|
-rasm. Yuklanma (ishchi) magnit kuchaytirgich (mk) xarakteristikasi
|
| bet | 95/125 | | Sana | 16.11.2023 | | Hajmi | 4,71 Mb. | | #99646 |
Bog'liq ENG SO\'NGGI Birinchi qism tipografiya uchun (1)13.6-rasm. Yuklanma (ishchi) magnit kuchaytirgich (mk) xarakteristikasi
Magnit kuchaytirgichda kuchayuvchi signal yuklanish zanjiriga ulangan induktivlikni o’zgartiradi.
Yuklanish zanjiridagi quvvatlanish o’zgaruvchi tok manbasida namoyon bo’ladi.
§ 13.3 Magnit kuchaytirgichlarning afzalliklari
Magnit kuchaytirgichlar uzoq muddatdagi xizmat vaqti bilan ajralib turadilar. Ishda ishonchligi va belgilangan yuklanishlarga yo’l qo’yadilar. Elektron kuchaytirgichlardan ajralgan holda magnit kuchaytigichlar taxminan qizishda muxtojlik sezishdilar va ta’minot manbasi yoqilgandan keyingi harakatiga tayyor bo’ladilar.
Magnit kuchaytirgich FIKsi belgilangan katta elektronlilarga qaraganda. Magnit kuchaytirgichlarda kuchayish quvvati bitta kaskadda 1000-1000000ga yetishi mumkin.
Aytib o’tilgan magnit kuchaytirgichlar afzalliklari sababli avtomat to’g’rilash qurilmalari, boshqarish va nazoratda keng qo’llaniladi (lokomotivlarda).
Magnit kuchaytirgich kamchiliklariga quyidagilar kiradi:
1. Belgilangan inersiyalik, boshqarish cho’lg’amlaridagi induktivlikni shartligi.
2. Magnit kuchaytirgichlarni kuchayish koeffitsienti quyidagilar hisobiga oshgan bo’lishi mumkin:
3) Maxsus magnit qatlam ishlatilishiga (permelloyn);
4) O’zgaruvchan tokning oshgan chastotasi 400-500 hzgacha qo’lanilganda;
5) qaytma aloqa qo’llanilishiga;
6) Permelloyli o’zak o’sha ta’sirchanglikni o’zgarishini olishga ruxsat beradi. Transformatorni po’latda ham, lekin kichik magnitlanuvi bilan.
7) Foydalanish chastotasi oshishi kuchayish koeffitsientini proporsionar oshishiga olib keladi.
8) (MK) Magnit kuchaytirishda o’zgarmas tok belgilanishi kattalanishida amper o’ramlar o’sadi, cho’lg’am hamma aloqasini hosil qiladi. Bu holda, amper o’ramlar kamayadi va o’zgarmas tok boshqarish cho’lg’ami o’lchamlari bilan.
§ 13.4 Kuchaytirgichlarda shovqin
Har qanday elektr zanjirida bo’lgani kabi kuchaytir. gichlarning kirish zanjirida ham zararli ta’sirlar vujudga keladi. Ular elektr tebranishlari tabiatiga ega bo’lib, signal bilan birgalikda kuchaytiriladn va yuklama qarshiligida foydali signal bilan bir qatorda ajraladi. Natijada foydali signalni sof holda tekshirish qiyinlashadi. Shuning uchun bu tebranishlarni shovqin deb ataladi.
Shovqin manbai kuchaytirgichdan tashqarida va uning ichida bo’lishi mumkin. Shunga ko’ra kuchaytirichlardagi shovqin tashqi yoki ichki shovqin deb yuritiladi. Har ikki shovqin turli sabablar asosida hosil bo’ladi va tabiati jihatdan turlichadir. Agar tashqi shovqinni yo’qotish mumkin bo’lsa, ichki shovqindan qutulish mumkin emas. Faqat maxsus choralarni ko’rgan holda uni kamaytirish mumkin, xolos.
Tashqi shovqinga quyidagilar misol bo’ladi:
a) fon - manba zanjiri orqali kuchaytirgichga texnik chastotali (50 yoki 100 Gs) tebranishning kirishi. Uning hosil bo’lishiga sabab kuchaytiruvchi elementning elektrodlariga to’g’rilagich orqali kuchlanish berilishidir. Undan qutulish uchun to’g’rilagichning tekislovchi filtrining ishlashini yaxshilash kerak.
b) mikrofon effekti - mexanik ta’sirlar (silkinish, urilish, turtki va boshqalar) natijasida kuchaytirgichning elementlaridan o’tadigan tokning o’zgarishidir. Bu asosan past chastotali signallarni kuchaytirishda katta ta’sir ko’rsatadi. Undan qutulish uchun kuchaytirgichning elementlarini mustahkam qilib mahkamlash va butun tizimni amortizatsiya qilish kerak.
v) sanoat markazlari va shahar transportidan hosil bo’ladigan elektromagnit maydon, kosmik nurlanishlar, atmosfera hodisalari ta’siri natijasida kuchaytnrgichning kirish zanjirida induksiya elektr yurituvchi kuchining hosil bo’lishi. Undan qutilish uchun kuchaytirgich elementlari va simlarini yaxshilab himoyalash (ekranlash) zarur.
Ichki shovqin kuchaytirgichning elementlaridan o’tadigan tokning flyuktuatsiyasi natijasida hosil bo’ladi. Shuning uchun u flyuktuatsiya shovqini deb ham ataladi. U ikki turga ajratiladi: issiqlik (kontur) shovqini na elektron asboblar shovqini.
Issiqlik shovqini kuchaytirgich elementlarini tu- tlshtnruvchi simlardan va rezistorlaridan o’tadigan chlektron oqimining flyuktuatsiyalari tufayli vujudga koladi va tashqi muhitning issiqlik holatiga bevosita bogliq bo’ladi.
Utkazgich kesmasidagi elektronlarning harakati ta- sodifiy xarakterga ega,- ya’ni kichik vaqt oralig’ida o’tkazgichning kesimi bo’yicha bir tomonga yo’nalgan elektronlar soni ikkinchi yo’nalishdagidan farq qila- dn. Natijada o’tkazgichning turli kesimlaridagi elektronlar soni turlicha bo’ladi. Bu o’tkazgich uzunligi bo’yicha potensial taqsimotinnng bir tekis bo’lmasligiga olib keladi. Boshqacha qilib aytganda, o’tkazichdan o’tadigan tok o’zgarishlarining o’rtacha arifmetik qiymati nolga teng bo’lsa ham, oniy qiymatlari noldan farqlidir. Shuning uchun o’tkazgichning ikki nuqtasi orasidagi potensiallar ayirmasi - kuchlanish nolga teng emas. Ana shu kuchlanish shovqin kuchlanishi deb ataladi.
Shovqin kuchlanishining kattaligi tashqi muhit haroratiga va o’tkazgichning rezitiv qarshiligiga bog’liq bo’ladi. Zanjirning rezitiv qarshiligi chastotaga de- yarli bog’liq bo’lmagani uchun shovqin kuchlanishi ham chastotaga bog’liq bo’lmagan kattalikdir, ya’ni chastota spektri cheksizga teng. Shuning uchun issiqlik shovqini oq shovqin hisoblanadi va chastota spektri yaxlit bo’ladi.
Issiqlik shovqinini o’rganishda shovqin kuchlanishi kvadratining o’rtacha qiymati tekshiriladi, chunki uning o’rtacha arifmetik qiymati nolga teng bo’lishi mumkin. 13.7-rasmda ko’rsatilgan zanjirni olaylik.
|
| |
