Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Download 3,33 Mb. Pdf ko'rish
bet	82/128
Sana	19.12.2023
Hajmi	3,33 Mb.
	#123541

1 ... 78 79 80 81 82 83 84 85 ... 128

Bog'liq
A9k4uhxO3YwZ1v7e4Zqkca5zrFHjWA2dl3HCizPL

Risklarni boshqarish bosqichlari.

Muhim risk ko‘rsatkichlari. Muhim risk ko‘rsatkichlari risklarni
samarali boshqarish jarayonida asosiy tashkil etuvchi bo‘lib, dastlabki
bosqichlarda harakatlarning xavflilik darajasini ko‘rsatadi. Muhim risk
ko‘rsatkichlarini to‘g‘ri aniqlash tashkilot maqsadini tushunishni talab
etadi. U tashkilotdagi risk ehtimolini ko‘rsatuvchi o‘lchov sifatida
quyidagilarni amalga oshirishda yordam beradi:
- hodisa ta’sirini aniqlash;
- chegara qiymatda ogohlantirish;
- risk hodisalarini qayta ko‘rish.
Muhim risk ko‘rsatkichi aniqlik bilan hisoblanishi va tashkilotning
amalga oshirish ko‘rsatkichlariga salbiy ta’sirlarni aks ettirishi kerak. Bu
yerda, tashkilotning amalga oshirish ko‘rsatkichi tashkilotni o‘zining
maqsadalariga erishish jarayonini baholash ko‘rsatkichi hisoblanadi.
Risklarni boshqarish bosqichlari. Risklarni boshqarish uzluksiz
jarayon va har bir bosqichning muvaffaqqiyatli amalga oshirilishi talab
etiladi. U aniqlangan va faol ishlaydigan xavfsizlik dasturidan
foydalangan holda xavfni maqbul darajada oldini oladi. Risklarni
boshqarish jarayoni quyidagi asosiy to‘rtta bosqichga ajratiladi:
1.
Risklarni aniqlash.
2.
Risklarni baholash.
3.
Risklarni bartaraf etish.
4.
Risk monitoringi va qayta ko‘rib chiqish.
Har bir tashkilot risklarni boshqarish jarayonida yuqorida
keltirilgan bosqichlarni bosib o‘tadi.
Risklarni aniqlash. Risklarni boshqarishdagi dastlabki qadam
bo‘lib, uning asosiy maqsadi riskni tashkilotga zarar yetkazmasidan
oldin aniqlash hisoblanadi. Risklarni aniqlash jarayoni mas’ul
mutaxassislar qobiliyatiga bog‘liq bo‘lganligi tufayli, turli tashkilotlarda
turlicha bo‘ladi. Risklarni aniqlash o‘zida tashkilot xavfsizligiga ta’sir
qiluvchi ichki va tashqi risklarning manbasini, sabablarini, natijasini va
h. aniqlashni mujassamlashtirgan. Risklar odatda quyidagi 4 ta muhim
sohalarda vujudga keladi:
- Muhit. Muhitga aloqador bo‘lgan risklar o‘zida ish joyidagi
kamchiliklar, turli halaqitlar, issiq/ sovuq muhit, tutun, past yoritilganlik
va elektr xavflari kabilarni birlashtiradi.

160
- Jihoz. Jihozga aloqador risklar sifatida jihozlarning past
ta’mirlanishi muhitini, ishlamasligini, mavjud bo‘lmasligini va vazifaga
nomutanosibligini keltirish mumkin.
- Mijoz. Mijozlar bilan bog‘liq risklar odatda muhim o‘zgarishlar,
kutilmagan ko‘chishlar va zaif aloqa natijasida yuzaga keladi.
- Vazifalar. Vazifalarga aloqador bo‘lgan risklarga yetarli
bo‘lmagan bajarish vaqti, takroriy vazifalar, ishni loyihalash va xodimlar
sonini yetarli bo‘lmasiligi orqali paydo bo‘luvchi risklar misol bo‘la
oladi.
Riskni aniqlash risklarni boshqarish jarayonidagi turli og‘ishlarni
kamaytiradi va bu, o‘z navbatida, kelajakda ta’sir qiluvchi omillar
ehtimolini kamaytiradi. Risklarni aniqlashning ko‘plab usullari mavjud,
ular asosida turli dasturiy vositalar ishlab chiqilgan. Aksariyat risklarni
aniqlash jarayoni maxsus shakllantirilgan jamoa tomonidan amalga
oshiriladi. Risklarni aniqlash jarayoni bir qancha omillarga, masalan,
tarmoqning holati va jamoa a’zolarining risklarni boshqarishdagi
qobiliyatlariga asoslanadi.
Risklarni baholash. Risklarni baholash bosqichida tashkilotdagi
risklarga baho beriladi va bu risklarning ta’siri yoki yuzaga kelish
ehtimoli hisoblanadi. Risklarni baholash - uzluksiz davom etuvchi
jarayon riskka qarshi kurashish rejalarini amalga oshirish uchun
imtiyozlarni belgilaydi. Risklarni baholash ularning miqdoriy va sifatiy
qiymatini aniqlaydi. Har bir tashkilot risklarni aniqlash, darajalarga
ajratish va yo‘q qilish uchun o‘zining riskni baholash jarayonini qabul
qilishi kerak.
Risklarni baholash taqdim etilgan risk turini, riskning ehtimoli va
miqdorini, uning darajasini hamda uni nazoratlash uchun rejani
aniqlaydi. Tashkilotlar risklarni baholash jarayonini odatda xavf
aniqlanganida va uni zudlik bilan nazoratlay olmaganlarida amalga
oshiradilar. Riskni baholashdan so‘ng ma’lum vaqt mobaynida barcha
axborot vositalarini yangilash talab etiladi.
Risklar baholanganidan so‘ng, ular tashkilotga keltiradigan
miqdoriy zararga ko‘ra darajalanadi. Darajalarga ajratish risklarga qarshi
kurashishga va resurslarni joylashtirishga yordam beradi. Taqdim etilgan
risklarning darajalari ularning miqdoriga bog‘liq bo‘ladi:
– darajasi 1-2 ga teng bo‘lgan risklarni zudlik bilan bartaraf etish
yoki bartaraf etish imkoni bo‘lmasa, nazorat harakatlari orqali uning
xavflilik darajasini tushirish talab etiladi.

161
– darajasi 3-4 ga teng bo‘lgan risklarni qandaydir biror vaqt
mobaynida bartaraf etish yoki xavfni nazoratga olish zarur hisoblanadi.
– darajasi 5-6 ga teng risklarni imkoni bor bo‘lgan vaqtda bartaraf
etish yoki imkoni bo‘lmasa xavfni nazoratga olish zarur.
Risklarni baholash quyidagi ikki bosqichda amalga oshiriladi:
Riskni tahlillash: risk tabiatini aniqlash va uning paydo bo‘lishi
darajasini hisoblash bosqichi, risklarni nazoratlashga yordam beradi.
Riskni darajalarga ajratish: risklarni tahlillash jarayonida ularning
miqdoriy jihatdan reytingini aniqlash va qarshi choralarni loyihalash
bosqichi.

Download 3,33 Mb.

1 ... 78 79 80 81 82 83 84 85 ... 128

Download 3,33 Mb.

Pdf ko'rish