71
Ommaviy qurilishning zamonaviy amaliyotida hudud bilan bevosita aloqaga ega
xonadonli uylarning ikki turidan foydalaniladi. Bu bir xonadonli (yakka
tartibdagi
uylar) va ikki xonadonli turar uylar, hovlisi bilan va qo‘shimcha xo‘jalik
qurilmalariga ega bo‘lib, bularni hovlili uylar deb nomlanadi, hamda ko‘p xonadonli,
blokli uylar, bu bloklarning har biri tashqariga chiqishiga ega bo‘lib,
turli xonali
xonadonlardan tashkil topgan. Blokli uylarni qurishda har bir xonadon o‘z yer
maydoniga ega bo‘lishi imkoniyati mavjud bo‘ladi (4.2 A, B -rasm). O‘zbekiston
Turar-joylar strukturasida hovli asosiy element ekanligi yaqqol ko‘rinib turadi, buni
hattoki “qo‘rg‘oncha uy” o‘rniga “hovli” so‘zining qo‘llanilishidan bunday turdagi
uylar hovlili turar-joy deb yuritiladi.
Liftsiz uylarning boshqa guruhiga umumiy kommunikatsiya –
zinapoya,
galereya va yo‘laklar orqali xonadonlardan chiqish yo‘liga ega, ko‘p xonadonli turar
uylar kiradi. Ular shaxsiy (individual) xonadon oldi yer uchastkasiga ega emas.
Ularda yashovchi aholining dam olishi va xo‘jalik ehtiyojlari uchun,
bu uylarda
umumiy foydalanishga mo‘ljallangan yashil maydonchalar va maxsus: xo‘jalik, sport
va o‘yin maydonchalari ko‘zda tutiladi (4.2 II -rasm).
Bu guruhga kiruvchi turar-joy binolari o‘rta qavatdan iborat bo‘lib, 3 - 5
qavatdan tashkil topadi. O‘rta qavatli Turar-joy binolari o‘zining hajmiy-tarhiy
yechimiga ko‘ra
seksiyali, galereyali va yo‘lakli, bir seksiyali va aralash xildagi
uylar (seksiya-galereyali, seksiya yo‘lakli) turlariga bo‘linadi.
Bizning iqlim
sharoitda Turar-joy binolarini loyihalashda asosiy e’tiborni yozgi mavsumga qaratish,
ulardan foydalanishda tashqi sirtlarning qizib ketishidan himoyalash va xonalar
ichida ijobiy mikroiqlimni yaratish taqozo etiladi.
