106
moslama qo‗yiladi, eshikdan gamma nurlarining kirishidan himoyalanish uchun
kirish qarshisida 1,5 metr masofada 40-50 sm qalinlikda g‗ishtdan devor quriladi.
Panajoy ostidagi binolarning birinchi qavatlarini maxsuslashtirishda himoya
xususiyatini oshirish, hamma joylarni berkitish ishlari olib boriladi, ochiq joylarni
g‗isht, qum solingan, qop bilan berkitib chegaralanadi va h.k.
Sabzavot saqlanadigan ichki kurilmalarning devorlaridagi
barcha teshik va
yoriq joylar sinchkovlik bilan berkitilib chiqilishi kerak. Panajoyning tuproq katlami
60-70 sm gacha oshirib boriladi va devorni yer ustidan baland qilish uchun tuproq
sepiladi. Sabzavot saqlanadigan panajoy ichiga faqat bitta kiradigan eshik qoldiriladi,
qolganlari esa ko‗rinmaydiga qilib tuproq bilan yopib tashlanadi.
Tog‗kon sanoati va ko‗mir sanoati bor rayonlardagi aholi panajoy sifatida
shaxtalardan ham foydalanishlari mumkin, qora va rangli metallurgiya zavodi
ishchilari, qurilish materiallari ishlab chiqaradigan zavoddagilar va boshqalar yer osti
yullaridai foydalanishi mumkin. Kirish joylarning qurilishi va avariya holatlarida
chiqib
ketish joylari, avariya holatlarda odamlarni tepaga ko‗tarilishi uchun vertikal
zinapoyalar tayyor holatda turishi, panajoylarni toza havo bilan ta‘minlash, ichimlik
suvi yetkazib beradigan quvurlar tayyor holda turishi va boshqalar kiradi.
Jihozlanishning asosiy shartlari:
-kimyoviy va germetik to‗siqlarni o‗rnatish;
-kirish yo‗llarini odamlarni tez o‗tkazish uchun ta‘minlash;
-odam ko‗tarish uchun mexanizmlarni tayyorgarlik holatiga keltirish;.
-yashirinuvchilarni hayot faoliyati uchun kerakli hamma narsalar bilan
ta‘minlash;
-yashirinuvchilarning
shaxta
suvlaridan
foydalangan
holda
suv
manbalarini tashkil qilish;
-boshqaruv va sanitar punktlarini,
oziq-ovqat omborlarini, aloqa uzatishni va
qabul qilishni ta‘minlash;
-iloji boricha ikki qavatli so‗rilar va o‗rindiqlarni o‗rnatish;
-yong‗inga qarshi vositalar bilan kerakli miqdorda ta‘minllash kerak.
Yer osti qurilmalarida havo oqib keladigan kanalning ichiga changni ushlab
qoladigan ramka ko‗rinishidagi filtr, ustiga doka tortilgan teshikli material o‗rnatiladi.
Turli xil rastiastiya va boshqa shu kabi ofatlardan aholini himoya qilish uchun
yer osti qurilmalariga quyidagi talablar qo‗yiladi:
-uch sutkadan kam bo‗lmagan muddatda saqlash;
-suv bosmaydigan joylarga qurish;
-oqar suvlardan, kanalizatsiya kommunikatsiyalardan hamda qurilish
kommunikatsiyalardan uzoqroq joylarda qurish;
-chiqish va kirish eshiklari bo‗lishi.
Yer osti qurilmalari asosiy va yordamchi binolardan iborat bo‗ladi. Asosiy
binoda yashirinuvchilarni joylashtirish joyi ikki yoki uch qavatli so‗ri mavjud bo‗lishi
mumkin. Ikkinchi yordamchi binoda sanitariya tarmog‗i,
havoni tozalab almashtirib
beruvchi kamyera va sig‗imi katta inshootlarda tibbiyot xonasi, oziq-ovqat
saqlanadigan ombor, artezan quduq va dizelli elektorotsansiya uchun joy mavjud
bo‗ladi. Saqlanish joyida qoidaga muvofiq kamida ikkita kirib-chiqish eshiklari
bo‗ladi.
