Mavzu yuzasidan savol va topshirilar

43 
Maktabgacha va boshlang‘ich maktab yoshidagi STEAM ta’limi vazifasi qiziqishning 
rivojlanishi uchun dastlabki shart-sharoitlarni yaratishdir. Bolalar uchun tabiat fanlari va texnik 
fanlar bo‘yicha, qilgan ishni yaxshi ko‘rish, qiziqishni rivojlantirish uchun asosdir.
STEAM – bolalar uchun juda qiziqarli va dinamik bo‘lib, bolalarning zerikishlariga 
to‘sqinlik qiladi. Ular vaqt o‘tayotganini sezmaydilar, lekin ham charchamadilar
S – science - tabiiy fanlar
T – technology - texnologiya
E – engineering – muhandislik
A – art - san’at
M – math. – matematika.
Ushbu yo‘nalishlar zamonaviy dunyoda eng mashhur bo‘lib kelayotgan tizimdir. Shuning 
uchun bugungi kunda STEAM tizimi asosiy tendentsiyalardan biri sifatida rivojlanmoqda. 
STEAM ta’limi yo‘nalishi va amaliy yondashuvni qo‘llash, shuningdek, barcha beshta sohani 
yagona ta’lim tizimiga integratsiyalashuviga asoslangan. 
STEAM texnologiyasi ta’limdan farqli ravishda bilimlarni alohida emas, o’zaro 
mutanosib holda olib borishni ta’minlab beradi. O’quvchi o’zida nostandart fikrlash, 
muammoga bir nechta yechim topish va ijodkorlik ko’nkmalarini shakllantiradi va bu 
uning kelajakdagi faoliyatida juda qo’l keladi. 
Al-Xorazmiy nomidagi IT maktabning ta’lim jarayonida ham STEAM texnologiyasidan 
keng foydalanib kelinadi. Bundan asosiy maqsad, o’quvchilarning darsda olgan bilimlarini 
amaliyotda qo’llash va hayotga tadbiq qilish imkonini yaratishdan iborat. 
Maktabda robototexnika , sexmatexnika xonalari bilan bir qatorda STEAM xonasi ham 
mavjud bo’lib , u zamonaviy interaktiv platforma, ish qurollari, tikuv mashinalari, to’quv 
moslamalari , Arduino platformalari va 5 xil turdagi kesish va randalash uskunalaridan iborat. 
Qizig’i shundaki, bu uskunalar o’quvchilar tomonidan qayta yasalib , boshqa ko’rinish va 
vazifani bajarish imkonini beradi. Maktabda STEAM va robototexnika darslari o’zaro 
uyg’unlikda olib boriladi. 
Texnologiyalar rivojlangan hozirgi davrda robototexnika istiqbolli sohalardan biri 
hisoblanadi. Al-Xorazmiy nomidagi IT maktabda ham bu sohaga alohida e’tibor qaratilgan. 
Robototexnika darslari orqali o’quvchilar quyidagi bilim va ko’nikmalarga ega bo’lib 
kelmoqdalar: 
– C dasturlash tili 
– Elektronika asoslari 
– Sodda va murakkab sxemalar yasash 
– 3D dizayn va 3D modellashtirish 
– 3D printerdan 3D modellarni chiqarish 
– Arduino dasturlash 
– Tranzistor va mikrochiplar bilan ishlash 
– Qo’shimcha modul va sensorlar bilan ishlash (RGB, WiFi, PIR, LCD display, RFID) 
– Mustaqil ravishda turli xildagi Arduino proyektlar yasash 
Barcha sinf o’quvchilarining robototexnika faniga katta qiziqish bilan qatnashadilar va ular 
hozirga qadar bir qancha loyihalarni ishlab chiqishdi va kelgusi loyihalar ustida izlanishlar olib 
borishmoqda. 
