|
Texnika xavfsizligiBog'liq 5b27936d71643
Ishlab chiqarish changining kelib chiqish manbalari.
Ishlab chiqarishdagi ko`p ishlarni bajarishda chang hosil buladi.
Ular kelib chiqish manbalariga ko`ra, tabiiy va sun`iy changlarga bulinadi.
a) Tabiiy changlar - inson ta`sirisiz hosil buladi. Bunday changlar turkumiga shamol
va buronlar ta`sirida qum hamda tuproqning erroziyalangan qatlamlari ko`chishi,
o`simlik va hayvon olamida, vulqonlar otilishi boshqa hollarda paydo buladigan
changlarni kiritish mumkin.
b) Sun`iy changlar – ishlab chiqarish korxonalari va qurilishlarda insonning bevosita
ta`siri natijasida hosil buladi.
Kelib chiqish xususiyati buyicha organik, mineral va aralashma changlarga farqlanadi.
CHanglarning zararli ta`siri uning kimyoviy tarkibiga bog’liq. CHangning kattaligi,
uch guruhga bulinadi:
-kattaligi 10 mkm.dan katta bulgan changlar. Bunday changlar o`z og’irligi ta`sirida
erga qo`nadi;
-kattaligi 10 mkm.dan 0, 25 mkm.gacha bulgan changlar. Ular erga juda sekinlik bilan
tushadi va mayda changlar deb yuritiladi.
-kattaligi 0,25 mkm.dan kichiq bulgan changlar, ular erga qo`nmay havoda uchib
yuradi. CHangning inson organizmiga ta`siri, eng avvalo, nafas olganda yuzaga keladi.
Bunda havo bilan nafas olish, asosan, nafas organlarini zararlanishi: bronxit, pnevmo-
konioz yoki umumiy reaktsiya (zaharlanish, allergiya) rivojlanishini vujudga keltirishi
va changning o`pka yo`liga kirishi pnevmaniya, sil, o`pka rakining kelib chiqishiga
sharoit yaratishi mumkin. Qo`rg’oshin, mis va boshqa metallarning changi inson
organizmiga zaharlovchi modda sifatida salbiy ta`sir ko`rsatadi.
CHangning hosil bulishi va tarqalishiga qarshi kurashda texnologik jarayonlar
avtomatik usullarga o`tkazilgan halda jihozlarning zichligi oshirilib, ma`lum
masofadan turib boshqarish tizimlariga o`tish muhim ahamiyatga ega hisoblanadi.
Sanoatda, transport vositalarini ishlatishda va qishloq xo`jaligida bajariladigan
ishlarning deyarli hammasida chang hosil bulishi va ajralishi ko`zatiladi. Umuman
changlar, ularning kelib chiqish manbalarini hisobga olgan holda
|
| |
