28
7. Boshlang`ich sinflarda texnologiya kursi tuzilishining o`ziga xos mazmunini misollar
asosida izohlang.
8. Boshlang`ich sinflarda texnologiya kursi materiallarini o`rganishdagi uzviylikning boisi
nimada?
4-MA’RUZA.
MAVZU: TEXNOLOGIYA TA’LIMINING SHAKL VA METODLARI.
BOSHLANG’ICH TEXNOLOGIYA DARSLARINING INTEGRATSIYALASHUVI.
Reja:
1.Boshlang‘ich sinflarda texnologiya fanining shakl va usullari.
2.Metod
tushunchalari, uning turlari.
3.O‘quv bilish faoliyatini tashkil qilish metodi va ular orasidagi bog‘liqlik.
4.O‘quvchilarni mustaqil ishlashga o’rgatishning shakl va usullari, didaktik materiallardan
foydalanish metodlari.
Mavzuga oid tayanch tushunchalar:
Boshlang`ich sinfda mehnat shakl va usullari, metod, metod turlari, boshlang`ich sinfda
mehnatga o`rgatish metodlari, o`quv bilish faoliyatini
tashkil qilish metodi, metodlararo
bog`liqlik, o`quvchilarni mustaqil ishlarga o`rgatish, didaktik ko`rgazmalar yasash metodlari.
Ilmiy-texnik tafakkurning borgan sari o’sishi va yoshlarning fan-texnikaning jo’shqin
rivojlanishida faol ishtirok etishlari faqat ta’lim mazmunini emas, balki o’qitish jarayonining
usul va shaklini to’g’ri tashkil etilishini, o’qishga
qiziqishni, ijodiy qobiliyatni, egallangan
bilimlarni amalda ijodiy qo’llay bilishni rivojlantirish maqsadlarida yanada takomillashtirishni
ham talab qiladi. “Bu esa maktab zimmasiga yoshlarda ijodga ehtiyoj uyg`otish, ijodiy
qobiliyatlar, har qanday faoliyatga ijodiy yondashish
asoslarini tarkib toptirish, ijodiy
masalalarni mustaqil hal etishga o’rgatish vazifasini yuklaydi”.
Boshlang`ich sinfda mehnat shakli turli-tuman bo’lib, ularni shartli ravishda boshlang’ich
mehnat shaklining quyidagi shakllariga ajratish mumkin:
turli mаtеriаllarni to`plаsh, ularga ishlov berish
vа sаqlаshga oid mehnat
qog’oz, karton, tolali materiallar plastik massa,
lentalar
tеvаrak-аtrоfni muhоfаzа qilishga oid mehnat
sinf burchagida “jonli tabiat”
yaratish, ekinzor
tashkil etish, sabzavotlar o’stirish, gulxona
yaratish
turli tаbiiy mаtеriаllargа аsbоblar va ish
qurollari bilan ishlоv bеrishga oid mehnat
daraxt
barglari, novda, qamish, poxol, g’o’za
chanoqlari, yong’oq qumni to’plash.
mustаqil ravishda ijоdkоrlik qоbiliyatlarini
o`stirishga oid mehnat
o’z uyida gullar parvarishlash, mevali daraxtlar
ekish,
turli
hunarmandchilik
sirlarini
o’zlashtirish.
obrаzlar, pеrsоnаjlar, o`yinchоqlarni yarаtishga
oid mehnat.
tabiiy va sun’iy tolalarda o’yinchoqlar tikish,
“pape mashe” qog’ozlar vositasida yasash.
Mazkur shakllar o’quvchilarda mehnatning :
1. Qоg`оz vа kаrtоn bilаn ishlаsh;
2. Gаzlаmа bilаn ishlаsh;
3. Turli mаtеriаllar
bilаn ishlаsh;
4. Tехnik mоdеllаshtirish;
5. Qishlоq хo`jаligi mеhnаti turlari bo’yicha bilim, malaka va ko’nikma hosil qilishga
da’vat etadi
29
Boshlang’ich sinflarda texnologiya fanini amalga oshirib borishda boshqa predmetlarni
o’rgatishda bo’lganidek, o’qitishning xilma-xil metodlari qo’llanilib, o’qitishning
xilma-xil
metodlari qo’llanilib, o’quvchilarning texnologiyaga bo’lgan qiziquvchanligini va ziyrakligini
oshirib boradi. Ma’lum mavzu doirasadagi bilimlarini amalga qo’llay olish usullarini o’rgatadi.
O’qitish metodi qisqa vaqt mobaynida o’quvchilarga ko’proq bilim berishni o’ziga maqsad qilib
oladi.
O’qitish metodlari bilimlarning shunday darajada egallanishiga xizmat qiishi kerakki, unda
o’quvchilar o’qituvchining berayotgan ko’rsatmalari asosida o’zlarining ijodkorliklari,
fantaziyalarini ishlata olish, olingan bilimlarini shu ko’rsatmalar asosida amalda ochib bera
olishi kerak. Albattaki, har bir metodni o’z o’rnida qo’llash kerak, oddiy chizma chizishni butun
sinfga barobar o’rgatishda frontal, amaliy ish bajarishda yakka shakldan foydalaniladi.
Bitta darsning o’zida o’qitishning turli usullari qo’llanishi mumkin. O`qituvchining
intilishi, xatti-harakati darsda o’quvchilarning diqqat-e’tiborlari susaymasligiga, fikrlarining
jamlangan bo’lishiga, ularning charchamasliklari va zerikmasliklariga yo’llangan bo’lishi kerak.
Didaktik jarayon tuzilmasiga ko’ra ta’lim metodlari 3 guruhga bo’linadi:
1. O’quv-bilish faoliyatini tashkil
etish va bajarish metodlari;
2. O’quv- bilish faoliyatini rag’batlantirish va motivlash metodlari;
3. Nazorat va o’z-o’zini nazorat (boshqarish) qilish metodlari.