Bugungi kunda dunyoda to‘rtinchi texnologik inqilob mavjud, tezkor axborot oqimlari, 
yuqori texnologiyali innovatsiyalar va rivojlanishlar hayotimizning barcha sohalarini o‘zgartirib 
bormoqda. Ta’lim sifatini oshirish maqsadida qabul qilingan farmon va qonunlarda, xalq ta’limi 
tizimiga ilg‘or xorijiy tajribalar, o‘quv-tarbiya jarayoniga zamonaviy pedagogik 
texnologiyalarni, jumladan ta’lim berishning inno vasion usulllarini joriy etish, o‘quv va o‘quv-
uslubiy adabiyotlarni yangi avlodlarini joriy etish va amaliy ilmiy tadqiqotlarni amalga oshirish 
belgilangan. Shuningdek, umumiy o‘rta ta’limning yangi davlat ta’lim standartlari va o‘quv 
dasturlarini tako millashtirish va shu bilan birga STEAM metodlarini bosqichma-bosqich amalga 
oshirish belgilangan. Shu bilan birgalikda, jamiyatning talablari, shaxsning man faatlari ham 

44 
shunga ko‘ra o‘zgarib bormoqda. Bugungi kunda o‘quvchilarni robo totexnika, 3D dizayn, 
modellashtirish, dasturlashga bo‘lgan qiziqishlari ortib bor moqda. Ushbu manfaatlarni ro‘yobga 
chiqarish uchun mahorat va kompetentlik talab etiladi. Faqat bilish va anglash emas, balki 
tadqiqot va ixtiro qilish ham muhimdir. Bunda STEM (Sciyence, technology, engineyering and 
mathematics) – bir vaqtning o‘zida fan, texnologiya, matematika va muhandislik sohalarini bir 
so‘z bilan birlashtirish mumkin bo‘lgan integratsiyalashgan ta’lim yondoshuvi muhim ahamiyat 
kasb etadi.
STEM integratsiyalashgan ta’lim yondoshuvi jahon ta’limidagi asosiy tenden siyalardan 
biridir. U o‘z ichiga matematika, texnologiya, ijodkorlik, muhandislik san’ati va tabiiy fanlarni 
o‘rganishni qamrab oladi. Integratsiyalashgan ta’lim jarayo ni muhandislik, dizayn va 
modellashtirish sohasida talab qilinadigan mutaxassislarni tayyorlash imkonini beradi. STEM – 
real hayot talablaridan kelib chiqqan holda ilmiy-texnikaviy konsepsiya doirasida 
integratsiyalashgan holda o‘qitishdir. Fanlarni o‘qitish metodikasi maktabda barcha fanlarni 
o‘qitishga oid masalalarni: o‘qitishning g‘oyaviy yo‘nalganligini, o‘qitishning mazmuni bilan 
metodlarning bir ligini, o‘quv ishlarining shakllari o‘rtasidagi izchillikni va barcha ta’lim 
elementlari ning yaxlitligini, hamda rivojlanishini ko‘rib chiqadi. Shuningdek, fanlarni o’qitish 
jarayonlariga STEAM ta’limiy yondashuvni jalb qilish mezonlarini aniqlaydi. Bugungi kunda 
deyarli har bir kishi smartfonlardan foydalanmoqda. Bizning dunyomizni texnologiyasiz 
tasavvur etishning iloji yo‘q. Bundan keyin ham texnologik rivojlanish davom etadi va STEAM 
ko‘nikmalari bu rivojlanishning asosi bo‘lib hisoblanadi. STEAM o‘quvchilarni ilhomlantiradi. 
O‘quvchilar kashfiyotchilar va olimlar sifatida tadqiqotlar olib borishadi, texnologiyalarning 
imkoniyatlarini bilishadi, muhandislar sifatida loyihalashadi, rassomlar sifatida ijod qilishadi, 
matematiklar kabi fikrlashadi va, albatta, bolalar zavqlanib o‘ynashadi. STEAM – o‘quvchining 
intellektual qobiliyatlarini ilmiy va texnologik ijodkorlikka jalb qilish imkoniyati bilan 
rivojlantiradi. U o‘quvchilarning aniq, tabiiy fanlarga bo‘lgan qiziqishlarini rivojlanishiga 
qaratilgan o‘quv dasturiga asoslanadi. STEAM – olti bosqichdan iborat: savol, muhokama, 
dizayn, tuzilish, test, rivojlanish. Ushbu bosqichlar loyihaning asosi hisoblanadi. O‘z navbatida 
o‘quvchilar bir jamoa sifatida barcha imkoniyatlardan foydalanish, birgalikda harakat qilish, 
undan foydalanish ijodkorlik va innovatsiyalarning asosidir. Shunday qilib, ilm-fan va 
texnologiyalarni bir vaqtning o‘zida o‘rganish va uni qo‘llash ko‘plab yangi innovatsion 
loyihalarni yaratishga yordam beradi. Bu loyihalarni amalga oshirishda kim uchunligi va bajarish 
muddatlari muhim rol uynaydi. 
