65
Tabiiy shamollatish xonalarning
chiqarish kanallari, shaxtalari va darchalari orqali
amalga oshiriladi. Bular o`z navbatida, xonadan kata hajmdagi havoni chiqarish va
unga kiritishni mexanik shamollatkichlarsiz amalga oshiradi
va bunday tashqari u
mexanik shamollatish sistemasidan arzondir. Tabiiy shamollatish issiq tsexlardan
ortiqcha issiqlikni chiqarishning eng yaxshi vositasi hisoblanadi.
Bu shamollatishning kamchiligi haroratiga, shamolning kuchi va yo`nalishiga, tabiiy
havo almashinishi qurilmalarini
ishlash xarakteriga
7.3.-rasm. Havo zichligi har xilligi hisobiga amalga oshadigan havo almashish
sxemasi.
ko`ra tashkillashtirilgan va tashkillashtirilmagan turlarga bo`linadi. Agar shamollatish
qurilmalarida havo oqimi yo`nalishini miqdorini rostlovchi moslamalar o`rnatilgan
bo`lsa, bunday shamollatish sistemasi tashkillashtirilgan deb ataladi.
Havoning tortish kuchini oshirish maqsadida deflektorlardan foydalaniladi. U shamollatish
kanallarining yuqori qismiga o`rnatiladi. Havo oqimi deflektor orqali o`tishi natijasida
havo kanallarida siyraklanish hosil bo`ladi va buning ta`sirida kanalda havoning tezligi
oshadi.
7.4.-расм. Шамол ён томондан бўлганда бино аэрацияси.
66
Deflektorning diametri quyidagicha aniqlanadi:
D=0,0188
Д
Д
W
/
,
(9.6.)
bu erda W
d
-deflektorning ish unumdorligi, m
3
/s;
Д
-havoning
deflektordagi tezligi,
m/s. Hisob ishlarida
Д
=(0,2-0,4)
x
qabul qilinishi mumkin. Bu erda
x
-havoning
tezligi, m/s.
Tabiiy havo almashinish qurilmalarining ishlashi samaradorligi ulardan qanchalik to`g’ri
foydalanish darajasiga bog’liq. SHuning uchun
tabiiy havo almashinish
qurilmalarining elementlari o`rnatilib bo`lingach, ular sinovdan o`tkazilishi lozim. Buning
uchun havo almashinishi ko`zda tutilgan kanallar va tuynuklar ochib qo`yiladi hamda
ularning yuzasi aniqlanadi. Havo o`tish yo`lining o`rtasiga anemometr o`rnatilib,
havoning tezligi o`lchanadi. SHamollatish qurilmasining ish unumdorligi olingan
natijalar asosida quyidagicha topiladi:
W
T
=3600
an.x
S
XT
,
(7.7.)
bu erda
an.x
-anemometr ko`rsatishi bo`yicha
havoning tezligi, m/s; S
XT
–havo o`tish
tuynuklarining umumiy yuzasi, m
2
.
Sinashning umumiy davomiyligi tsexdagi turg’un texnologik jarayonida 1,5…2,0 soatni
tashkil etishi kerak.
Havoning namligi tuynukda o`rnatilgan psixrometrlar yordamida aniqlanadi. Xonaga har
xil tuynukdan kirayotgan havoning namligi bir xil bo`lganligi sababli u bitta psixrometr
bilan o`lchanadi, xonadan chiqayotgan havoning namligi esa bir nechta psixrometr
bilan o`lchanadi.
Xonaga kirayotgan va chiqayotgan havoning massasi G
x
(kg/soat) tekshirishlar natijasi
asosida quyidagiga aniqlanadi:
G
x
=W
1
х
, (9.8.)
bu erda r
x
-xonaga kiritilayotgan yoki chiqarilayotgan havoning zichligi.
