ekstraksion liniyali zavodlarda har birining sig„imi 22 m3 gorizontal, silindrik yer
osti rezervuarlaridan kamida uchta bo„lishi lozim. Ulardan biri suv ajratgichdan
kelayotgan erituvchini qabul qilib olishga, ikkinchisi – tindirishga, uchinchisi –
tindirilgan erituvchini ishlab chiqarishga berishga mo„ljallangan.
Ayrim ektraksion liniyalarda (DS, T1-MEM) sirkulyatsion
erituvchini oraliq
saqlagichlarda qo„shimcha tindirmasdan qayta ishlatishga yuborishni ko„rish
mumkin. Bunday hollarda ekstraksiya uskunalaridagi asosiy erituvchining qaytmas
yo„qotishlari rezervuarlardan to„ldirib turiladi.
Ekstraktorga tarkibida suv va yot aralashmalarsiz 0,10% dan ortiq yog„i
bo„lmagan va optimal haroratgacha qizdirilgan erituvchi beriladi.
Sirkulyasion erituvchida suvning bo„lishi ekstraksiyalanuvchi material namligining
oshishiga, sochiluvchanligi yo„qolib, hamirsimon massa hosil bo„lishiga, hamda
erituvchini ekstraktordan shrotni qayta ishlash uskunalariga o„tib ketishiga va
ekstraktorni presslanib qolishiga olib keladi. Bu esa o„z navbatida ekstraksion
qurilmalarga va ularning dvigateliga ortiqcha yuklama beradi.
Ekstraktorga suvning tushishi shrot bug„latgichlarni
ishchi qismlarini yopishib
qolishiga va sexning uzoq vaqt to„xtashiga olib keladi.
Erituvchini separasiyalash ishchi hajmi 0,41 m3 bo„lgan, silindrik kolonnali
avtomatik suv tutgichlarda (14.3-rasm) amalga oshiriladi.
14.3-rasm. Avtomatik suv ajratkich
Benzin, markazdan qochma nasos bilan patrubka (1) orqali yuqorigi
yo„naltiruvchi truba(3)ga uzatiladi. Truba(3)dan chiqayotgan benzin apparatning
pastki qismidagi apparatni ishchi bo„shlig„iga tushadi va u to„lishi
bilan patrubka
(2) orqali ekstraktorga beriladi. Suvsizlangan erituvchi apparatga kelib
tushayotganda qalqovuch (4) pastga tushib, klapan (5) yopiladi. Agar erituvchi
bilan birga suv o„tib ketsa, apparatning pastki qismida yig„iladi va kritik darajaga
yetganda, qalqovuch yuqoriga qalqib ko„tariladi va avtomatik klapan (5)
richag
sistema orqali ochiladi. Apparatda yig„ilgan suv klapan (6) orqali chiqib ketadi.
Apparat ishlayotgan vaqtda u doim ochiq turishi kerak. Apparatning pastki qismi
benzin bilan to„lgach, qalqovuch sekin-asta tusha boshlaydi va pastki qismiga
kelganda klapan avtomatik tarzda yopiladi.Ekstraksiya jarayonini jadallashtirish
maqsadida benzin suv cho„ktirish uskunasidan ekstraktorga
berilishidan oldin,
ishlatiladigan benzin markasiga qarab A marka uchun 50-530Cgacha, B marka
uchun 55-600Cgacha gorizontal – trubali issiqlik almashgich – benzinqizdirgichda
isitiladi. Uning isitish yuzasi 10 m2 ga teng. Issiqlik tashuvchi sifatida suv bug„i
ishlatilib, u trubalar orasiga beriladi. Tasvirlangan benzin qizdirgich ND-1250
uskunasi komplektiga kiradi. “Lurgi”, T1-MEM, DS, “Ole” va boshqa ekstraksion
qurilmalari truba ichida truba turkumidagi isitkichlar bilan ta‟minlangan bo„lib,
ular suv bug„i bilan qizdiriladi.
Asosiy benzin saqlagichlar erituvchilarni temir yo„l sisternalaridan qabul
qilish va ularni alangalanish, havo bilan portlovchi konsentrasiya hosil bo„lishi va
erituvchini qabul qilish, bo„shatish, uzatish va saqlash
operatsiyalari bilan band
bo„lgan ishchilarni zaharlanishi yuz bermaydigan sharoitda saqlash uchun
mo„ljallangan.
Erituvchilarni asosiy saqlash rezervuarlari sig„imi 50 m3 bo„lgan po„lat
silindrik shaklda (2-4 dona)dan tayyorlanadi. Ular er ostida saqlanadi.
Rezervuarlarning tashqi yuzasi korroziyadan himoyalash uchun gudron yoki
boshqa suvdan himoyalovchi qatlam bilan qoplanadi.
Erituvchini saqlovchi asosiy rezervuarlarning sig„imi zavodning 40 kunlik
ehtiyojini qondirishga mo„ljallangan bo„lishi lozim.