STEАM texnologiyasini joriy etish shartlari:
1.Iqtidorli bolalarni qidirish, qo‘llab-quvvatlash va buning uchun keng qamrovli tizimni 
yaratish kerak;
2. Har bir umumta’lim maktabida iqtidorli bolalarni aniqlash uchun ijodiy muhitni 
rivojlantirish zarur. 3. Shu bilan birga, shakllangan iqtidorli bolalarni qo‘llab-quvvatlash tizimini 
rivojlantirish kerak. Bu birinchi navbatda, 24 soat davom etadigan ta’lim muassasasalarini o‘z 
ichiga oladi. Bunda iqtidorli bolalarning tadqiqotlari uchun shart sharoitlar yaratilishi lozim.
4. Yuqori natijaga erishgan o‘quvchilarning o‘qituvchilarini ham rag‘batlantirish lozim.
5. Iqtidorli yoshlarni o‘qituvchilik kasbiga jalb qilish lozim. Shuni ta’kidlash joizki, 
maktablarda STEAM loyihalarni amalga oshirish va laboratoriyalarini tashkil etish uchun IT-
kompaniyalari taqdim etadigan professional uskunalar kerak. Ular 4 ta didaktik to‘plamdir:
1. Tajriba va robotexnika uchun mikrokontrollerlar, elektron komponentlar va 
dasturlanadigan elektron modullar;
2. Grafika va modellashtirish uchun 3D printer;
3. Modellashtirish uchun raqamli frezerli mashina;
4. Golografiyali o‘quv videolarini yaratish uchun loyihalar hamda videokamera bilan 
gologrammali ekranlar zarur bo‘ladi. STEAM –ta’limi quyidagi imkoniyatlari bilan ajralib 
turadi. - ta’lim berishda o‘quv fanlari bo‘yicha emas, mavzular bo‘yicha integratsiyalab berib 
borish. - ilmiy-texnik bilimlarni real hayotda qo‘llashni bilish. Bunda o‘quvchilar muhandislik 
bilimini oshiradi va ko‘rgan narsasini prototipini yaratishga harakat qiladi. - tanqidiy tafakkur 

45 
ko‘nikmalarini rivojlantirish va muammolarni hal qilishga o‘rgatish. Bunda kundalik hayotda 
duch keladigan qiyinchiliklar bartaraf etishda olgan bilimlari yordam beradi. - o‘z kuchiga 
ishonish hissining hosil bo‘lishi. O‘quvchilar turli xil mashina va buyumlar yasashga 
kirishganlarida maqsad sari intiladilar va o‘ziga bo‘lgan ishonch ortib borishiga yordam beradi. - 
faol kommunikasiya va komandada ishlash. O‘quvchilarni erkin fikrlashga, birbiri bilan muloqat 
qilishga, taqdimotlarini bayon etishga o‘rgatadi. - texnik fanlarga bo‘lgan qiziqishlarini 
rivojlantirish. STEAM-ta’limining vazifasi, o‘quvchilarni tabiiy va texnik fanlarga bo‘lgan 
qiziqishlarini rivojlantirishdan iborat. - loyihalarga kreativ va innovatsion yondashuv.
STEAM-ta’limolti 6 ta bos qichdan iborat bo‘lib, bular savollar, muhokama, dizayn, 
qurish, sinovdan o‘t kazish va rivojlantirishdan iborat. - o‘quvchilarga ta’lim olishlari, hamda 
karyera qilishlari uchun zamin yaratadi. Bu kelajakda kasb tanlashiga ham yordam beradi. - 
o‘quvchilarni texnologik yangiliklar yaratishga, ya’ni fan-texnika rivojlanayot gan bir paytda 
zamon bilan birgalikda hamnafas bo‘lib, o‘rganishiga asos bo‘ladi. - STEAM- maktab 
dasturining o‘zgarishiga ham ta’sir etadi. Bunda o‘quvchi larga xalqaro standartlarga mos 
ravishda ta’lim bergan bo‘lamiz. Bu vazifalarni oshirishda albatta o‘qituvchilardan juda katta 
ma’suliyatni, ijodkorlikni, zamon bilan hamnafas bo‘lib yashashga undaydi. Demak, 
integratsiyalashgan ta’limni joriy etishdan ko‘zlangan maqsad - bu ta’lim, jamiyat, ish va 
dunyoni bir butun holda tasavvur etish va ular o‘rtasida barqaror aloqa o‘rnatishdan iborat ekan. 
