tr xaqiqiy
>
t nazariy
bo„lsa , korrelyasion bogManish ahamiyatli , t
r
xaqiqiy^
t
nazariy
boMganda esa bu bogManish ahamiyatli emas. Tajribada t
kriteriyasining nazariy ahamiyati Styudent jadvali bo„yicha 5% ko„rsatkich darajasi
bo'yicha , nisbatan kat‟iy xollarda 1% li ko„rsatkich darajasi bo„yicha topiladi.
yerkinlik darajasi soni n- 2 ga teng deb qabul qilingan.
Korrelyasiya va regressiya bogManishlarini 70-jadvalda kuzatish mumkin.
Korrelyasiya va regressiya bog'lanishlarini hisoblashda yordamchi hisoblar, Y -X
gacha
r
71-jadval
260
2
chorva xayvonlar, parranda va kemiruvchilar va boshka
zararkunandalar . tomonidan tasodifiy zararlanish,
Juftlik
raqam
i
Belgilar
ko„rsatkichlari
X
2
Y
1
XY
X,%
Y, g/sm
2
1
19.9
0.0
396.01
0.00
0.00
2
20.9
0.6
436.81
0.36
12.54
3
26.1
1.1
681.21
1.21.
28.71
4
29.4
1.2
864.36
1.44
35.28
5
30.5
1.7
930.25
2.89
51.85
6
40.3
1.7
1624.09
2.89
68.51
7
44.8
2.6
2007.04
6.76
116.48
8
47.8
3.4
2284.84
11.56
162.52
9
55.6
4.2
3091.36
17.64
233.52
10
58.3
5.8
3398.89
33.64
338.14
11
64.5
6.3
4160.25
39.69
406.35
12
76.6
7.3
5867.56
53.29
559.18
Jami
514.7=
35.9=
25742.67=
2>
2
171.37=
Ir
2
2013.08=
Z
XY
71-jadval
261
lshonchlilik darajasi 5% boMganda F ning qiymati
D
is
pe
rs
iy
a
qo
ldig
'i
uc
hu
n y
er
kin dar
aj
a
soni
Katta dispersiya uchun yerkinlik daraja soni (surati)
J
2
3
4
5
6
7
8
9
10
6
5,99
5,14
4,76
4,53
4,59
4,23
4,21
4,15
4,10
4,00
7
5,59
4,74
4,35
4,12
3,97
3,87
3,79
3,73
3,33
3,63
8
5,32
4,46
4,06
3,84
3,69
3,58
3,50
3,44
3,39
3,34
9
5,12
4,26
3,86
3,63
3,48
3,57
3,29
3,23
3,18
3,13
10
4,96
4,10
3,71
3,48
3,33
3,20
3,14
3,07
3,02
2,97
11
4,84
3,98
3,59
3,36
3,20
3,09
3,01
2,95
2,90
2,86
12
4,75
3,88
3,49
3,26
3,11
3,00
2,92
2,85
2,80
2,76
13
4,64
3,80
3,41
3,18
3,02
2,92
2,84
2,77
2,72
2,67
14
460
3,74
3,34
3,11
2,96
2,35
2,77
2,70
2,65
2,60
15
4,54
3,60
3,29
3,06
2,90
2,79
2,70
2,64
2,59
2,55
16
4,49
3,63
3,24
3,01
2,85
2,74
2,66
2,59
2,54
2,49
17
4,45
3,59
3,20
2,96
2,77
2,70
2,62
2,55
2,50
2,45
18
4,41
3,55
3,16
2,93
2,81
2,66
2,58
2,51
2,46
2,41
19
4,38
2,52
3,13
2,90
2,74
2,63
2,55
2,48
2,43
2,38
20
4,35
3,49
3,10
2,87
2,71
2,60
2,52
2,45
2,40
2,35
21
4,35
3,47
3,07
2,74
2,68
2,57
2,49
2,42
2,37
2,32
22
4,30
3,44
3,05
2,82
2,66
2,55
2,47
2,38
2,32
2,28
23
4,28
3,42
3,03
2,80
2,64
2,53
2,45
2,38
2,32
2,28
24
4,26
3,40
3,01
2,78
2,62
2,51
2,43
2,36
2,30
2,26
GLOSARIY
262
Variantlar - Tajriba maydonida biron bir omil (o„g„it, suv, gerbitsed)
o„rganiladigan bo„lsa, tadqiqotlar ma‟lum maydonga ega bo„lgan boTakchada
olib boriladi. Bu bo'lakchalar
variant
deb ataladi.
