|
Toshkent – 2023 1- ma’ruza mashg’uloti. Mavzu: kirish. Mexanika. Kinematika asoslari
|
| bet | 19/40 | | Sana | 22.02.2024 | | Hajmi | 15,65 Mb. | | #160565 |
Bog'liq 3-KURS FIZIKA (5-yillik sirtqi uchun)Mavzu: Elektromagnitzm
Reja:
1.Tokning magnit maydoni.
2. Magnit maydon induksiyasi va kuchlanganligi.
3.Amper qonuni.
4.Magnit maydonning tokka ta’siri.
5.Zaryadlangan zarralarning elektr va magnit maydonidagi harakati.
6.Lorens kuchi
MASHG‘ULOTNING MAQSADI- Talabalarga magnit maydon, tokning magnit maydoni, uni xarakterlovchi fizik kattaliklar, hodisalar va qonunlar haqida, ularning amalda qo‘llanilishi haqida bilimlar berishdan iborat.
TAYANCH TUSHUNCHALAR
Magnit maydon. Tokli o‘tkazgichning magnit maydoni;
Tokli o‘tkazgichlar magnit maydonlarining o‘zaro ta’siri. Amper kuchi ;
Magnit singdiruvchanlik, magnit doimiysining fizik ma’nosi;
Magnit induksiyasi va kuchlanganligi;
Magnit maydonning tokka ta’siri. Amper qonuni.
Zaryadlangan zarralarning elektr va magnit maydonidagi xarakati. Lorens kuchi.
MAVZUNING QISQACHA MAZMUNI
1820 yilda daniyalik fizik Ersted tokli o‘tkazgich atrofida magnit maydon borligini (magnit strelkasining oђishiga qarab aniqladi. Magnit maydonning man bai - tokdan iboratdir. Qo‘zg‘almas elektr zaryadlari atrofidagi fazoda elektr maydon, xarakatlanuvchi zaryadlar, ya’ni elektr toki atrofida, faqat magnit maydoni hosil bo‘ladi.
Magnit maydon ta’rifi - magnit monopoli borligini sezib bo’lmaydi, magnit maydon mavjudligini va uning xossalarini magnit strelka(sezgir element) kiritib aniqlash mumkin. Biz falsafadagi tanlash qonuniyatiga asoslangan holda magnit strelka yengil magnit bo’lib uni aylantiruvchi o’qqa o’rnatiladi va aylanish imkoniyati yaratiladi. Bunda magnitik kompasi quyidagi hodisani aniq ko’rsatadi: mayda temir qipiqlariga magnitni harakatlantirish natijasida magnit dipoli kabi yerning magnit maydoni chiziqlarini namoyish etadi
Paralel kuchlarning o‘zaro ta’sirini 1820 yilda fransuz olimi Amper aniqladi (14-rasm), ya’ni bu Amper qonuni deb atalib quyidagicha ta’riflanadi:
14-rasm
|
| |