STEAM ta’limi texnologiyasi - nazariya va amaliyotning birlashtirilgan natijasidir. Bu ta’limiy 
yondashuv umumiy o’rta mak tablarida o’qitilayotgan texnologiya ta’limini o’qitish jarayoniga 
jalb qilishni jurib chiqamiz. Yuqorida ta’kidlaganidek, STEAM fanni integraditsiyalash emas, 
mavzu larni integratsiyalashni nazarda tutgan holda fan ichiga kirib, har bir mavzuni 
integraditsiyalash kerak bo’ladi.
STEAM mashg‘ulotlari tashkil etish, o‘qituvchilarga yo‘nalishlar berish, semi narlar 
tashkil etish maqsadga muvofiqdir, chunki mamalakatimizning yuksalishi uchun ta’limning sifat 
samaradorligini yanada oshirish uchun eskicha an’anaviy me todlardan voz kechib, xalqaro 
metodlardan foydalanib darslar tashkil etish joizdir. Ta’limdagi yuksalish uchun, avvalo bugungi 
xalqaro standart talablarga javob bera oladigan dasturlardan, zamonaviy dizayn va mazmunga 
ega darsliklardan foydalanishimiz kerak. Texnologiya fani fan bilan ishlab chiqarish o’rtasidagi 
amaliy fan bo’lib, tabiiy fundamental fanlarning amaliy qismlari hisobiga tashkil topgan fan 
hisoblanadi. Texnologiya fanini mavzular tuplamini uslubiy tahlil qilsak, deyzrli barcha mav 
zularni integrataiyalashga moneligini kurishimiz mumkin. Texnologiya fanini texnologiya va 
dizayn, servis xizmat ko’rsatish yo’nalishlarda yog’och, metal, polimer va gazlama 
materiallariga ishlov berib, mahsulot yaratish texnologiyalarini, qishloq xujalik asoslari yunalishi 
buyicha esa tuproqqa ishlov berib, mahsulot yetishtirishni qamraydigan va keng diapozonda 
boshqa fanlardan amaliy bilimlar talab qiladigan mavzulardan iborat bo’ladi. Shunday qilib, 
deyarli barcha yo’nalishlarni barcha mavzulari xom ashyoni moslashtirish va tanlash, o’lchash-
rejalash, o’lchov andaza olish, bo’laklarga bo’lish, alohida bo’laklarga ishlov berish, ishlov 
berilgan bo’laklarni yig’ish, oxirgi ishlov berish, ekish, parvarishlash, yig’ishtirib olish kabi 
mahsulot yaratishga xizmat qiladigan keng qamrovli bilim ko’nikmalarni talab qiladi. O’z-
o’zidan ko’rinadiki, o’qitilishga mo’ljallangan barcha mavzularni o’qitish integratsiya talab 
qiladi. Istagan yo’nalishda istagan mavzuni o’qitishda qaysi fanlar asosida integratsiyalashni 
bilish kerak bo’lar ekan. 
