dum qismi, 
qo’nish moslamalari biriktirilgan. Shunigdek dvigatel va nazorat uskunalarini 
ichkariga joylashtiriladi. 
Qanotlar– chap va o’ng konsollardan iborat. 
Eleronlar– qanotning orqasida joylashgan va yuqoriga va pastga buriladi. 
Ular yordamida samolyot maketi chapga va o’ngga buriladi. 
Samolyot orqa bo’limi (dum qismi) 83imilar83 qismdan – keeldan va 
gorizontal qismdan – stabilizatordan iborat.Orqa bo’limi samolyotning 
barqarorligini ta’minlaydi.Rul keelning orqasida, lift esa stabilizatorning orqasida 
joylashgan. 
Shassi– modelga uchish va erga tushish imkonini beradi. 
Dvigatel- Maketni tomonidan boshqariladi. 
Polistirol (kauchukni eslatadi, lekin juda yengil), qo’nish va kichik 
tushishlar holati yaxsho bo’ladi, taxta plitalar, po’lat 83imilar, g’ildiraklar, yelim, 
boltlar, skotch.
Asboblar: bolg’a, anvil, zımpara panjarasi, kanselyariya pichog’i, burama 
asboblar to’plami. 
Samolyot qismlarining o’lchamlari sxemasi 

~ 84 ~ 

Download 5,18 Mb.