|
Axborotlami kodlashtirish
|
| bet | 6/137 | | Sana | 27.07.2023 | | Hajmi | 29.35 Mb. | | #77440 |
Bog'liq 3.axborot texnologiyalari (m.aripov, b.begalov va b.) (1) Abdumalikova 2665, 22222, asosiy vositalar mavzuAxborotlami kodlashtirish
«Axborot» so‘zi, awalgi sahifatlarda ta ’kidlanganidek, lotincha «informatio» so'zidan olingan bo'lib, biror ish holati yoki kishi faohyati haqida m a’lum qilish, xabar berish, biror narsa haqidagi m a’lumot, degan m a’noni
anglatadi.
Axborot tushunchasidan inson faoliyatining barcha sohalarida foydalaniladi. Ayni paytda uning miqdoriy tavsifi, ya’ni texnik- iqtisodiy va falsafiy, shuningdek, gnoseologik (axborot anglash vo sitasi sifatida), kibernetik kabi bir qator jihatlari farqlanadi.
1. Falsafiy nuqtai nazardan axborot ongga nisbatan ikkinchi da- rajali deb qaraladi. Ong ham , o ‘z navbatida, borliqqa nisbatan ikkinchi darajali. Shundan kelib chiqqan holda, axborot signallaming tartibga solingan ketma-ketligi obrazi bo'lishi lozim. Aniqroq aytganda, semantikaga (m azm un, mohiyatga) ega, fikr tashuvchi bo'lishi kerak. Axborotning moddiy tashuvchisi axborotni uzatish va saqlashni aks ettirgandagina axborot mavjud bo'ladi, aks holda borliq axborot- siz qoladi. Shunday qilib, axborot m oddiy tashuvchining uzviy
mazmuni va mohiyati sanaladi.
2. Kibernetik nuqtai nazardan tirik organizm, avtomatik harakat - lanuvchi m ashina yoki inson-m ashina tizim i tom onidan amalga oshiriladigan har qanday jarayonda (ongli yoki ongsiz ravishda) axborot yuzaga keladi, uni qabul qilish, uzatish, qayta ishlash yuz beradi. Ayni paytda keladigan axborot signallari obyektning tashqi ta ’sirlarga bo'lgan m unosabatini ishlab chiquvchi chiqadigan signal- larga aylantiriladi.
Signallarni uzatish va axborotni qayta ishlash m ateriya yoki energiyaning borliq va vaqtda harakatlanishi hamda obyektlar yoxud m uhitlam ing o 'zaro aloqasi holatini, tarkibining o'zgarishini yuzaga keltiruvchi har qanday jarayonlar yordamida amalga oshirilishi mumkin.
3. Axborot nazariyasida ko'pincha «axborot miqdori» tushunchasi dan foydalaniladi. Bunda asosan axborot — bu axborot olinguncha va olingandan so'ng m um kin bo'lgan javoblar sonining funksiyasi ekanligi anglashiladi. Axborot harakatlanishi undagi mavhumlikni (noaniqlikni) bartaraf etishdan iborat.
4. Informatika nazariyasida saqlash, qayta tuzish va uzatish obyekti sanalgan barcha m a’lumotlar axborot deb yuritiladi. Bunday hollarda axborot, boshqaruv maqsadida uni qayta tashkil etish nuqtayi naza- ridan ko‘rib chiqiladi.
5. Iqtisodiy-xo'jalik faoliyatida axborot deganda, keng m a’noda, atrof-m uhit to ‘g‘risidagi har qanday m a’lumotlar tushuniladi. Bu m a’lumotlar atrof-m uhit bilan o ‘zaro aloqadan, unga moslashishdan va uning o ‘zgarishi jarayonidan olingan bo‘lishi mumkin.
Iste’molchi nuqtayi nazaridan axborot — bu eng oxirgi foydala- nuvchi tom onidan olingan tushunchalar va foydali deb baholangan yangi m a’lumotdir..
Yuqorida qayd etilganlami izohlagan holda, axborotga quyidagicha ta’rif berish mumkin. Axborot — bu yaratuvchisi doirasida qolib ketmagan va xabarga aylangan, bilimlar noaniqligi, to‘liqsizligi dara jasini kamaytiradigan hamda og‘zaki, yozma yoki boshqa usullar (shartli signallar, texnik vositalar, hisoblash vositalari va hokazo) orqali ifodalash mumkin bo‘lgan atrof-muhit (obyektlar, voqea- hodisalar) to‘g‘risidagi ma’lumotlardir.
Mazkur yo‘nalishda quyidagilar m uhim sanaladi:
axborot — bu har qanday m a’lum ot emas, balki u mavjud noaniqliklami kamaytiruvchi yangi bir m a’lumotdir;
axborot uni yaratuvchidan tashqarida mavjud bo'ladi, u o ‘z yara- tuvchisidan uzoqlashgan, inson tafakkurida aks etgan bilimdir;
axborot xabarga aylandi, chunki u belgilar ko‘rinishida m a’lum bir tilda ifodalangan;
xabar moddiy tashuvchiga yozib qo'yilishi m umkin (xabar axbo rotni uzatish shaklidir);
xabar uning muallifi ishtirokisiz aks ettirilishi mumkin; u jam oat kommunikatsiyasi kanallari orqali uzatiladi.
Axborot tashkilotga quyidagi im koniyatlam i beradi:
tashkilotning strategik, taktik va tezkor maqsad ham da vazifalarini belgilash;
tashkilotning, bo‘linmalaming joriy holatini, ulardagi jarayonlar ni nazorat qilish;
asosli va o ‘z vaqtidagi qarorlam i qabul qilish;
maqsadga erishishda bo‘linm alar ishini muvofiqlashtirish.
|
| |