STEAM taʼlim texnologiyasi maktab oʻquvchilarini yangicha oʻqitish metodikasi boʻlib, 
anʼanaviy oʻqitish metodikasidan farqli metodika hisoblanadi.U oʻquvchilarni bir vaqtning 
oʻzida toʻrtta – fan (Science), texnologiya (Technology), muhandislik, (Engineering), tasviriy 
sanʼat (Art), matematika (Math) boʻyicha oʻqitishga moʻljallangan. STEAM fan boʻyicha emas, 
balki mavzular boʻyicha integratsiyalashgan oʻqitish tizimidir.STEAM taʼlimi amaliy 
mashgʻulotlar yordamida ilmiy-texnik bilimlarni real hayotda qoʻllash tushuniladi. Prezident 
maktablarida “STEAM” taʼlim dasturi asosida oʻqish tashkil qilinishi, 9-11-sinflarda oʻquvchilar 
oʻzlarining qiziqishiga qarab ayrim fanlarni tanlash orqali individual bilim olish imkoniyatiga 
ham ega boʻlishi bilan umumtaʼlim maktablaridan tubdan farq qiladi. Chunki Prezident 

46 
maktablarining asosiy vazifalaridan biri – tabiiy va aniq fanlarni chuqur oʻqitish, oʻquvchilarning 
innovatsion bilimlarni oʻzlashtirishi, ularning intellektual, ilmiy-ijodiy salohiyatlarini ochib 
berish va rivojlantirishdan iborat. STEAM texnologiyasi ta’limdan farqli ravishda bilimlarni 
alohida emas, o’zaro mutanosib holda olib borishni ta’minlab beradi. O’quvchi o’zida nostandart 
fikrlash, muammoga bir nechta yechim topish va ijodkorlik ko’nkmalarini shakllantiradi va bu 
uning kelajakdagi faoliyatida juda qo’l keladi.. Bundan asosiy maqsad, o’quvchilarning darsda 
olgan bilimlarini amaliyotda qo’llash va hayotga tadbiq qilish imkonini yaratishdan iborat. 
Maktabda robototexnika , sexmatexnika xonalari bilan bir qatorda STEAM xonasi ham mavjud 
bo’lib , u zamonaviy interaktiv platforma, ish qurollari, tikuv mashinalari, to’quv moslamalari , 
Arduino platformalari va 5 xil turdagi kesish va randalash uskunalaridan iborat. Qizig’i 
shundaki, bu uskunalar o’quvchilar tomonidan qayta yasalib , boshqa ko’rinish va vazifani 
bajarish imkonini beradi. STEAM ta’lim muhitida bolalar bilimga ega bo‘ladilar va darhol undan 
foydalanishni o‘rganadilar. Shuning uchun, ular o‘sib ulg‘ayganlarida va hayotiy muammolarga 
duch kelganda, atrof muhitning ifloslanishi yoki global iqlim o’zgarishi bo’ladimi, bunday 
murakkab masalalarni faqat turli sohalardagi bilimlarga tayanib va birgalikda ishlash orqali hal 
qilish mumkinligini tushunadilar.
STEAM yondashuvi bizning ta’lim va ta’limga bo’lgan qarashimizni o’zgartirmoqda. 
Amaliy qobiliyatga e’tibor berib, o’quvchilar o’zlarining irodasini, ijodkorligini, 
moslashuvchanligini rivojlantiradi va boshqalar bilan hamkorlik qilishni o’rganadi. Ushbu 
ko’nikmalar va bilimlar asosiy ta’lim vazifasini tashkil etadi. Biologiya darslarida STEAM 
dasturidan foydalanish bu bolalarning mustaqil va ijodiy fikrlashlarida juda asosiy tizim 
hisoblanadi. Bunda matematika, tabiat, kompyuter savodxonligi, texnologiya kabi fanlarning 
integratsiyasini ko’rishimiz mumkin. Masalan, berilgan masalaning yechimini topish jarayonida 
bolalar o’sha masalada keltirilgan predmetlar maketini yasashlari, yoki kompyuter grafikasi 
asosida chizishlari mumkin bo’ladi. Bunda esa ularning fikrlash qobiliyatlari rivojlanib boradi. 
An’anaviy o’qitish uslublari bilan taqqoslaganda, o’rta maktabdagi STEAM yondashuvi 
bolalarni tajribalar o’tkazishga, modellar tuzishga, mustaqil ravishda musiqa va filmlar 62 
yaratishga, o’z g’oyalarini haqiqatga aylantirishga va yakuniy mahsulotni yaratishga undaydi. 
Ushbu ta’lim yondashuvi bolalarga nazariya va amaliy ko’nikmalarni samarali tarzda 
birlashtirishga imkon beradi va universitetga kirish va keyingi o’qishni. STEAM ta`lim 
texnologiyasi asosida o’rganiladigan barcha narsalar zamonaviy hayotimizda o’z aksini topgan. 
