Tegish va qadam kuchlanishi




Download 3,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet79/124
Sana06.10.2024
Hajmi3,02 Mb.
#273717
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   124
Bog'liq
5b27936d71643

3. Tegish va qadam kuchlanishi 
 
Tegish kuchlanishi
– bu odam bir vaqtda tegadigan tok zanjirining ikki no`qtasi 
orasidagi kuchlanishdir. U uzatkichlarda izolyatsiya ishdan chiqqanda, elektr dvigateli 
yoki uskuna korpusi bilan odam turgan er oralig’ida sodir bo`ladi. Bunda odam er 
bilan birlashgan detal ustida ham yoki ochiq er ustida turgan bo`lishi ham mumkin. 
Uni quyidagi sxemada ko`rish mumkin (17.3.-rasm). Rasmda bitta erga ulagich (R
3
) ga 
ulangan ikkita (A va V) iste`molchilar korpuslari ko`rsatilgan. Bunda 

=f(x) egri 
chizig’i elektr iste`molchi korpusga fazolardan qisqa tutashuv bo`lganda, erga 
ulagichga yaqin er yuzasidagi potentsialning o`zgarishini xarakterlaydi. 

106 
13.3.-Rasm. Tegish kuchlanishini aniqlash sxemasi. 
Odam istagan A yoki V elektr iste`molchilari korpusiga tekkanda uning qo`li 
korpusning 


=

k
potentsialini oladi. A va V hollar bir xil va korpuslar potentsialiga 
tengdir. Odamning oyoqlari erga tegib er no`qtalari potentsialini oladi. Natijada odam 
potentsiallar farqi ta`siri ostida qoladi. Bu kattalik tegish kuchlanishi U
p
hisoblanadi, 
bunda A elektr iste`molchiga tegish kuchlanishi U
pa
= 


-

na
ga B da esa mos 
ravishda U
pb
= 


-

ab
bo`ladi. 
13.4.-rasm. Qadam kuchlanishini hosil bo`lish sxemasi. 
13.4.-rasmda tasvirlangan sxemadan ko`rinib turibdiki, 
U
k
= 

ch
-

u
,
(13.4.) 
bo`ladi. 
Bevosita erga ulagich ustida turgan odam uchun tegish kuchlanishi 


=

n
va U
p
=0 
bo`ladi, chunki bu erda qo`l va oyoqlar potentsiali bir xildir. Odamni erga ulagichdan 
uzoqlashishi bilan tegish kuchlanishi o`sadi. Odam bu erda B elektr iste`molchi 
korpusiga tekkanda oyoqlar potentsiali 

nb 
nolga yaqin bo`ladi va u holda tegish 
kuchlanishi U
pb
=U
f
bo`ladi. 
Bir biridan 
v
qadam masofada joylashgan va bir vaqtda odam turgan har xil elektr 
potentsialli erning ikki no`qtasi orasidagi kuchlanish U
k
qadam kuchlanishi deyiladi 
(17.4.-rasm).
Bu erda

ch
, 

u 
- odamning chap va o`ng oyog’i joylashgan no`qtalardagi potentsiallar. 
Qadam o`lchami qanchalik katta bo`lsa, odam o`tkazgich erga tekkan joyga shuncha 
yaqin bo`ladi. Qadam kuchlanishi miqdori qancha katta bo`lsa, jarohatlanish xavfi 
shuncha yuqori bo`ladi. Qadam kuchlanishi xavfi hayvonlar uchun odamga nisbatan
ko`proq xavflidir. CHunki ularning qadamlari kattaligi ya`ni oyoqlari orasidagi 
masofa odamnikidan kattadir.

107 
Qadam kuchlanishi zonasiga tushib qolganda, oyoqlarni tezlik bilan birga qo`yib, 
zonadan qisqa qadamlar bilan yoki ikki oyoqni birga bir joyga qo`ygan holda, ikki 
oyoqlab oyoq uchida yoki tovonda sakrab chiqib ketish kerak. Tok uzatish simi erga 
tekkan joydan 20 m uzoqlikda qadam kuchlanishi amalda 0 ga tengdir. 

Download 3,02 Mb.
1   ...   75   76   77   78   79   80   81   82   ...   124




Download 3,02 Mb.
Pdf ko'rish