Aromatik uglevodorodlar
miqdori, %, ortiq emas
2,0
0,5
3,0
Oltingugurt miqdori, %, ortiq
emas
0,001
0,001
0,01
Portlash chegarasi (xona harorati
va 0,1 MPa bosimda)
pastki: % hajmga
nisbatan
mg/l
yuqorigi: % hajmga nisbatan
mg/l
1,33
47,0
8,5
300,6
1,1
40,7
6,3
233,1
Shuningdek benzin tarkibida juda kam miqdorda (0,007-0,15%)
to„yinmagan uglevodorodlar ham uchraydi. “A” markali ekstraksion benzin 63-
750C atrofida qaynaydi. U quyidagi uglevodorodli tarkibga ega: (%da):
n – geksan 54,39; n – pentan 0,23; butan – 0,13; izopentan – 0,19; 3-metilpentan
20,02; 2,3-metilbutan va 2-metilpentan 11,59; metilsiklopentan 9,0 va benzol 0,50.
Bu benzinning afzalligi shundaki, uning tarkibida past haroratda qaynovchi
uglevodorodlar mavjud va aromatik uglevodorodlar (0,5%dan ko„p emas)
boshqa
ekstraksion benzinlarga qaraganda kam miqdorda bo„ladi. Erituvchi tarkibida
aromatik uglevodorodlar bo„lsa, erituvchida mumsimon va rang beruvchi
moddalarning erishi ko„payadi, bu esa yog„ning sifatini buzilishiga va rafinatsiya
vaqtida yo„qotishlar miqdorini oshishiga olib keladi.
Benzin tarkibida to„yinmagan va aromatik uglevodorodlar bo„lsa,
ularning
dielektrik o„tkazuvchanligi to„yingan uglevodorodlarnikiga nisbatan bir muncha
yuqoriroq bo„ladi va ikkiga teng deb olinadi. Shunday qilib benzinlar sof qutbsiz
erituvchilar bo„lib, moylarni yaxshi eritadi
( = 3,0†3,2), boshqa tomondan suvda kam eriydi. Ma‟lumotlarga qaraganda, turli
ekstraksion benzinlarning suvda eruvchanligi 20-250C haroratda 0,00007dan
0,0015gacha mas.% bo„ladi.
Avval ishlatilgan benzinlarning shuningdek B markali benzinning ham
kamchiligi ularning kimyoviy tarkibi bir xil emas
va u olingan neftning qazib
olingan joyiga bog„liqligidir. Shu sababli ularning boshlang„ich qaynash harorati
yuqori va qaynash harorat intervali katta (70-950Cva 70-850C) bo„ladi.
Bu esa mitssella va shrotdan benzinni haydashga yuqori harorat talab etadi,
natijada ularning sifat ko„rsatkichlari yomonlashadi. Ya‟ni shrot oqsillarining
denaturasiyasi, moyning kislota soni va rangining o„zgarishi sodir bo„ladi.
Bu kamchiliklarni A markali benzinni ishlatib, bartaraf etish mumkin.
Chunki uning qaynash harorati ancha past (630C) va uning asosiy qismi (98%)
750Cgacha haydaladi. Shu sababli erituvchini haydash vaqtida shrot va mitssellaga
issiqlik ta‟siri kam bo„ladi va tayyor mahsulotning sifat ko„rsatkichlari
yaxshilanadi.
“A” markali benzin ishlatishni boshlanishi
bilan erituvchilarning
rekuperatsiyasiga bog„liq ishlar qiyinlashadi. Qattiq yog„ kislotalarning
triglitseridlari suyuqlarnikiga qaraganda benzinda qiyin eriydi, oksikislotalar va
oksidlanish mahsulotlari erimaydi. Benzin bilan ekstraksiyalangan yog„lar
tarkibida hamroh moddalar (fosfor
tutuvchi, bo„yovchi va boshqalar) miqdori
ularning past qutbli erituvchilarda yomon eruvchanligi tufayli kamroq bo„ladi.
Benzin ko„p marta ishlatilganda uning fraksion tarkibi o„zgarmasdan qolmaydi.
Dastlab yengil qaynovchi fraksion ulushi oshadi; ma‟lum bir vaqt o„tganidan keyin
esa fraksion tarkibi barqarorlashadi. Bu esa yengil fraksiyali deflegmatsion sistema
va uskunalardagi tirqishlar orqali havo bilan yo„qotilishiga nisbatan og„ir
fraksiyani shrot va moy bilan yo„qotilishi ko„proq bo„lishi bilan tushuntiriladi.
Benzinda benzol va to„yinmagan uglevodorodlarning bo„lishi maqsadga muvofiq
emas. Benzol bo„yovchi, mumsimon va boshqa moddalarning eruvchanligini
oshiradi va moyning sifatini yomonlashtiradi. To„yinmagan uglevodorodlar, ayrim
adabiyotlardagi ma‟lumotlarga qaraganda ekstraksiya vaqtida shrot va yog„dan
qiyin ajraladigan polimerizatsiya va kondensatsiya mahsulotlarini eritishi mumkin.