Bu odatdagi ta’limdan farqli o’laroq bilimlarni alohida emas, o’zaro mutanosib holda beradi. 
Bola o’zida nostandart muammolarni yechish, imkoniyatlar yaratish va ijodkorlik qobiliyatlarini 
shakllantiradi va bu kelgusida uning hayotida juda qo’l keladi. STEAM yondashuvi o’quv 
samaradorligiga qanday ta’sir qiladi? Uning asosiy g’oyasi shundan iboratki, amaliyot nazariy 
bilimlar singari muhimdir. Ya’ni, o’rganish paytida biz nafaqat miyamiz bilan, balki qo’limiz 
bilan ham ishlashimiz kerak. Faqat sinf devorlarida o’rganish tez o’zgaruvchan dunyo bilan 
hamqadam emas.
STEAM yondashuvining asosiy farqi shundaki, bolalar turli xil mavzularni muvaffaqiyatli 
o’rganish uchun ham miyani, ham qo’llarini ishlatadilar. Ular olgan bilimlarni o’zlari uqib 
oladilar. Ta’limga ushbu yangi yondashuv qanday paydo bo’ldi? Bu nazariya va amaliyotni 
birlashtirishning mantiqiy natijasidir. STEAM Amerikada ishlab chiqilgan. Ba’zi maktablar 
bitiruvchilarning martabalarini e’tiborga olishdi va fan, texnologiya, muhandislik va matematika 
kabi fanlarni birlashtirishga qaror qilishdi va STEM tizimi shu tarzda shakllandi. (Fan, texnika, 
muhandislik va matematika). Keyinchalik bu erda Art qo’shildi va endi STEAM oxirigacha 
shakllandi. O’qituvchilar ushbu mavzular, aniqrog’i ushbu fanlardan bilimlar kelajakda 
talabalarning yuqori malakali mutaxassis bo’lib etishishiga yordam beradi, deb hisoblashadi. 
Oxir oqibat, bolalar yaxshi bilim olishga intilishadi va uni darhol amalda qo’llashadi. So’nggi 
o’n yilliklardagi o’zgarishlar yoqimli, ammo shu bilan birga bizni havotirlantiradi. Ushbu yangi 
narsalarning ixtiro qilinishi bilan odamlar ilgari duch kelmagan ko’plab yangi muammolar 
mavjud. Har kuni yangi ish turlari va hattoki butun kasbiy sohalar paydo bo’ladi, shuning uchun 
zamonaviy o’qituvchilar o’qitadigan bilimlari va mahoratlari vaqt talablariga javob beradimi 

47 
yoki yo’qmi deb o’ylashlari kerak. O’zingizning g’oyangizni topishga bilim yordam beradi, 
ammo haqiqiy ish bu g’oyani haqiqatga aylantiradi. Agar biz an’anaviy ta’limning asosiy 
maqsadi bilimlarni o’rgatish va bu bilimlardan fikrlash va ijod qilish uchun foydalanish deb 
aytsak, STEAM yondashuvi bizni olgan bilimlarni haqiqiy ko’nikmalar bilan birlashtirishga 
o’rgatadi. Bu maktab o’quvchilariga nafaqat ba’zi bir g’oyalarga ega bo’lish, balki ularni amalda 
qo’llash va amalga oshirish imkoniyatini beradi. O’sha. haqiqatda ishlatilishi mumkin bo’lgan 
bilimgina haqiqatan ham qadrlidir. Yaqin kelajakda dunyoda va shuning uchun O’zbekistonda 
muhandislar, yuqori texnologiyali ishlab chiqarish mutaxassislariga talab juda yuqori 
bo’ladi.Uzoq kelajakda biz tabiiy fanlar bilan birgalikda texnologiya va yuqori texnologiyali 
ishlab chiqarish bilan bog’liq bo’lgan kasblarga ega bo’lamiz, ayniqsa bio va nanotexnologiya 
mutaxassislariga katta talab bo’ladi. Mutaxassislar texnologiya, tabiiy fanlar va muhandislikning 
turli sohalaridan keng qamrovli ta’lim va tajribaga muhtoj bo’ladi. Integratsiyalashgan ta’lim bu 
ta’lim tizimi va fanlarni o’qitishning an’anaviy usuli o’rtasidagi farq nima? STEAM-ta’lim 
o’quvchilar ilmiy usullarni amalda qanday qo’llashni tushunishga kirishadigan aralash muhitni 
nazarda tutadi. Ushbu dastur bo’yicha talabalar, matematika va fizika bilan bir qatorda, o’z 
robotlarini ishlab chiqadigan va ishlab chiqaradigan robotlarni o’rganadilar.