Delyanka - Bitta variant joylashadigan maydon
delyanka
yoki
bo ‘lakcha
deb
ataladi.
Kontrol variant - O'rganilayotgan tadqiqot variantlari bir yoki bir necha
variantlar bilan taqqoslanadi. Bu variantlar
kontrol
yoki
standart
varianti deb
yuritiladi.
Takrorlanishlar (
kaytariqlar
) deb - Variantlami dala tajribasida
takrorlanishiga aytiladi.
Tajriba sxemasi deb - Tajribada o'rganilayotgan omillar bo'yicha tuzilgan
variantlar (bo'lakchalar) yig'indisini ma‟lum bir tartibda aks ettirilishiga aytiladi.
Himoya maydon.Tajriba dalasida tajriba delyankalarini to'rt tomondan o'rab
turadigan maydon
himoya maydon
deb ataladi. Odatda ximoya maydonlari 5
metrdan kam bo'lmagan uzunlikda bo'ladi.
Korreliyasiya. Ma‟lum bir faktomi qishloq xo'jalik ekinlarining hosiliga
ta‟siri o'rganilib ular orasidagi borliq yoki qonuniyat aniqlanadi. Ushbu bog'liklik
yoki nisbat
korreliyasiya
deb ataladi.
Gipoteza bu - hodisalami tushuntirishdagi birinchi harakatdir. Ilmiy
hodisalami o'zgarishlari, kelib chiqishi to'g'risidagi juda aniq bo'lmagan fikmi
ishchi gipoteza
deyiladi. Ishchi gipotezalar asosida ish rejasi ishlab chiqiladi va olib
boriladi.
Dala tajribasi deb- bevosita dala sharoitida olib boriladigan tajribaga
aytiladi.
Lizimetrik tajriba deb - mahsus hajmga ega bo'lgan, himoyalangan
chuqurchalarda olib boriladigan tajribalarga aytiladi.
Vegetasion tajribalar deb - ma'lum oMchamdagi sosudlarda? Yani
idishlardan olib boriladigan tajribalarga aytiladi.
O'zgaruvchanlik. Dala tajribasida yonma yon joylashgan delyankalarda
o'simliklavming hosildorligi , shartli belgilar! , hossalari va h.k bir - biri bilan
hatto bir xil
muhitda
ham og'ishi o'zgaruvchanlik yoki variatsiyalanish deb
yuritiladi.
Fenologik kuzatuvlar - Bu o'simliklarni unib chiqishidan to'liq
pishgunigacha bo'lgan davr moboynida kuzatishga aytiladi.Uning maqsadi-
o'simlikda rivojlanish fazalarining boshlanishi va kechishini aniqlash.
V n - l
Agar dastlabki kuzatishlar guruhlarga ajratilgan bo'isi va guruhlar
GLOSARIY
263
chastotasi /bilan ifodalansa , u holda dispersiya va standart chetlanish quyidagi
formula yordamida hisoblanadi.
s
,
=
va s= V7-JE
E
HZ
n-l
V
n - l
V =
—1000
X
Misol: O'simlik tanasida fosfor miqdorini o'rganishda quyidagi
natijalar olingan 1000 g kuritilgan o'simiikda R2O5: 0.56; 0.53; 0.49;
0.57; 0.48. Tanlamadagi o'simliklaning o'rtacha kattaligi uchun 95% va
3)
tadqiqotni kuyilishi va olib borilishidagi xatolik .
Agar delyankaning 25% , hisobli maydonning 50% dan ortikrogi zararlangan
bulsa , bunday delyankalar brak kilinadi.
|