Darslarda maxsus texnologik uskunalar ishlatiladi. An’anaviy o’qitish uslublari bilan 
taqqoslaganda, o’rta maktabdagi STEAM yondashuvi bolalarni tajribalar o’tkazishga, modellar 
tuzishga, mustaqil ravishda 63 musiqa va filmlar yaratishga, o’z g’oyalarini haqiqatga 
aylantirishga va yakuniy mahsulotni yaratishga undaydi. Ushbu ta’lim yondashuvi bolalarga 
nazariya va amaliy ko’nikmalarni samarali tarzda birlashtirishga imkon beradi va universitetga 
kirish va keyingi o’qishni osonlashtiradi. STEAM ta'limi dunyoning barcha qatlamlari 
talabalarini yigirma birinchi asr jamiyatining muammolarini hal qilishda hal qiluvchi mahorat va 
bilimlarga ega. STEAMni o'rganish orqali siz ko'plab ishonchli, to'liq va yaxshi maoshli kasblar 
eshigini ochasiz.Odatda, STEAM-dagi ishlarga tayyor bo'lish va dunyoning boshqa qismlaridan 
kelgan talabalar bilan raqobatlashish uchun amerikalik talabalar ilm-fan, texnologiya, 
muhandislik va matematik ko'nikmalarini o'zlashtirishlari kerak deb ishonishadi. Ammo yaqinda 
o'tkazilgan statistik ma'lumotlar shuni ko'rsatdiki, Amerika Qo'shma Shtatlari STEAM ta'limi 
bo'yicha ko'plab boshqa mamlakatlarni ortda qoldirmoqda. Bundan tashqari, bir qator martaba 
bo'yicha STEAM mutaxassislariga talab katta bo'lsa-da, ushbu ish joylarini to'ldirish uchun 
STEAM sohalarida qiziqish va mukammallikni ko'rsatadigan talabalar etarli emas. Buning 
o'rnini qoplash uchun AQSh ta'lim tizimi so'nggi yillarda STEAM ta'limiga katta e'tibor 
qaratmoqda. STEAM ta’lim muhitida o‘quvchilar egallagan bilimlaridan o‘sha zahotiyoq amalda 
foydalanishlari sababli ular ulg‘ayib, voyaga yetgach, real hayotda uchraydigan turli 
muammolarga duch kelishganida, masalan, atrofmuhit ifloslanishi bo‘ladimi, iqlim o‘zgarishimi, 
shu kabi murakkab muammmolarni yechish uchun faqatgina turli fan sohalari bo‘yicha egallagan 
o‘z bilimlariga suyanishlari va hamkorlikda ishlashlari zarurligini tushunishadi. Bunda bitta fan 
doirasidagi bilimlargagina tayanish yetarli bo‘lmaydi. Shunga ko‘ra, STEAM yondashuvi 
fikrlash uslubi hamdir.
STEAM ta’limida o‘quvchilarning amaliy ko‘nikmalarini rivojlantirishga katta e’tibor 
berilishi natijasida ularning hamkorlikda ishlash, ijodiy qobiliyati rivojlanadi, irodasi 
mustahkamlanadi. Aynan shunday bilim va ko‘nikmalar o‘qitishning asosiy vazifasi bo‘lib, 
butun o‘qitish tizimi shunga intiladi. Xulosa qilib aytganda, STEAM o‘quvchilarni tajribalar 
o‘tkazish, modellarni konstruksiyalash, musiqa va filmlarni mustaqil yaratish, o‘z g‘oyalarini 
amalga oshirish va mahsulot yaratishni rag‘batlantiradi. O‘qitishga bunday yondashuv bolalarga 
nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarini samarali chog‘ishtirish imkonini beradi. O‘quvchilarning 
ijodkorligini oshiradi, yuqori malakali, zamon talabiga mos kadrlar tayyorlashda mustahkam 
poydevor bo‘ladi. 

Download 6,04 Mb.